Een aansluiting op een autostrade heeft op de sociologie van steden een belangrijke impact. Dat zegt een studie van wetenschappers aan de Université de Genève (Unige) en de Università della Svizzera Italiana (USI), waarin werd gekeken naar de evolutie van de inkomenssamenstelling van de bevolking van steden in Zwitserland zodra ze zijn aangesloten op het snelwegennet.
De studie liep van het midden van de voorbije eeuw tot begin van het vorig decennium.
Grote budgetten
“De ontwikkeling van transportinfrastructuur is een centraal thema voor de overheden, die grote budgetten uitgeven om steden te verbinden”, zeggen de onderzoekers. “Belangrijk is echter om te weten wat hun werkelijke effect is op de betrokken gemeenten.”
“Alleen al aan het onderhoud en het herstel van het Zwitserse nationale wegennet wordt jaarlijks ongeveer 2,5 miljard frank uitgegeven. Deze vervoersinfrastructuren kunnen regionale verschillen beïnvloeden, met de sterkste economische impact op de meest geïsoleerde regio’s.”
“Uit verschillende studies is al gebleken dat nieuw aangesloten gemeenten een bevolkingstoename kennen”, verduidelijkt onderzoeksleider Frédéric Robert-Nicoud uit, professor economie aan de Unige. Het Zwitsers onderzoek bracht daarbij een gemiddelde toename van 14 procent aan het licht.
Toegang tot het snelwegennet verbetert volgens de wetenschappers immers de toegang tot arbeid, onderwijs, winkels, vrijetijdsbesteding, vrienden en familie. De locaties blijken bovendien een sterke aantrekkingskracht uit te oefenen op koppels waarvan de twee partners op de arbeidsmarkt actief zijn. Dat geldt ook voor gescheiden paren met een gedeelde kinderopvang.”
De Zwitserse onderzoekers stelden echter vast dat de aansluiting op een autostrade niet op alle inkomenscategorieën dezelfde impact heeft.
“De studie bracht aan het licht dat het aantal huishoudens bij de rijkste 10 procent van de bevolking – met een belastbaar inkomen van meer dan 129.500 frank per jaar – met 42 procent toeneemt”, werpen de onderzoekers op. “Maar de 50 procent die onder het mediane belastbare inkomen van 58.900 frank leeft – groeit slechts met 5 procent aan.”
Welgestelde gezinnen
“Aanvankelijk kenden deze gemeenten nochtans een ondervertegenwoordiging van de rijkste huishoudens”, stippen de wetenschappers aan. “We zien dat de aansluiting op het autostradenet leidt tot een betere mix van huishoudens. De relatieve toename van het aantal welgestelde huishoudens is te verklaren doordat zij meer gebruik maken van de auto dan gezinnen met een lager inkomen.”
De wetenschappers wijzen tevens op indirecte effecten. “Als een gemeente wordt aangesloten op het snelwegennet, wordt de toegang tot werkgelegenheid, winkels en bedrijvigheid verbeterd, wat de locatie aantrekkelijk maakt en tot een stijging van de grondprijzen en vastgoedtarieven”, leggen ze uit.
“De last van de stijging van de grondprijzen valt dus onevenredig zwaar op de armste huishoudens, aangezien zij ongeveer 40 procent van hun inkomen aan huisvesting besteden, vergeleken met 15 procent van het inkomen voor de rijkste huishoudens.”
“De toegang tot de snelweg levert dus belangrijke directe voordelen op voor vermogende mensen, terwijl de indirecte kosten vooral neerkomen op inwoners met een bescheiden inkomen.”
Tenslotte wijzen de wetenschappers op de impact op de fysieke voetafdruk van grootstedelijke gebieden. “Als een stad nieuw wordt aangesloten op het autosnelwegennet, spreidt ze zich horizontaal uit, omdat de aansluiting op het autosnelwegennet het nabijgelegen platteland aantrekkelijker en toegankelijker maakt”, merkt Frédéric Robert-Nicoud op.
“Op de lange termijn vermindert de aansluiting op het snelwegennet het aantal inwoners van de stedelijke centra met 29 procent. Hetzelfde geldt voor de arbeidsplaatsen, waarvan 18 procent uiteindelijk gedecentraliseerd wordt.”
“Autobezit en autogebruik is een luxe; huisvesting echter een noodzaak”, stellen de onderzoekers. “De voordelen van toegang tot de snelweg komen dus onevenredig ten goede aan de welvarende bevolkingsgroepen, terwijl de kosten een onevenredige impact hebben op de lagere inkomens.”
“Uiteindelijk zijn gemeenschappen met toegang tot het snelwegennet voor iedereen aantrekkelijk geworden, maar het zijn vooral de welgestelden die er het meest van hebben geprofiteerd.”
(lp)