Vivaldi gooit de methode om: geen onderhandelingen in schijfjes meer, over de fiscale hervorming, maar beter werken naar één orgelpunt. Zo’n conclaaf, meer dan vermoedelijk tegen 21 juli, de dag waarop de regering in principe op vakantie gaat, is geen warm water uitvinden: onder meer Charles Michel (MR) paste die techniek meermaals toe, telkens in de zomer, met zijn Zweedse coalitie. Ook toen ging het onder meer over een taks shift. Maar premier Alexander De Croo (Open Vld) was daar nooit grote fan van: hij hield het idee van zo’n conclaaf lang af, het is een beetje ‘old school’. Maar cd&v, dat met Vincent Van Peteghem als minister van Financien de grote architect van de hervorming heeft, drong daar al langer op aan. Nu komt het er dus. Meer dan vermoedelijk komt dan parallel ook de pensioenhervorming op tafel. In de Kamer verkondigden zowel Thomas Dermine (PS) als Alexia Bertrand (Open Vld) “dat die er absoluut moet komen”. Maar evident is dat allerminst: er is weinig tot geen vooruitgang tot nu toe. “Een conclaaf is dan een uitweg, in dat soort dossiers”, zegt een hoge Vivaldi-bron.

Met bijdragen van Niels Saelens.

In het nieuws: De fiscale hervorming stond vandaag weer op de agenda van Vivaldi. Een doorbraak is er niet.

De details: Voorlopig is de druk van de ketel nu: men verhuist het naar een groot conclaaf, vermoedelijk voor het zomerverlof. “Als je wil dat er eens doorgepraat wordt, dan moet je tijd nemen. De premier ziet dat ook”, klinkt bij een vicepremier.

• “Een conclaaf zal toch nodig zijn, als we die fiscale hervorming erdoor willen krijgen”, zo bevestigt een hoge bron binnen Vivaldi, nadat eerder De Tijd melding maakte van een ‘nieuwe aanpak’ voor Vivaldi.
• Vanmorgen op de kern stond immers netjes geagendeerd: “De fiscale hervorming: een stand van zaken + aanpak”. Alleen, die manier, om elke week eens te horen wat iedereen er nu van vindt, en in tussentijd de medewerkers wat te laten sparren in een interkabinettenwerkgroep (IKW) tussen de kabinetten, loopt niet. “Zo gaan we gewoon niet vooruit, en komen we er nooit”, is te horen.
• De uitgangspunten zijn helder: werken moet meer opbrengen, en die taksen moeten verschuiven. De tegenstellingen zijn daarbij ondertussen wel bekend:
  • De linkerzijde wil vooral dat de lagere middenklasse profiteert, én dat vooral de vermogenden betalen. Een btw-verhoging ligt bovendien uiterst gevoelig.
  • De rechterzijde wil veel breder iedereen laten profiteren die werkt, en huivert voor al te scherpe fiscale ingrepen. De MR koppelt er dan ook nog eens een hervorming van de arbeidsmarkt aan (beperken van werkloosheid in de tijd).
• Ook het mogelijke compromis ligt voor de hand: een ‘kleinere’ hervorming. Wat nu voorligt is een verschuiving van lasten voor 6 miljard euro. Als de lastigste zaken eruit verdwijnen, kan het, maar dan voor een veel kleiner bedrag: een taks shift van 1 miljard ongeveer, was wat men eigenlijk vorig jaar bij de begrotingsopmaak in gedachten had. Maar Van Peteghem wil niet lossen: “Alles hangt aan elkaar”, en ook de socialisten willen iets ‘groots’, voor de vermogens dan.
• Dat zal dan allemaal samen komen op zo’n conclaaf, zo is de inschatting. “Na al wat er over en weer geschoten is de afgelopen weken, is het misschien een moment waar ook de premier zijn rol opnieuw vindt, als dealmaker eerder dan aanvaller?“, zo valt wat cynisch binnen zijn regering te horen. De Croo irriteerde immers op 1 mei eerst heel fel de socialisten, om daarna met de natuurherstelwet de groenen frontaal aan te vallen.

De essentie: Ook de pensioenen komen logischerwijze in zo’n conclaaf. De zaak zit muurvast.

• “De kost van de pensioenen gaat van 52 miljard bij het begin van deze legislatuur naar 63 miljard nu en bij ongewijzigd beleid naarmeer dan 80 miljard in 2028: dan gaat het niet over miljoenen, maar over miljarden. Die brengen de financiële en sociale houdbaarheid van de pensioenen in het gedrang.” In de Kamer schetste gisteren de fractieleider van cd&v, Servais Verherstraeten, nog eens waarover het gaat.
• Daarbij wilde hij ook weten hoe het nu zat met die dreigende Europese boete, omdat België geen deftige pensioenhervorming doet. Dat was beloofd aan de Europese Commissie, in ruil voor 4,5 miljard relancegeld. Over de mogelijke boete vanuit de Commissie gaat het nu al weken: niemand die weet wat de Commissie zal opleggen.
• Dermine jende zijn eigen coalitiepartners langs rechts, die schermen met een forse boete als stok achter de deur om de PS tot hervormingen te dwingen: “Het Rekenhof bevestigt wat wij altijd al zegden. Voor elk van de milestones van ons plan, zal er impact zijn op een bepaald bedrag. Dat zal ongeveer 28 miljoen zijn“.
• “Ik kan die cijfers niet ontkennen noch bevestigen. Maar ik hoor dat sommigen dat als een excuus zouden willen gebruiken om geen werk te maken van de pensioenhervorming. Die moet er niet komen omdat we een boete willen vermijden, die moet er komen om het duurzaam te maken. We kunnen lang speculeren over het bedrag van de boete, maar uiteindelijk beslist de Europese Commissie. De pensioenkost dreigt met meer dan 50 procent te stijgen op 8 jaar tijd. Dat zijn hallucinante cijfers”, zo stelde Alexia Bertrand (Open Vld), die meteen na Dermine kwam.
• Maar kijk, ook Dermine was alvast in woorden wel overtuigd van de noodzaak om toch de pensioenen aan te snijden met Vivaldi: “Wij moeten inderdaad ambitieuze hervormingen doorvoeren op het vlak van de pensioenen en de fiscaliteit. Wij moeten die hervormingen niet doorvoeren omwille van potentiële sancties van Europa, maar omdat ze belangrijk zijn voor de volgende generaties.”
• Inhoudelijk draait het daarbij om een viertal grote vragen, waarbij telkens toch de kosten moeten in het oog gehouden worden:
  • De speciale regimes in wel erg royale ambtenarenpensioenen: onder meer de perequatie, het automatisch meestijgen met de lonen van de huidige ambtenaren, maar ook erg vroeg pensioen voor onder meer personeel van de NMBS. Dit ligt bijzonder gevoelig bij de PS, maar evengoed bij Ecolo (die met Georges Gilkinet de minister van Mobiliteit hebben) en Groen (die met Petra De Sutter ambtenarenzaken hebben).
  • De tweede peiler: om extra inkomsten te gaan halen wil minister van Pensioenen Karine Lalieux extra taksen gaan heffen op het pensioensparen, dat naast de wettelijke pensioenen massaal gebeurt. Maar dat ligt uiterst gevoelig voor rechts en ook de Vlaamse partijen: 80 tot 90 procent van dat geld zit aan Vlaamse kant. Plus: extra belastingen op wat je al verworven hebt? Niet evident.
  • De PS wil absoluut ook een ‘gendercorrectie’: de regeling om een minimumpensioen te geven aan wie 30 jaar gewerkt heeft, is nadelig voor vrouwen zo blijkt. Ouderschapsverlof moet voor Lalieux ‘gelijkgesteld’ worden. Ook dat is niet echt een besparing.
  • De pensioenbonus: dit was de ‘wortel’ om mensen langer aan het werk te houden. Maar die kost geld, te veel volgens de Commissie. Dus daar moet men ook op gaan besparen, maar ook dat is een vervelende maatregel om terug deels in te slikken.

Tegelijk vanmorgen: De Nationale Bank van België (NBB) geeft een negatief advies op het voorstel van Vooruit om de spaarrente te koppelen aan de vergoeding die de banken krijgen bij de Europese Centrale Bank (ECB).

• De kern van Vivaldi zat vanmorgen ook bijeen over het idee om de banken te verplichten om een minimale spaarrente van 0,11 procent te betalen op de gereglementeerde spaarboekjes. Nu de Europese Centrale Bank (ECB) de depositorente (de vergoeding die de banken krijgen op het geld dat ze parkeren bij de centrale bank) is gestegen van -0,5 procent naar 3,25 procent, is de linkervleugel van Vivaldi, met op kop Vooruit, vragende partij om de banken te verplichten de spaarrente op te trekken.
• Maar die discussie zat muurvast vorige week. Want PS, Vooruit, Ecolo en Groen wilden doorduwen, maar de liberalen en ook cd&v waren huiverachtig over regels opleggen. Van Peteghem (cd&v), minister van Financiën, mocht daarop advies gaan vragen bij de NBB, om de discussie wat van de emotie te ontdoen. “Geen goed idee, die verplichting”, zegt dat advies nu.
• “De spaarrekeningen zijn een belangrijke bron voor de financiering van de leningen aan Belgische huishoudens en ondernemingen”, klinkt het. “Het behoud van het stabiele karakter van die deposito’s is daarom belangrijk voor zowel de financiële intermediatie in België als voor de stabiliteit van het Belgisch financieel systeem.”
• De NBB voegt eraan toe dat een bij wet vastgelegde minimumrente vrij uniek is in de eurozone. Enkel in Frankrijk bestaat er met de Livret A iets soortgelijks. “Die gereglementeerde spaarrekeningen in Frankrijk vertonen echter een aantal belangrijke verschillen met de Belgische gereglementeerde spaarrekeningen. Zo wordt de rente door de Franse overheid uitbetaald op het deel van deze spaarrekeningen (65 procent) dat wordt overgenomen door de Caisse des dépôts et consignations”, verduidelijkt de monetaire instelling in haar advies.
• Wel sust de Nationale Bank: de grootbanken in België gaan hoe dan ook hun rente wel moeten verhogen, zo stelt voorzitter Pierre Wunsch. “Zo niet lopen de banken het risico dat een deel van deze stabiele financieringsbron voor de banken, en uiteindelijk ook voor de leningen aan Belgische huishoudens en bedrijven, wegvloeit naar andere beleggingen”, zegt het rapport.

Het einde van de discussie? Allerminst.

• Voor cd&v dat met Van Peteghem altijd pleitte voor voorzichtigheid, is het advies in elk geval een overwinning, of een extra argument om niet in te grijpen. Idem voor de liberalen, die ook huiverachtig stonden tegen de sector zelf iets gaan opleggen.
• Maar aan de andere kant blijft men duwen. Bij het binnengaan van de vergadering vanmorgen toonde Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke zich opnieuw strijdvaardig: zij willen wél dat er een wettelijke verplichting komt. “Tja, met wie is Pierre Wunsch dan gaan eten, waarna dat advies is opgesteld? Juist met Febelfin, de lobbygroep van de banken”, zo klinkt bij een hoge socialistische bron. Daar kondigen ze aan “hoe dan ook dit dossier niet te gaan lossen.” Advies of geen advies.

Ook opvallend: Frank Vandenbroucke (Vooruit) wil verder doen.

• “Hij heeft groen licht gekregen van zijn vrouw“, zo is bij Vooruit te horen, op de aankondiging van Vandenbroucke om “nog eens vijf jaar verder te willen doen”. Minister van Volksgezondheid en vicepremier Vandenbroucke is ondertussen wel al 67 jaar, en maakte in 2020 z’n politieke comeback. Maar hij liet in het midden of hij nog verder wilde gaan, tot nu.
• Bij Villa Politica gaf hij gisteren dus aan dat “wel te willen doen, want ik heb nog grote hervormingsplannen”. Logischerwijze trekt Vandenbroucke dus de Kamerlijst in Vlaams-Brabant voor Vooruit. Al wat daarna komt, met de regeringsvorming, is koffiedik kijken. Maar hoe dan ook zit diezelfde Vandenbroucke dan in lopende zaken wel nog op post.

Opvallend: Pierre-Yves Dermagne (PS) stapt zelf ook naar het parket, over Bpost.

• Het blijft daveren rond het Bpost-schandaal. Want nadat N-VA-kamerleden Michael Freilich en Peter De Roover naar het Brusselse parket stapten om aangifte te doen van volgens hen strafbare feiten, is ook PS-vicepremier Dermagne zo’n aangifte gaan doen.
• Niet persoonlijk, maar hij heeft wel per aangetekende zending een kopie van de interne audit van Bpost, over de collusie in het krantencontract, naar het Brussels parket gestuurd. Dat bevestigt zijn woordvoerder.
• Een en ander betekent toch dat de audit nog wel een aantal elementen bevat die zeer kwalijk zijn, en vooral dus strafbare feiten. Maar daar wil men verder niets over kwijt.
• Bpost wachtte heel lang met de audit vrij te geven, maar deed dat eerst aan ministers De Sutter en Dermagne, en vorige week ook aan de Kamerleden, die het achter gesloten deuren kunnen inkijken. Een bron omschreef de audit wel als “quasi onleesbaar”, maar Dermagne moet er nu toch ook zaken in gelezen hebben, die hem aanzetten om naar het parket te gaan.
• In Gazet van Antwerpen reageert Freilich, de pitbull van de oppositie die zich vastbeet in het dossier, ondertussen scherp: hij merkte immers op dat het opnieuw Audrey Hanard was, de voorzitter van de raad van bestuur van PS-signatuur, die de interne audit al eerder aan Dermagne overmaakte.
• “Dit is opnieuw hallucinant. Ik merk ook op dat Dermagne het parket pas informeerde ną mijn reeks vragen aan hem. Hij voelde nattigheid en kon geen kant meer op. Ik blijf er dan ook bij dat voorzitster Hanard best tijdelijk een stap opzijzet tot haar eigen rol in deze zaak door het parket grondig is onderzocht”, zegt Freilich.

In de spotlight: Cd&v-voorzitter Sammy Mahdi en zijn video over Acid.

• “Ge moet mij ne keer eens uitleggen hoe het komt dat er een heksenjacht op Acid wordt georganiseerd, terwijl dat die eigenlijk niks anders doet dan wat de journalistiek iedere dag doet?” In een videootje op TikTok, trok Sammy Mahdi (cd&v) gisterenavond wel heel fel van leer, en daarbij nam hij helemaal de verdediging van de 23-jarige Nathan Vandergunst op zich.
• Die Vandergunst plaatste onder zijn werknaam Acid een video online op zijn kanaal met meer dan 500.000 volgers, over de Reuzegom-zaak. Daarin kondigde hij aan “mensen te zullen exposen”, en noemde vervolgens vier namen van leden van die voormalige studentenclub, waarvan er twee niets met de dood van Sanda Dia te maken hadden. De ouders van één van hen, die een restaurant in Antwerpen uitbaten, werden vervolgens online belaagd.
• Ook kwam een hele reeks politici in beeld in de video van Acid, die van mijlenver niets met de zaak te maken hebben, waaronder zelf een partijgenoot van Sammy Mahdi: cd&v-burgemeester Dirk De Fauw uit Brugge.
• “Fake news” dus, waar onder meer partijgenoot en minister van Media Benjamin Dalle (cd&v) een speerpunt van gemaakt heeft, om dat te bestrijden. Pijnlijk dus, maar de video van Mahdi leek dat punt helemaal te negeren. De video van Acid brak zo immers niet alleen de code van journalistieke deontologie, om feiten te verifiëren, geen zaken doelbewust fout voor te stellen, en proportioneel om te gaan met de volledige namen van daders en slachtoffers: er dreigden ook burgerrechtelijke en strafrechtelijke gevolgen.
• YouTube zelf leek dat alvast begrepen te hebben, en schorste de account van Acid. Die reageerde dan via een ander kanaal, Instagram: “Eén ding is zeker: ik ga de freshest suit in de rechtszaal hebben”, die ook meegaf dat hij na z’n week schorsing “los zou gaan”.
• “De straffen die Acid mogelijks kan krijgen, kunnen blijkbaar bijna hoger oplopen dan de werkstrafjes die de Reuzegommers hebben gekregen”, zo sneerde Mahdi in z’n eigen video op TikTok. “Dus wanneer vandaag heel wat mensen klagen over klassenjustitie, over het feit dat voor de ene groep blijkbaar heel veel kan en voor de andere helemaal niets, en je denkt dat probleem op te lossen door Acid te straffen, dan hebt ge helemaal niks begrepen.”
• Ook die uitspraak, een aanval op ‘klassenjustitie’, wordt op een pak ongeloof onthaald binnen eigen rangen: want leverde de partij met onder meer Koen Geens (cd&v), Jo Vandeurzen (cd&v) en Stefaan De Clerck (cd&v) de afgelopen decennia niet net grote namen op dat departement Justitie?
• Niemand van de partijtop voelde zich geroepen om veel te zeggen, in de wandelgangen van de partij klinkt het “dat dit misschien niet al te doordacht was” en “misschien toch iets te veel op zoek naar likes”. Daarbij is de lijn ook wat zoek, zo merkt men op: maandag nog haalde Mahdi uit naar rellende jongeren op de Blaarmeersen, donderdag zet hij zich aan de kant van diegenen die roepen over ‘klassenjustitie’.
• Vanmorgen op Radio 1 deed hij er alles aan om zijn TikTok-video te verdedigen. Daarbij wimpelde hij het argument af, dat hij olie op het vuur gooide met z’n uitspraken. “Ik denk dat er al heel veel olie op en rond het vuur lag. Je zorgt niet voor olie op het vuur, als je de frustratie die er bestaat capteert, wilt luisteren en het maatschappelijk debat voeden.”
• En opvallend, de media kregen er opnieuw van langs van de christendemocraat. “De naam vermelden, dat wordt van geval tot geval ingevuld, soms met alle namen helemaal in de krant. Er zit geen lijn in. Je zou moeten denken dat die lijn helder wordt toegepast, maar ik stel vast dat dat niet het geval is”, zo haalde hij nog eens uit.
• Dat zijn partij in de peilingen in vrije val is, en deze communicatie daar geen goed aan doet, merkte ook politiek analist Rik Van Cauwelaert op, die even na Mahdi op Radio 1 kwam: “Hij is nu al totaal mislukt in zijn communicatie rond deze zaak”, onder meer omdat cd&v als beleidspartij net zo’n traditie heeft op het departement Justitie. “Als hij niet goed oplet dreigt hij z’n eigen voorzitterschap op het spel te zetten.”
• Extra pijnlijk overigens: eerder op donderdag, nog voor Mahdi z’n video op TikTok zwierde, had minister van Justitie Vincent van Quickenborne (Open Vld) net nog opgeroepen tot meer sereniteit in de hele zaak rond Sanda Dia en de kritiek op de straffen die de daders kregen. “We mogen ons niet laten verleiden tot TikTok-justitie”, had die daar net gesteld. Bij de coalitiepartners binnen Vivaldi keek men vervolgens met grote ogen naar hoe de cd&v-voorzitter zich in de discussie katapulteerde.
• Zo dreigt Mahdi niet alleen in z’n communicatie maar ook met z’n eigen positie binnen z’n partij de weg op te gaan van Georges-Louis Bouchez (MR), aan de overkant van de taalgrens. Die partijvoorzitter scoort telkens met forse uitspraken in de media, maar overschaduwt daarbij z’n eigen ministers constant, en verziekt de relaties met de andere partijen. De voorzitter scoort zélf wel in de media (ook Mahdi dook al in een pak entertainment-programma’s op en trok voor Play recent nog naar Irak met z’n vader), maar kan dat niet verzilveren in persoonlijke populariteit of een boost voor de partij.
• Intern ligt Bouchez bij de MR andermaal onder vuur, en zijn al meerdere pogingen ondernomen om een bredere groep partijtoppers de voorzitter te laten “kaderen”. Ook Mahdi dreigt mogelijks met zo’n operatie “herkadering” rekening te moeten houden.  

Oeps: Van Quickenborne gaat wél naar de tv-studio’s, maar niet naar de Kamer.

• Frustratie, ook bij de leden van de meerderheid, over het agendabeheer van de minister van Jusititie Vincent Van Quickenborne. Die is vader geworden onlangs, en heeft dus vaderschapsverlof. “Dat is hem ook van harte gegund”, zo klinkt het bij meerdere Parlementsleden van Vivaldi zelf. “Maar laat ons zeggen dat de minister er vervolgens toch wel erg los mee omgaat.”
• Want de verrassing was toch groot voor de Kamerleden dat Van Quickenborne dinsdag niet naar de Kamer kwam, voor de commissie Justitie, om vervolgens wel ’s avonds in de studio’s van de VRT op te duiken voor een talkshow.
• Daarvoor krijgt hij nu een reprimande: de voltallige Commissie besliste om een brief te sturen naar de minister, iets waar N-VA-commissievoorzitter Kristien Van Vaerenbergh allerminst problemen mee had.
• “De commissie stelt vast dat dezelfde dag waarop belangrijke en langverwachte wetsontwerpen, in uw afwezigheid, werden toegelicht door staatssecretaris Alexia Bertrand, u wel de tijd vond om deel te nemen aan een tv-programma.”