Europees Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen en Frans president Emmanuel Macron bevinden zich momenteel in China. Hoe hun reis eraan toegaat, licht professor Steven Van Hecke, politicoloog aan de KULeuven toe, aan Business AM in The Morning Drive.

Beluister hier het volledige interview:

In het nieuws: De Europese Unie willen dat China zich harder opstelt naar Rusland in verband met de oorlog in Oekraïne. Het handelsblok verwacht dat de Chinese president Xi Jinping zijn goede verstandhouding met de Russische dictator Vladimir Poetin daarvoor benut.

• “Ik denk niet dat Xi Jinping zijn houding meteen zal wijzigen na het bezoek. Uiteraard is dat de olifant in de kamer”, steekt Van Hecke van wal. De president kwam af met een vredesplan, maar heeft de invasie niet veroordeeld en geen contact gehad met Oekraïens president Volodymyr Zelensky.
• “Dat is een beetje een vreemde situatie. Het is niet China, maar Rusland dat Oekraïne binnenviel. Mocht China echt dodelijke wapens leveren aan Rusland en die rode lijn voor de EU en Washington overgaan, komen we in een nieuwe situatie. Het is vooral Washington dat de EU onder druk zet, met name dat er sanctiepakketten klaar moeten zijn. Voorlopig houdt men die boot af en probeert Europa haar eigen koers te varen”, klinkt het.

Twee agenda’s

De missie: Er komt ook aandacht voor de verschillende agenda’s van Von der Leyen en Macron in China. Von der Leyen is er namens de Europese Unie, terwijl Macron er vooral op handelsmissie is met een roedel bedrijfsleiders in zijn kielzog.

• “Dat klopt, maar dat Von der Leyen ook een eigen agenda heeft, lijkt mij logisch. Anders zou ze een van Macrons ministers lijken te zijn. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Vandaag hebben ze een gemeenschappelijk moment, op de thee bij Xi Jinping”, vertelt de politicoloog.
• “Von der Leyen moet de handelsbelangen van het gemeenschappelijk blok vertegenwoordigen. Voor haar is het zelfs nog moeilijker, want de lidstaten van de EU zitten niet op één lijn wat China betreft. Als het erop aankomt om een nieuwe houding aan te nemen ten aanzien van China, is het voor haar veel meer op eieren lopen, dus het is een goede zaak dat ze samengaan.”

Von der Leyens uitdaging

De vraag: Is Von der Leyen voldoende in staat om alle zaken over te brengen bij China als ze moet blijven rekening houden met de verschillende standpunten van de lidstaten thuis?

Vorige week gaf ze nog een kritische speech over de relatie met China, wat door de Chinezen niet erg in dank werd genomen – geen al te beste start voor een diplomatieke missie.

• Volgens Van Hecke slagen de Chinezen er geregeld in om de lidstaten uit elkaar te spelen. Dat zouden ze nu ook proberen door individuele bezoeken. Zo werden vorige november Olaf Scholz, de Duitse bondskanselier, en vorige week de Spaanse premier Pedro Sanchez nog in Beijing verwelkomd.
• “China probeert met elk van de lidstaten apart interessante deals af te sluiten. Voor Von der Leyen komt het erop aan om een gemeenschappelijk standpunt in te nemen. Ik denk dat dat besef aan Europese kant nu ook wel is doorgedrongen. Dat we sinds de Russische invasie in Oekraïne een meer assertieve houding moeten aannemen ten aanzien van China.”
• “Tegelijk heeft Europa betere kaarten ten aanzien van China dan destijds met Rusland waar we sterk afhankelijk van waren voor goedkope energie. De handelsbelangen met China zijn groter, maar ze zijn ook meer wederzijds. De Chinezen hebben er geen belang bij dat ze de Europeanen in het harnas jagen. Dat maakt de onderhandelingspositie van Von der Leyen toch iets eenvoudiger”, weet Van Hecke.

Onafhankelijk van de Verenigde Staten

Ook van tel: De Sino-Amerikaanse relatie heeft ook invloed op de relatie tussen China en de EU en hoe Von der Leyen en Macron zich in China zullen opstellen.

• Washington vraagt vaak aan de EU om een sanctiepakket klaar te maken. “De lidstaten hebben dat tot nu toe altijd geweigerd. Binnen de Europese Unie zijn er een aantal lidstaten – denk aan Litouwen, Polen – die hun oor in Washington te luisteren leggen en gehoor hebben voor de meer vijandige houding ten aanzien van China.”
• “Het gros van de lidstaten is daar eigenlijk niet voor te vinden”, reageert hij. “Zeker onder bondskanselier Sholz wil men toch nog die handelsbelangen veiligstellen. Uiteindelijk vecht de VS ten aanzien van China een soort strijd uit om de hegemonie in de Stille Zuidzee.”
• Wie daar de dominante speler zal worden, is wel belangrijk, maar is voor de EU niet de inzet van het spel. “Dus Europa moet goede betrekkingen houden met Washington, maar ook Beijing niet te veel voor het hoofd stoten. Daartussen zit de manoeuvreerruimte waarbinnen Europa sterker en moediger kan zijn ten aanzien van China, maar ook niet de vazal moet spelen van Washington. Dat is de opdracht van Macron, en zeker ook van Von der Leyen, in China deze week.”