Wat te onthouden uit de grote politieke peiling?

Vrijdag werden de resultaten van een grote politieke peiling van de VRT, De Standaard, UAntwerpen en de VUB de wereld ingestuurd. Interessant voor de partijen en voor de kiezer.

Om te beginnen de resultaten, mocht u die nog niet gezien hebben:

Vlaams Belang triomfeert met 24,9 procent (22,9 procent vorig jaar).
N-VA haalt met 21 procent een stevige lagere score dan vorige keer (22,4 procent).
Vooruit stoomt door met 16,9 procent.
PVDA wordt de vierde partij met 9,5 procent, hun hoogste score ooit.
Open Vld zit op haar laagst ooit, met 9,3 procent.
Cd&v zit nog net iets lager met 9,2 procent.
Groen zit in een dalende trend met 7,9 procent.

Zeker voor die laatste drie partijen dus een rampzalige peiling. En zoals gezegd: geen enkel spoor daarvan op de partijfeestjes van die drie. Het leek alsof de peiling even weggegomd werd, om toch maar onbezorgd de agenda van het weekend af te werken.

Bij Open Vld opvallend een eerder ouder publiek, met toch ook de worsteling om de grote zaal van ’t Kuipke niet leeg te laten voelen. In de peiling voor Open Vld immers wel een keiharde boodschap: bij de verkiezingen zaten ze nog op 13,1 procent, ondertussen is het systematisch bergaf. Bij de thema’s kunnen ze enkel ‘economie’ claimen als “eigenaar van dat thema: 32 procent van de respondenten denkt spontaan aan hen.
Daarbij viel wel op dat De Croo op zijn congres dat thema ook net met heel veel optimisme invult, met het zwaaien met het palmares van de partij. Extra pijnlijk daarbij was dat men alle zeilen moest bijzetten om op het congres de ‘jobbonus’, een trofee in de Vlaamse regering, niet te laten schrappen door de leden in het programma.
Daar tegenover zit in dezelfde peiling net data die duidt op een groot gevoel van economische onzekerheid, van onbehagen over de toekomst van de eigen portefeuille, en angst voor wat komt. N-VA vulde dat gevoel dit weekend net heel expliciet anders in, door er een donkere analyse over te maken, én er vervolgens de eigen communautaire agenda aan te koppelen.

Griekse toestanden

“Op een moment dat dit land moet klaargestoomd worden voor een moeilijk decennium van vergrijzing en geopolitiek stormweer, worden we door Vivaldi de diepte in gesleurd. We hangen met ons hoofd naar beneden in het ravijn en glijden weg”, zo stelde hij aan een bomvolle zaal, waarbij hij eraan herinnerde dat het beeld van ‘Griekse toestanden’ met onze overheidskassen voor Wallonië en België, nu is overgenomen door de baas van het Federaal Planbureau zelf.
Het antwoord van De Wever: de koppeling van dat sociaal-economische aan meer Vlaams zelfbestuur. Op het vlak van ‘staatshervorming’ heeft N-VA overigens duidelijk het eigenaarschap, in het onderzoek: 43 procent noemt hen daar. En op werkgelegenheid en economie zijn ze telkens dicht de tweede partij die genoemd wordt. Het potentieel van de partij blijft groot.
Voor cd&v dus een harde peiling, waarin de partij andermaal onder de magische dubbele cijfers duikt. En minstens even hard voor cd&v: de partij van Sammy Mahdi blijft de enige die geen enkel duidelijk eigenaarschap heeft van een thema. Extra pijnlijk: op migratie waren ze een naam aan het maken, maar dat verdween naar de achtergrond toen diezelfde Mahdi verkaste naar de partij.
Die worsteling was niet zichtbaar op de partijdag in De Ster in Sint-Niklaas. Deelnemers genoeg daar, maar die kwamen met hun 3.000 vooral voor Belle Perez en de Romeo’s, die een gratis optreden gaven. Even gratis was een harde speech dus van Mahdi, die andermaal eisen stelt aan Jambon en zijn partij Vlaams profileert.
Daarbij is de gok groot: door uitgerekend op Welzijn in het offensief te gaan, zowel op de kinderbijslag als de kinderopvang, zet de partij de deur open voor de kritiek. Al verschillende decennia is dat Welzijn-beleid immers exclusief terrein van cd&v-ministers en de christelijke zuil.
Bij Groen kan men zich dan weer wel optrekken aan het feit dat ze een aantal thema’s kunnen claimen als partij: energie kleeft aan hen, met 33 procent, mobiliteit ook met 21 procent, klimaat zelfs heel uitgesproken met 65 procent van de respondenten. Dat eerste leek vorig jaar hét thema te worden, maar is nu alweer fors naar de achtergrond. En klimaat is en blijft veel minder iets waar Vlaamse kiezers blijkbaar van wakker liggen.
Op hun tweedaags congres hamerden ze daar nog eens keihard op, waarbij ze koppeling wél maakten, net als N-VA, tussen het economische onbehagen en hun eigen core thema. “Als het vandaag in Spanje en het zuiden van Europa al weken niet meer geregend heeft, dan worden de groenten en fruit in onze supermarkt duurder. De klimaatcrisis wordt zo ook een koopkrachtcrisis.” De vraag is of de kiezer die koppeling straks ook maakt.

Migratie belangrijkst voor kiezer

Want aan de linkerkant blijkt wel de sterkte van de twee concurrenten van Groen: Vooruit én PVDA. Die laatste partij kan geen enkel thema zelf claimen, maar scoort fors op werkgelegenheid, op pensioenen, op sociale zekerheid en zelfs een stukje op gezondheidszorg. Dat zijn bij uitstek de klassiek-linkse thema’s waar Groen geen ingang lijkt te vinden, ondanks hun poging te “verbreden”: de PVDA van Raoul Hedebouw lijkt geloofwaardiger.
Maar tegelijk blijkt op al die thema’s vandaag Vooruit de leidende partij. Zo heeft Conner Rousseau (Vooruit) in de media misschien wel een iets meer rechts imago opgebouwd, onder meer op migratie en werkgelegenheid, maar in de peiling blijkt vooral hoe het socialistische merk op haar ‘core’ duidelijk enorm appelleert, en geloofwaardigheid geniet. Het onderliggend groeipotentieel, zeker in tijden waarbij mensen geloven te verarmen (ook al is dat in de feiten niet zo) is zo voor Vooruit nog groot, ook al zitten ze op 17 procent. “Koopkracht” is niet voor niets een mantra die Rousseau de afgelopen maanden haast eindeloos bleef herhalen.
Vlaams Belang tenslotte claimt zonder enige discussie ‘migratie’ als thema, met 42 procent. Zelfs N-VA komt daar niet meer in de buurt, met maar 12 procent de tweede partij. Enkel op ‘internationele veiligheid’ heeft Vlaams Belang nog het leiderschap, gedeeld met N-VA dan.
Maar uit het onderzoek blijkt vooral dat net dit thema van migratie het belangrijkste is voor de kiezer, nog net boven het sociaal-economisch onbehagen. Als de verkiezingen van ’24 dus op dat thema doorgaan, dan mag Van Grieken zijn winst gaan tellen.