Ondanks de populariteit van bitcoin en andere cryptomunten blijven sommigen ervan overtuigd dat cryptocurrency een zeepbel is. Maar zal die bubbel ook echt barsten? Of mogen we bitcoin echt de revolutie van de eeuw noemen? Hieronder staan alle pro’s en contra’s.

Eerst en vooral: een zeepbel, wat moeten we ons daarbij voorstellen? Van Dale omschrijft de term als volgt: ‘een toestand waarin door groot optimisme bepaalde prijzen of koersen te hoog geworden zijn, zodat ineenstorting dreigt’.

Hoe gaat het barsten van een zeepbel in zijn werk? Het goede nieuws is dat er in de geschiedenis enkele voorbeelden van een zeepbeleconomie bestaan. Het meest bekende of mythische voorbeeld is dat van de Nederlandse tulpenmanie.

De tulp- en internetzeepbel

De tulpenmanie – tussen 1634 en 1637 – wordt nog altijd gezien als de eerste echte financiële crisis in Nederland. In die tijd was de tulp een zeer gegeerde bloem, waardoor de prijzen van tulpenbollen jarenlang stegen. Het kwam voor dat iemand 1.000 gulden wilde neertellen voor een tulpenbol, terwijl het gemiddelde jaarinkomen in die tijd rond de 150 gulden lag. Het ging zelfs zo ver dat er gespeculeerd kon worden op de tulpen én dat een specifieke soort evenveel waard was als een grachtenpand in Amsterdam.

En er zijn nog voorbeelden, denk maar aan de ‘dotcombubble’ of de internetzeepbel, die zich manifesteerde tussen 1997 en 2000. Het waren de beginjaren van het internet. Talloze kleine internetbedrijven startten hun activiteiten. Doordat bepaalde bedrijven – denk Microsoft, Yahoo en Google – een snelle groei kenden, wilden almaar meer mensen de wondere wereld van het internet betreden. Beleggers kochten massaal aandelen van internetbedrijven. Uiteindelijk stortten die koersen massaal in en verloren veel mensen geld in deze hype. Een bekend Belgisch bedrijf dat de ‘dotcombubble’ niet overleefde, is Lernout & Hauspie.

Kenmerken van een financiële zeepbel

Uit bovenstaande illustraties kunt u waarschijnlijk al afleiden waarom bitcoin en cryptocurrency vaak een zeepbel genoemd worden, maar er bestaan ook enkele criteria om van een zeepbel te kunnen spreken. Dit zijn de 4 voornaamste eigenschappen van een economische zeepbel:

• De markprijs ligt hoger dan de werkelijke prijs: dit is moeilijk om te bewijzen en komt meestal pas aan het licht als de bubbel gebarsten is.
• Het moet om iets vernieuwends gaan: in de 17^de eeuw waren tulpen relatief nieuwe bloemen, voor de ‘dotcombubble’ was het internet nog helemaal onbekend.
• De investering zal rendement opleveren in de toekomst: alleen is het onduidelijk wanneer dat rendement zal komen en of er überhaupt rendement zal volgen.
• De bubbel moet ooit barsten.

Wanneer we terugkijken op de bitcoin-hype van eind 2017, kunnen er een aantal criteria aangevinkt worden. Zo zijn cryptocurrency zeker innovatief en vernieuwend, lag de prijs in december 2017 objectief gezien véél te hoog en was er uiteraard uitzicht op een rendement. Alleen is de bubbel nooit echt gebarsten, wat natuurlijk de belangrijkste eigenschap van een zeepbel is.

Schommelingen in de waarde van bitcoin

Dat is zichtbaar als we het koersverloop van de laatste jaren er even bijnemen: halverwege 2014 schommelde de waarde rond 600 euro, in oktober 2015 zakte de waarde even weg naar 250 euro om één jaar later terug naar die 600 euro te gaan. In november en december 2017 steeg de waarde naar hogere sferen met 18.000 euro (20.000 dollar), waarna de munt daalde naar zo’n 9.000 euro tegen eind januari 2018.

In de maanden nadien bleef de waarde van bitcoin dalen tot zelfs een relatief dieptepunt van 2.700 euro, maar de munt kon zich herpakken. De waarde van bitcoin bleef schommelen rond 5.000 à 6.000 euro. In juni 2019 werd de grens van 11.000 euro dan weer doorbroken, voor het eerst sinds januari 2018. Tegen half juli 2019 ging het dan weer terug tot zo’n 9.000 euro.

Banken: ‘bitcoin is een bubbel’

Of bitcoin gecatalogeerd kan worden als een zeepbel is dus moeilijk objectief vast te stellen en bovendien het onderwerp van hevige discussie. Amerikaanse grootbanken zoals Goldman Sachs en JP Morgan zijn ervan overtuigd dat cryptocurrency één grote bubbel is. Jamie Dimon, topman bij JP Morgan, noemde bitcoin de afgelopen jaren zelfs steevast ‘frauduleus’ en ‘een zeepbel’. Al is hij ondertussen blijkbaar bijgedraaid, want begin februari 2019 raakte bekend dat zijn bank zelf een cryptomunt gestart is.

Uit de beelden komt nog een andere passage naar voren. Dimon zegt namelijk dat ‘hij niet geeft om bitcoin, maar blockchain wél the real deal is.’ Daarmee bedoelt de CEO dus dat hij niet gelooft in het product bitcoin, maar wel in de achterliggende technologie. Dat is een zienswijze die heel wat experts hanteren. Ze vergelijken cryptomunten graag met de internetzeepbel: net zoals Google en Amazon overblijfselen van de dotcombubble zijn, zal de blockchain de erfenis zijn van de bitcoin-hype.

Blockchain is alvast géén bubbel

De meerwaarde van de blockchain-technologie is dan weer een punt dat minder gecontesteerd is, want er zijn naast cryptomunten nog heel wat andere innovatieve toepassingen. Daarvoor herhalen we even de kenmerken van een blockchain: doordat alle transacties openbaar gebeuren en elke gebruiker ze moet valideren, zijn de gegevens betrouwbaar.

Het is ook onmogelijk om ongemerkt gegevens aan te passen: om fraude te kunnen plegen, zouden alle eerdere blokken aangepast moeten worden én zou dit bij elke gebruiker van het netwerk moeten gebeuren.

Vooral smart contracts kunnen op veel interesse rekenen, want dat zijn een soort digitale overeenkomsten die een contract automatisch in werking doen treden. De slimme contracten bestaan niet op papieren, vereisen geen handtekening, maar worden opgenomen in blockchain en zijn opgesteld in computertaal.

Experts raken het meer en meer eens

Terugkijkend op de geschiedenis van de bitcoin tot nu toe, moet het gezegd worden: een bubbel is bitcoin vooralsnog niet, want barsten deed het (nog) niet. Daar raken meer en meer experts het over eens. Getuige daarvan de bodemprijs, die jaar na jaar hoger komt te liggen. Die stijgende bodemprijs wijst erop dat de markt ieder jaar groeit en steeds meer mensen geloven in bitcoin en andere cryptomunten.

En er is meer: nog volgens expert zijn de tijden waarin de bitcoin-waarde extreem schommelde nu achter de rug. Er zullen minder en minder spectaculaire stijgingen en dito crashes voorkomen en de bitcoin zou zich steeds stabieler moeten gaan gedragen. Maar zoals steeds, de toekomst valt moeilijk te voorspellen, zeker die van de bitcoin.