Fietsdiefstal lijkt – althans in vergelijking met smartphonediefstal of drugshandel – financieel niet bijster aantrekkelijk, maar toch worden dagelijks over de ganse wereld talloze fietsen gestolen. Robin Dhal onderzocht voor Priceonomics wat de economische aansporingen zijn van fietsdieven en wat er daarna met al deze gestolen fietsen gebeurt.
In sommige steden (San Francisco, Leuven of Amsterdam bijvoorbeeld) is het een gegeven dat een fiets zonder slot gegarandeerd binnen enkele uren of dagen verdwijnt en soms helpt zelfs een duur slot niet tegen een vastberaden dief. Om de drie minuten wordt er in België een fiets gestolen, wat neerkomt op zo’n 150.000 gestolen exemplaren per jaar. Dat is althans de schatting. Want lang niet iedereen doet aangifte bij de politie. In de Verenigde Staten alleen worden jaarlijks voor 350 miljoen dollar aan fietsen gestolen. Elk van deze diefstallen is een klein drama voor de eigenaar die vaak zeer gehecht is aan zijn tweewieler.
Als men de waarde van een gestolen fiets vergelijkt met die van een smartphone, tv of auto, dan lijkt het bijna absurd dat zoveel fietsen gestolen worden.
Doch wanneer men op basis van Gary Beckers economische theorie van crimineel gedrag (PDF), een kosten-batenanalyse van fietsdiefstal maakt, dan wordt de motivering van fietsdieven snel duidelijk.
De kosten bestaan voor een fietsdief uit het risico van betrapt te worden en de potentiële straffen die men in dat geval kan verwachten. Die zijn in de praktijk bijna nul: de kans om betrapt te worden is vrijwel nihil en de potentiële gevolgen zijn minimaal.
De potentiële opbrengst van een gestolen fiets varieert van plaats tot plaats en van dief tot dief, maar uiteraard is deze nooit nul (als dat wel het geval was, zou men geen fietsen stelen). Om hier een beter beeld van te krijgen, onderzocht Dhal voor zijn eigen stad San Francisco wat voor mensen fietsen stelen en hoe ze deze gestolen fietsen in cash omzetten:
-
Amateurdieven zijn meestal drugsverslaafden of daklozen en verkopen de gestolen fietsen voor een fractie van hun eigenlijke waarde op straat aan ongure individuen.
-
Professionele dievenbendes richten zich op dure fietsen en beschikken over gereedschap om sloten te neutraliseren. Vervolgens verkopen ze de fietsen via online markten in een andere stad om te vermijden dat ze worden betrapt, wat echter een moeilijke en tijdrovende bedoening is.
Volgens Dhals bronnen is de dominante vorm van fietsdiefstal tegenwoordig van professionele aard. Er zijn echter geen aanwijzingen dat grote criminele netwerken zich op deze vorm van diefstal richten en dat komt omdat het al bij al veel werk blijft voor een relatief lage opbrengst.
Het uiterst lage risico trekt dus vooral de kleine garnalen aan terwijl de grote haaien zich toeleggen op zaken die wél veel geld opbrengen: drugs en mensenhandel. Wanneer je fiets binnenkort gestolen wordt, troost je dan met de gedachte dat de dieven er niet bepaald rijk van zullen worden.