Wanneer de inflatie oploopt in ons land, worden de brutolonen aangepast aan de stijgende levensduurte. De federale formateur Bart De Wever wil dat systeem wijzigen, zodat enkel de nettolonen worden geïndexeerd in bepaalde situaties. Maar wat betekent dat voor de werknemers?
Context: Wanneer stijgen de lonen mee met de inflatie?
- De overheidslonen en uitkeringen stijgen zodra de zogenaamde spilindex wordt overschreden. Als referentie wordt altijd de gezondheidsindex gebruikt, omdat die geen rekening houdt met alcohol, tabak en brandstof.
- De lonen worden niet voor iedereen op hetzelfde moment aangepast. De uitkeringen worden geïndexeerd in de eerstvolgende maand na de overschrijding van de spilindex. Een maand later worden ook de lonen in de openbare sector gewijzigd. In de privésector is de situatie iets complexer. De indexering is afhankelijk van het paritair comité waartoe je behoort.
- De lonen in PC200, het aanvullend paritair comité voor bedienden, worden bijvoorbeeld één keer per jaar aangepast aan de gestegen levensduurte. Dat gebeurt bij de start van het nieuwe jaar. Als er het voorgaande jaar meerdere indexeringen waren, worden die in één klap toegekend.
Indexering van de nettolonen
In het nieuws: De Wever wil het huidige systeem wijzigen. Het voorstel is nu om in bepaalde omstandigheden, wanneer bijvoorbeeld de inflatie lange tijd op een hoog niveau blijft, het nettoloon op te trekken, terwijl het brutoloon onveranderd blijft.
- De informateur wil op die manier de koopkracht van de werknemers beschermen zonder dat de loonkosten fors stijgen.
Duiding: Is dat goed of slecht nieuws voor de werknemers? Het beeld is dubbel.
- Werknemers houden bij een indexering van de nettolonen meer over dan wanneer de brutolonen worden aangepast aan de stijgende levensduurte. In dat laatste geval verdwijnt er een aanzienlijk deel van de loonstijging in de staatskas.
- Toch zijn de vakbonden geen grote voorstander van zo’n systeem. Dat komt omdat onder meer het vakantiegeld, de eindejaarspremie en het pensioen worden berekend op basis van het brutoloon. Als dat brutoloon niet stijgt, is de berekeningsbasis ook lager en vallen de bedragen lager uit. De werknemers boeten op dat vlak dan toch aan koopkracht in.
- Vooruit, een van de partijen aan de onderhandelingstafel, gaf tijdens de verkiezingscampagne al aan geen voorstander te zijn van een netto-index. Melissa Depraetere, voorzitter van Vooruit, waarschuwde toen al dat zoiets zal resulteren in lagere pensioenen. De partij wil de indexeringsmechanismen aanpassen, zodat er meer gaat naar de lagere lonen bij een inflatieschok. Het is dus allesbehalve zeker dat een netto-index er komt.
Meer kosten voor de overheid
Opgemerkt: Bij een indexering van de nettolonen stroomt er minder geld naar de staatskas.
- Doordat de brutolonen niet stijgen, loopt de overheid belastingen en bijdragen voor de sociale zekerheid mis.
- “Dat probleem kan opgelost worden door ervoor te zorgen dat er meer mensen aan de slag gaan. Als de werkzaamheidsgraad verhoogt, krijgt de overheid extra inkomsten”, verduidelijkt Geert Vermeir van SD Worx in een interview met HLN.be. “Elke bijkomende job betekent winst voor de overheid: niet alleen moeten er dan geen uitkeringen meer betaald worden, maar de overheid krijgt ook inkomsten uit sociale bijdragen en belastingen. Zo zou elke bijkomende job de overheid jaarlijks 28.000 euro opleveren.”
