Vivaldi wankelt: Vooruit, PS, Ecolo en Groen hebben het gehad met minister van Buitenlandse Zaken Lahbib en haar zwalpende uitleg, maar MR houdt halsstarrig vast aan Brussels goudhaantje

Vivaldi wankelt: Vooruit, PS, Ecolo en Groen hebben het gehad met minister van Buitenlandse Zaken Lahbib en haar zwalpende uitleg, maar MR houdt halsstarrig vast aan Brussels goudhaantje
Hadja Lahbib (MR) (L.) en premier Alexander De Croo (Open Vld) – ERIC LALMAND/BELGA MAG/AFP via Getty Images

“De tijd dat wij een klein partijtje waren, dat zomaar alles laat passeren, is voorbij.” Het zit er bovenarms op binnen Vivaldi, waar Vooruit de forcing voert in de affaire rond minister van Buitenlandse Zaken Lahbib. Hun vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) trok gisteren in de kern twee keer aan de noodrem: de houding van de minister van Buitenlandse Zaken is een regeringszaak geworden. De Vlaamse socialisten pikken het niet dat hun kopman in Brussel, Pascal Smet (Vooruit) moest gaan in de affaire van de visa voor Iraanse toplui, terwijl de minister van Buitenlandse Zaken de finale bevoegdheid en dus verantwoordelijkheid heeft. Lahbib wankelde al flink, gisteren voor haar passage in de Kamer. Daar kreeg ze ruggensteun van premier Alexander De Croo (Open Vld), die een heldere verdedigingslijn wist te zetten. Maar Lahbib ging vervolgens compleet de mist in: bijwijlen emotioneel, op andere momenten op het arrogante af richting Kamerleden, bracht ze een verwarrende en niet coherente uitleg. En vooral: geen enkel woord van introspectie, van erkenning van een fout, of voornemens om het anders te doen. Gisterenavond kwam de kern opnieuw bijeen, en barstte de bom: Ecolo was razend, Vooruit bleef ontevreden, Groen en PS zaten op dezelfde lijn. Lahbib lijkt enkel met een forse knieval haar vel te kunnen redden. Indien ze volhardt in de boosheid, dreigt Vivaldi te kapseizen.

In het nieuws: Regeringscrisis over de houding van Hadja Lahbib.

De details: “Dit passeert niet.” Plots wordt premier Alexander De Croo (Open Vld) geconfronteerd met een blok van zijn vier linkse partijen, bij wie elk geduld voor de minister van Buitenlandse Zaken gewoon op is.

  • “Ontstellend zwak. Is dat het niveau van de persoon die ons land op het hoogste diplomatieke niveau moet vertegenwoordigen? Dit is voor ons echt onaanvaardbaar.” Bij de absolute top van Vooruit klinkt vastberadenheid, in de zaak van Lahbib. De Vlaamse socialisten zijn bereid om ver te gaan, zeer ver als het moet, om hun punt te maken: “Op deze manier kan Lahbib onmogelijk aanblijven. Il y a des limites.”
  • “Heel erg ontgoocheld”, zo is ook de analyse bij de top van Groen, over de uitleg die de minister van Buitenlandse Zaken bood in de Kamer. Onvoldoende dus, ook voor Groen. Want Lahbib miste zowat elke kans om zichzelf in de visa-affaire op vastere grond te krijgen. “Dat had ze kunnen doen door wat nederigheid te tonen, door haar fout te erkennen, door zich toch tenminste niet hooghartig op te stellen. Maar zat er niet weer iets te veel een dosis ‘Bouchez’ in haar warrige uitleg?”, zo analyseert een kopstuk.
  • In de Kamer zaten ook PS en Ecolo op die harde lijn. Na de wankele tussenkomst van Lahbib kreeg de minister van Buitenlandse Zaken opnieuw de volle laag, ook uit de fracties van de meerderheid van socialisten en groenen. De lichaamstaal van premier Alexander De Croo (Open Vld) kon op dat moment nog moeilijk de ergernis verhullen. Want hij besefte: hier komen problemen van.

De essentie: Vivaldi kan hierover struikelen, als niemand z’n voet terugtrekt.

  • Niet toevallig had de nestor van de regering, vicepremier Frank Vandenbroucke, gisterenmiddag al een keer de forcing gevoerd. Op een bijeenkomst van de Vivaldi-ploeg voor de Kamerzitting had de Vooruit-kopman al aangegeven dat er een verandering in de houding van Lahbib verwacht werd. ’s Avonds op een nieuwe vergadering van de kern, die gepland was om het over de fiscale hervorming te hebben, liet Vandenbroucke opnieuw zijn ongenoegen stevig voelen: “Dit volstaat hoegenaamd niet.”
  • Opvallend, daarbij kreeg Vandenbroucke uitgesproken steun van minder ervaren vicepremiers, die evenmin hun ongenoegen onder stoelen of banken staken. De anders minzame Pierre-Yves Dermange (PS), maar ook de consensusgerichte Petra De Sutter (Groen), maar vooral Georges Gilkinet (Ecolo): allen zitten ze op de lijn “dat Lahbib moet bijsturen, of moet gaan“.
  • “Het was bij momenten een bijzonder verhitte kern. Want het is wel duidelijk dat heel de linkerzijde op één lijn zit: dit is gewoon onaanvaardbaar”, zo is bij een partijvoorzitter te horen.
  • Zeker voor Gilkinet, die anders vaak wat afwezig is op de kern, was het deze keer menens. Zij zitten net als Vooruit met een bijzonder ongemakkelijk gevoel: hun staatssecretaris Sarah Schlitz (Ecolo) ging voor veel minder. Lahbib zal moeten plooien.
  • Maar ook bij Vooruit klinkt vanmorgen nog steeds harde taal: “Vroeger lieten wij ons misschien in de hoek zetten. Maar dat is echt voorbij. Voor ons is dit echt een zaak van principes.”
  • Voor premier De Croo zat er niet veel anders op dan zijn regering gisterenavond een afkoelingsmoment te geven, zodat hij kon inpraten op zijn MR-collega en diens partijvoorzitter. Zonder een serieus moment van loutering, een knieval van Lahbib vanmiddag voor de Kamer bijvoorbeeld, kan Vivaldi onmogelijk verder, beseft men aan de top.
  • Vanmorgen moet De Croo opnieuw inpraten op Lahbib, en vooral op MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Zijn zij bereid om de nu toch wel erg vernederende excuses te aanvaarden, en excuses te komen aanbieden aan de Kamer?

Ingezoomd: Waarom was die Kamercommissie met Lahbib zo’n ramp?

  • Wie na de interventie van Vandenbroucke een beetje politiek kan lezen, wist dat het linker motorblok van Vivaldi nood had om een aantal sussende woorden te horen, en vooral een nederige minister van Buitenlandse Zaken voor zich te krijgen. Daarvan kwam vervolgens niets in huis.
  • Het contrast tussen premier De Croo en Lahbib deed daarbij pijn aan de ogen. De eerste minister toonde wat ondertussen een decennium aan ervaring op het hoogste niveau oplevert: een handige tussenkomst, waarin De Croo staatsmanschap inriep, zich beriep op “diplomatie om levens te redden”, en waarin hij de vraag stelde “of een visum meer waard is dan een mensenleven?”
  • Het gaf Lahbib een uitgelezen kans om, na de premier als perfecte wegbereider, hetzelfde te doen: op coherente manier een voorzichtige knieval te maken voor het Parlement. Dat laatste deed De Croo op het einde ook: hij gaf toe “dat er fouten gemaakt waren“.
  • Niets daarvan voor Lahbib, die zowel worstelde met het Nederlands als met haar emoties. Daarbij maakte de minister manifest de fout om, anders dan De Croo, die het bij een algemene lijn hield, op alle vragen van de Parlementsleden in te gaan. Dat leverde bij momenten ronduit arrogante uithalen op, naar de vraagstellers in de Kamer, maar vooral: het deed elke consistentie in haar verdediging verdampen.
  • Was het nu dat ze “de diplomatie wilde laten spelen”, zoals de premier stelde of was het dat ze “alle procedures netjes had gevolgd” en daarbij door Smet vastgezet was, zoals donderdag haar lijn was: niemand wist het nog. Zelfs de meerderheid liet niet na daarop te wijzen: “Welke buitenlandpolitiek ten opzichte van Iran hebben we nu eigenlijk? Ik weet het niet meer”, haalde Wouter De Vriendt (Groen) uit.
  • Het essentieel probleem daarbij: geen woord van erkenning van haar eigen rol, én de verantwoordelijkheden en ook de fouten daarbij. Dat zowat elk Kamerlid van Vooruit, PS, Ecolo en Groen daarop zaten te wachten, en dat niet kregen, wijst op een groot gebrek aan empathie en politieke onervarenheid.
  • Een heel palet van houdingen bij Lahbib passeerde vervolgens de revue, in haar lange uitgesponnen tussenkomst:
    • Het slachtoffer: “Iran heeft mij maanden half slapeloze nachten opgeleverd, mij zelfs een deel van mijn eigen gezondheid gekost. En nu zouden we een stap van 15 maanden achteruit moeten gezet hebben? Dat kon ik als chef van de diplomatie niet aanvaarden.”
    • De ontkenner van het zonlicht: “Er zit geen enkele contradictie tussen mijn tussenkomst vandaag en die van vorige week in de kamer.” Om dan even later te stellen: “Ik had vorige week maar vijf minuten tijd, waardoor ik niet op alle details kon ingaan”.
    • De aanvaller: “Sommigen suggereren dat ik ingefluisterd word door mijn voorzitter. Dan kent u mij zeer, zeer slecht. Ik zit helemaal geen politieke spelletjes te spelen, zoals u insinueert. Ik ben zelf altijd kapitein van mijn eigen ziel gebleven en ik sta nog altijd recht in mijn schoenen.”
    • Het slangenmens: “De OCAD-analyse die gemaakt is, die analyse ging over de dreiging bij de grootstedenvergadering, niet over de visa zelf.”
  • Dat laatste bracht haar politiek gezien het meest in de problemen: vorige week donderdag nog had ze in de Kamer daarover wel heel affirmatief gesteld “dat de visa waren uitgereikt na adviezen van het OCAD”. Die uitspraak bleek problematisch omdat de visa op 8 juni kwamen, en dat OCAD-advies pas op 9 juni, zoals deze nieuwsbrief gisteren signaleerde.
  • Leugens aan het Parlement“, zo concludeerden N-VA en Vlaams Belang, die een motie van wantrouwen tegen de minister indienden, om haar ontslag te eisen. Maar de oppositie stond niet alleen met die kritiek van ‘leugens’: “Ik hoorde vijf onwaarheden in de eerste twee minuten dat u sprak. Ik ben gestopt met noteren”, zo stelde Melissa Depraetere (Vooruit) keihard vast.
  • Enkel MR en Open Vld ondertekenden vervolgens het gebruikelijke document vanuit de meerderheid om zo’n motie van wantrouwen meteen van tafel te krijgen. Met andere woorden: Groen, Ecolo, Vooruit en PS laten Lahbib ook formeel nog even bengelen. Een politiek signaal van formaat.

The Big Picture: Deze coalitie is uitgeleefd. En het geduld met Bouchez compleet op.

  • De fricties rond Lahbib en de visa-affaire behoren niet tot de kern van het federale regeringswerk: dat is nooit het geval voor het buitenlands beleid in België. Toch davert Vivaldi nu op haar grondvesten.
  • Veel heeft te maken met de moeheid die overheerst in het kabinet: de grote hervormingsdossiers gaan maar niet vooruit, zowel voor de fiscale hervorming als de pensioenen is er maar bitter weinig vertrouwen dat dit goed kan aflopen. En al helemaal niet voor de nucleaire onderhandelingen met Engie, waarbij de groenen nog een bittere pil te slikken staat.
  • De coalitiepartners houden elkaar niet vast, maar duwen eerder messen in elkaars rug. Daarbij speelt de rol van de premier ook mee: die duwde met persoonlijke positionering eerst rond 1 mei en vervolgens over de natuurherstelwet het wantrouwen onderling naar een hoogtepunt.
  • Het toppunt van dat wantrouwen concentreert zich echter rond MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Niemand binnen Vivaldi, inclusief de Open Vld, ziet de man nog als een betrouwbare en werkbare partner: er zijn te veel incidenten geweest. Elke toekomstige coalitie zal er een zijn zonder Bouchez, als het van de PS en Ecolo afhangt.
  • Dat de MR-voorzitter vanuit de coulissen zélf de hele affaire rond de visa aanwakkerde, en Smet richting exit duwde, zijn ze bij de PS en Vooruit niet vergeten. En haast even recent: ook in de zaak rond Schlitz was het Bouchez die duwde en duwde, tot de Ecolo-staatsecretaris moest gaan.
  • Laat tegelijk Hadja Lahbib de persoonlijke keuze van Bouchez geweest zijn: hij zag het als een meesterzet om de politiek onervaren RTBF-journaliste weg te plukken, en tot ‘chef van de Belgische diplomatie’ te katapulteren. Haar succes is het zijne, haar knieval straks ook de zijne.
  • Maar er staat meer op het spel: alle peilingen wijzen erop dat Brussel het enige electorale breekijzer wordt voor de MR, om mathematisch een kans te behouden aan boord te blijven van coalities. Via Brussel kan dan in Namen en ook mogelijks federaal een levenslijn behouden worden, is de calculatie van Bouchez. En laat Lahbib, als Brusselse, nu net een electorale versterking zijn in die strategie.
  • Haar beschadigen, laat staan haar laten vallen, doorkruist die logica. Dat hebben ze bij PS en Ecolo ook goed gezien: vandaar dat ze niet meer inhouden. Zo wordt de eis om een knieval, en anders een exit, ook politiek een zeer beladen pokerspel. Vanmiddag in de Kamer is normaal gezien de afloop live te zien: excuses van Lahbib, of niet?

Genoteerd: Vooruit-voorzitter Rousseau reageert: “Zever in pakskes

  • In de nasleep van een video met zijn coming out, kreeg Conner Rousseau ook reacties over een verhaal dat al langer de ronde doet: een gerechtelijk onderzoek naar ongepast gedrag. Het parket in West-Vlaanderen voerde een vooronderzoek, na een melding via een journalist van VTM Nieuws. Die voeren al sinds het najaar van 2022 een journalistiek onderzoek naar Rousseau.
  • De melding werd geseponeerd. Daarnaast is sprake van een tweede melding, maar daarover hoorde Rousseau nog niets.
  • Geconfronteerd met de camera’s van VRT en VTM, aan de inkom van het Vlaams Parlement, moest Rousseau antwoorden op vragen daarover: “Ik heb nog niets gehoord dat op iets slaat. Alleen belachelijke roddels, dingen die uit hun context worden getrokken, zever in pakskes.’
  • Rousseau was daarbij scherp voor de media, die zijn persoonlijke coming out nu “aan roddels hebben gelinkt”. “Dat is jullie keuze geweest.” En nog: “Ik hoor al twee jaar de belachelijkste dingen.” Om te concluderen: “Ik wist dat hoge bomen veel wind vangen, maar dat het zo vuil zou worden, dat wist ik niet.”
  • De vraag is nu of VTM Nieuws nog met zijn reportage komt. Zo lijkt voorlopig de hele zaak nog niet van de baan, in de Wetstraat, waar erg veel aandacht besteed werd in de wandelgangen aan de zaak.

Gevolgd: Filip Dewinter (Vlaams Belang) kreeg wat hij wilde: een relletje over de Vlaamse vlag.

  • Omdat hij de opvolger is van de zieke Liesbeth Homans (N-VA), was het aan ondervoorzitter Filip Dewinter (Vlaams Belang) om nog eens een zitting te leiden. En het moet gezegd: Dewinter deed dat al vaker, en kan daarbij perfect die rol aan.
  • Alleen, af en toe moet hij toch de randjes opzoeken, wat uitdagen, een relletje zoeken: hij kan het niet laten. Deze keer liet het Belang-kopstuk een Vlaamse vlag verschijnen, naast de stoel van de voorzitter.
  • En exact wat Dewinter gehoopt had, gebeurde: de linkse oppositie hapte. Vooruit vroeg uitleg, “dit is toch doodnormaal, dat het Vlaams Parlement een Vlaamse vlag toont”, zo repliceerde Dewinter. Maar daar wilde Jos D’Haese (PVDA) niets van weten “Kan iedere nieuwe voorzitter zomaar zijn eigen vlag of spandoek meebrengen?”, zo vroeg die, waarbij hij stelde, “is dat hier een duivenkot misschien?”
  • Vervolgens liep het debat helemaal uit de hand, want ook Groen verweet Dewinter profilering, waarna meerderheid en oppositie door elkaar schreeuwden, en Dewinter met plezier de zitting kon schorsen, en over de vlag gediscussieerd kon worden. Maandag op het Uitgebreid Bureau van het parlement zal de zaak uitgeklaard worden, maar de vlag bleef ook na de schorsing gewoon waar ze was. 

Geen goed vooruitzicht: Het Planbureau rekent uit dat er tegen 2035 bijna 600.000 langdurig zieken zullen zijn.

  • Nu al zit dat cijfer op zo’n half miljoen langdurig zieken, wat een erg grote financiële druk zet op de sociale zekerheid. Want terwijl de werkloosheidscijfers jarenlang slechter waren, is daar een positieve trend. Maar het omgekeerde geldt voor langdurig zieken. Daar stijgt het aantal maar door, wat de overheidsfinanciën op termijn zwaar belast.
  • Het Planbureau gaat er nu van uit dat er op tien jaar nog eens 100.000 bijkomen. Dat schrijft De Standaard. Het gaat vooral om ouderen: 80 procent is ouder dan 55 jaar. De facto heeft het statuut dus een stuk brugpensioen vervangen.
  • Het enige lichtpuntje daarbij: er was een klimmetje in langdurig zieken die toch terug deeltijds gaan werken.
Meer premium artikelen
Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.