De vlucht van Carlos Ghosn, de voormalige CEO van de Frans-Japanse autocombinatie Renault-Nissan, leidt tot een massa speculatie. Vast staat dat zijn vlucht ook de Japanners niet slecht uitkomt.

Ghosn zou zondagavond in een privé-jet in Beiroet zijn geland, met een Libanese identiteitskaart. Ghosn zegt in een verklaring ‘dat hij niet is gevlucht voor het rechtssysteem, maar dat hij aan onrecht is ontsnapt’. De zakenman die over de Franse en Libanese nationaliteit beschikt stond al maandenlang onder huisarrest, nadat hij 108 dagen in een Japanse gevangenis had doorgebracht.

Hij was in november 2018 op de luchthaven Haneda van Tokio gearresteerd op verdenking van corruptie. Hij zou zijn ware inkomsten voor de Japanse fiscus en de beursautoriteit jarenlang verborgen hebben gehouden. Ook zou hij misbruik hebben gemaakt van fondsen die Nissan hem ter beschikking stelde om zichzelf te verrijken. Zijn proces zou in april 2020 van start gaan.

Volgens zijn advocaten was Ghosn slachtoffer van een complot dat werd georkestreerd door de toplui van Nissan in samenwerking met de openbaar aanklager van de stad Tokio.

Ook in de Franse pers bleven verhalen opduiken als zou de ganse zaak een door de Japanners beraamde coup zijn om de fusieplannen die Ghosn koesterde te dwarsbomen en waarbij Renault meerderheidsaandeelhouder van de fusiegroep zou worden.

Ghosn zou op 25 december door het gerecht zijn geïnformeerd dat het proces pas na de Olympische Zomerspelen van Tokio van start zou gaan. Omdat hij niet nog eens 10 maanden wilde wachten op wat volgens Ghosn ‘een schertsproces’ zou worden, zou de voorbije dagen een plan zijn beraamd om te vluchten. Ghosn was het naar eigen zeggen beu om ‘een politiek-industrieel gijzelaar’ te zijn.

Waarom Libanon?

Dat Ghosn ervoor koos om naar Libanon te vluchten moet niet verbazen. Ten eerste is Ghosn Libanees staatsburger. Hij werd in Brazilië geboren, maar bracht zijn ganse jeugd in Libanon door. Ook zijn vrouw Carole Nahas is van Libanese afkomst. Beiroet is hem in de affaire ook steeds blijven verdedigen. De Libanezen hadden het Japanse gerecht zelfs voorgesteld om het proces tegen Ghosn in Libanon te houden, iets wat Japan uiteraard had geweigerd. Ten tweede bestaat er geen uitleveringsverdrag tussen Libanon en Japan en is Ghosn op Libanese bodem ‘untouchable’ voor het Japanse gerecht. Hetzelfde geldt trouwens voor mocht ie naar Frankrijk of Brazilië zijn gevlucht.

Medewerking van binnenuit

Vast staat dat Ghosn van binnenuit het systeem medewerking heeft gekregen. Hij stond sinds zijn vrijlating onder huisarrest en werd zwaar bewaakt. Telkens Ghosn zijn verblijfplaats in Tokio verliet werd hij door 4 detectives geschaduwd. Zijn drie paspoorten (Frans, Libanees en Braziliaans) waren door de Japanse autoriteiten geconfiskeerd. Dat hij ongemerkt en zonder medewerking van binnenuit het Japanse eiland zou kunnen zijn ontvluchten, is dus onmogelijk.

Vlucht komt iedereen goed uit

Die vlucht komt uiteindelijk ook de Japanners niet slecht uit. Sinds de arrestatie van Ghosn zijn de strenge voorwaarden onder dewelke verdachten in het Japanse rechtssysteem worden vastgehouden meer dan eens in de internationale actualiteit geweest. Zo kunnen vermeende misdadigers in Japan 23 dagen worden vastgehouden zonder te worden beschuldigd. Japanse openbaar aanklagers winnen meer dan 90% van alle rechtszaken en 99,8% van alle beschuldigden wordt ook daadwerkelijk veroordeeld. Mensenrechtenorganisaties vragen al langer dat de macht van de Japanse procureurs zou worden herleid naar internationale normen. Negatieve publiciteit dus, die de Japanners in de aanloop naar de Olympische Spelen van Tokio kunnen missen als kiespijn.

De vuile was van Nissan

Dan is er de interne keuken van Nissan. Ook daar zat men niet te wachten dat de vuile was die de rechtszaak tegen Ghosn naar buiten zou brengen. Bij Nissan – een van de nationale iconen van Japan – is al jarenlang sprake van een oorlog tussen twee clans. Aan de ene kant de seniors, die het bedrijf in de problemen brachten. Aan de andere kant de juniors, die Ghosn sinds zijn aanstelling steunden. 

De figuur Hiroto Saikawa

Tenslotte is er de figuur van Hiroto Saikawa. Die was ooit de protégé van Ghosn en werd vaak als zijn gedoodverfde opvolger genoemd. Maar omdat zijn prestaties te wensen overlieten zou Ghosn met de gedachte hebben gespeeld hem te ontslaan.  Saikawa had na het uitbreken van de crisis zijn baas opvallend snel en graag van de meest onwaarschijnlijke fraude beticht. Maar de Japanner moest in september uiteindelijk zelf opstappen, omdat ook hij van corruptie wordt beticht. Net als Ghosn zou hij geprofiteerd hebben van frauduleuze constructies om zichzelf te verrijken.

In tegenstelling tot Ghosn werd Saikawa echter niet gearresteerd door het Japanse gerecht. Allemaal zaken die tijdens het proces Ghosn in de internationale pers zouden worden gebracht en waar politiek en economisch Japan niet op zaten te wachten. 

Japan kan Ghosn het leven zuur maken door een internationaal aanhoudingsbevel tegen hem uit te vaardigen. Dat is ondertussen al gebeurd, niet door Japan, maar door de internationale politiedienst Interpol. Maar zo’n aanhouding kan enkel gebeuren wanneer de verdachte een landsgrens oversteekt een niet wanneer hij binnen de Libanese landsgrenzen blijft. Zolang hij binnen Libanon blijft, gelden de lokale wetten. En Ghosn heeft in dat land geen enkele misdaad begaan. Toch zal dit zijn verplaatsingen buiten Libanon extreem bemoeilijken. Ook de 14 miljoen dollar borgtocht die hij betaalde om vrij te komen is hij kwijt.

Maar dat ‘het proces Ghosn’ dus nooit zal plaatsvinden is uiteindelijk goed nieuws voor alle betrokkenen. Zowel in Beiroet en Parijs als in Tokio.