De Vlaamse onderhandelende partijen N-VA, cd&v en Vooruit hebben een akkoord bereikt over de begroting, Wat daar precies instaat, is nog niet bekend. Toch is het een flinke stap naar meer in de Vlaamse formatie: deze week een nieuwe Vlaamse regering is mogelijk.

Key takeaways

• De Vlaamse onderhandelaars bereiken een akkoord over het budget. Een begroting in evenwicht tegen 2027 blijft overeind.
• Tegelijk wordt er vermoedelijk meer geïnvesteerd in welzijn. De precieze verdeling blijft onbekend.
• Stikstof en de bestuursniveaus blijven knelpunten, maar men hoopt tegen het einde van de week een regeerakkoord te hebben.

In het nieuws: Na nachtelijke onderhandelingen bereikt de Vlaamse formatie een akkoord over het budget.

• Met het begrotingsakkoord is een grote stap gezet. Het wil zeggen dat de drie partijen het eens zijn over hoeveel geld er uitgegeven gaat worden, hoeveel er bespaard moet worden en hoeveel er binnen moet komen. Daar was de afgelopen weken nog onenigheid rond.
  • N-VA legde een begroting in evenwicht tegen 2027 voor. Formateur Matthias Diependaele (N-VA) werkte een begrotingstabel uit met 3,3 miljard euro aan uitgaven voor nieuw beleid en daarnaast 2,5 miljard euro aan besparingen.
  • Vooruit en cd&v vroegen extra investeringen in onder meer de zorg en het onderwijs. Voor hen was een begroting in evenwicht geen prioriteit: dat kon tegen het einde van de regeerperiode, tegen 2029, ook gehaald worden.
• Volgens De Standaard haalt N-VA z’n slag thuis en is er overeen gekomen om tegen 2027 een begroting in evenwicht te presenteren. Al lijkt de N-VA wel wat ingebonden te hebben in een compromis naar de andere twee partijen. Hoe er precies geschoven is met budgetten, is nog niet helder.
  • Zo deelde cd&v-voorzitter Sammy Mahdi aan persagentschap Belga mee dat “iedereen intussen weet wat wij belangrijk vinden, dus op die punten zijn we ook tevreden met het akkoord”. Vermoedelijk is er dus meer budget voor kinderopvang en ouderenzorg. Ook de indexering van het Groeipakket, de vroegere kinderbijslag, is een vraag van cd&v.
  • Conner Rousseau (Vooruit) liet dan weer via een filmpje op Instagram weten dat er “stappen in de goede richting zijn gezet rond onderwijs, welzijn en openbaar vervoer”. De socialisten wilden bijvoorbeeld meer budget voor busmaatschappij De Lijn. Ook de gratis warme maaltijden op school bleven op tafel liggen, al is het onduidelijk of Vooruit dat strijdpunt kon binnenhalen.

Positieve reacties

De reacties: Opgetogen politici en bijzonder veel optimisme afgelopen nacht.

• Rond half vier maandagnacht liet Diependaele weten dat er een akkoord was. Een halfuur later legden de onderhandelaars verklaringen af. “Dit zet ons een stap dichter bij een regering. Er zijn heel veel zaken heel grondig uitgepraat. De strikt berekende tabel is een groot voordeel voor de komende jaren”, aldus Diependaele zelf.
• Diependaele had de voorbije weken meermaals benadrukt dat hij met een laatste nota kwam, die tot drie keer toe werd afgeschoten door cd&v en Vooruit. Daarom blijft hij nu bijzonder voorzichtig: “We moeten nog een heel pak knelpunten wegwerken”. En ook: “We werken stevig door, maar we nemen ook onze tijd om goed werk af te leveren. We gaan niets rushen, we gaan op ons gemak verder doen”, zo tekent De Standaard op.
• Mahdi klinkt een stuk positiever: “Ik denk dat een akkoord in de buurt is. De week die nu komt moeten we goed gebruiken om door de tekst te gaan en de knelpunten uit te discussiëren”. Daarbij blijft de cd&v-voorzitter glashelder: hij ziet “het kompas niet veranderen” als het gaat over het stikstofbeleid en de landbouwers. Cd&v wil dat het Stikstofakkoord uit de vorige regering herbekeken wordt. Tegelijk zijn er “geen onoverkomelijke problemen” meer, geeft Mahdi aan.
• Vooruit lijkt met Rousseau de meest optimistische van de drie. “We gaan de komende dagen hard werken om de inhoudelijke knelpunten verder uit te werken en we hopen deze week te kunnen landen”, aldus Rousseau na afloop van het nachtelijk overleg. Op Instagram werd dat even later: “We doen ons best aan tafel om deze week hopelijk een nieuwe en betere Vlaamse regering te hebben”.

Stikstof en de provincies

Om te volgen: Er blijven dus wel nog een aantal knelpunten liggen.

• De verplichte gemeentefusies haalde N-VA op vraag van cd&v al uit de teksten van de Vlaamse formatie. Het afschaffen van de provincieraden blijft voorlopig wel overeind. Cd&v verzet zich daartegen, omdat de partij vreest dat de lokale niveau’s dan minder macht krijgen. Wat daarbij van belang is: cd&v heeft op lokaal niveau nog altijd veel afgevaardigden en burgemeesters. Naast het verdedigen van ‘de man in de straat’ is het de partij ook te doen om de eigen macht.
• Daarnaast ligt dus de aanpak van de stikstofuitstoot nog open, evenals een bemestingsverbod voor landbouwgrond. Wel komt er een aankoopstop van die gronden door natuurorganisaties. 500.000 hectare blijft voorlopig landbouwgrond en wordt niet omgezet in natuurgebied. Cd&v zou dit wel een minimum vinden.
• Het lukte Diependaele niet om tijdig met een Septemberverklaring te komen. Die had eigenlijk maandag gepresenteerd moeten worden. Maar aan tafel merken verschillende onderhandelaars op dat het komende week ook nog september is. Als het de Vlaamse formatie lukt om deze week een akkoord te bereiken en dat te presenteren, is er dus ook nog altijd een ‘septemberverklaring’.