Een algemene staking midden in een lockdown, na een jaar pandemie: het maakt België meteen wel een beetje uniek, want nergens anders in Europa is het al gebeurd. Maar een voorspelbaar conflict over de loonnormwet tussen vakbonden en werkgevers escaleerde, echter vooral nadat het door PVDA-PTB opgepookt werd. Die partij blijft de PS opjagen, waardoor Paul Magnette (PS) een akkoord van zijn eigen vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) en premier Alexander De Croo (Open Vld) opblies. Dat zet heel de linkerflank onder druk: ook de groenen sluiten zich aan bij eisen van de vakbonden.

In het nieuws: De staking laat zich voelen.

De details: De regering moet straks het puin ruimen.

• ‘De houding van de werkgevers is schandalig. Scandaleux. Dat maakt mij ontzettend kwaad.’ Paul Magnette (PS) was het afgelopen weekend weer helemaal op oorlogspad en richtte daarbij zijn pijlen expliciet niet op de regering, maar op diegenen die in het sociaal overleg lijnrecht tegenover de vakbonden staan.
• Dit sociaal overleg, dat de lonen voor de komende twee jaar moet regelen, is compleet ontspoord: ABVV en ACV zijn daar opgestapt en hebben een versnelling hoger geschakeld, met een stakingsdag vandaag.
• Zo komt het dossier straks op de tafel van de federale regering, waar het door iedereen met het vergrootglas zal worden gevolgd. De vakbonden, opgenaaid door de communistische oppositie van PVDA-PTB, zullen met de loep kijken of de PS dan meer voor elkaar krijgt, na de stoere taal van Magnette. Maar evengoed is er aan de andere kant Open Vld, dat met de N-VA in de nek zit en in zo’n symbolisch dossier geen gezichtsverlies kan oplopen.

The big picture: Dit was allemaal perfect te vermijden.

• Het is niet dat de Vivaldi-coalitie niet wist hoe gevoelig dit dossier ligt. Loonoverleg is al jaren een heikel punt in het Belgisch model van sociaal overleg, dat in 1996 door de regering van Jean-Luc Dehaene (CD&V) in een strakke dwangbuis werd gestoken, met de fameuze wet over loonnormen. De regering Michel deed een update aan die wet, tot grote woede van de linkse oppositie.
• Aan die erfenis van de vorige ploeg had de PS graag geraakt, maar met name de Open Vld en haar voorzitter Egbert Lachaert zagen dat echt niet zitten. Als arbeidsspecialist is hij uiterst gevoelig aan het dossier. En ook bij de CD&V, die met Kris Peeters (CD&V) als minister van Werk de hervormingen uittekende, is er geen enkele goesting om dat recente verleden te gaan afvallen.
• Binnen Vivaldi was men bij de regeringsvorming dus perfect op de hoogte van de spanningen. In die mate dat eigenlijk daar al een compromis werd gemaakt tijdens de formatie: aan de wet zelf zou niet geraakt worden, maar via omzendbrieven zouden wel delen van de inhoud wat omzeild of ‘versoepeld’ kunnen worden.
• En dat was exact wat de federale regering ook als compromis uitwerkte toen het een aantal weken geleden voor een tweede keer vastliep tussen vakbonden en werkgevers. Daarbij hadden de socialisten, met vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) op Werk en ook Frank Vandenbroucke (Vooruit), een akkoord uitgewerkt met premier Alexander De Croo (Open Vld): in een brief aan de vakbonden hadden ze een aantal versoepelingen gesuggereerd. ‘Dat waren nieuwe kaarten, waarmee perfect gespeeld kon worden aan de onderhandelingstafel‘, zo is bij de Vlaamse socialisten te horen.
• Maar het was Magnette, die zich na een slechte peiling – waarbij PVDA-PTB in Franstalig België alweer steeg – plots ‘200 procent achter de staking schaarde’ en zo de regering en zijn eigen vicepremier in de gracht reed. Want de vakbonden hadden daarna geen enkele zin meer om hun staart nog in te trekken.
• Dat de PS ondertussen in de Kamer, via voormalig vakbondsleider en nu PS-kamerlid Marc Goblet een wetsvoorstel indiende, uitgerekend samen met Raoul Hedebouw van de PTB, om de loonnormwet aan te passen, is bijzonder veelzeggend in het hele dossier. Het is alsof iemand van CD&V of Open Vld in de Kamer een wetsvoorstel zou indienen samen met Vlaams Belang, om even de parallel te trekken: aan Franstalige kant is richting extreemlinks veel meer mogelijk dan richting extreemrechts aan Vlaamse kant.

En nu: Het wordt voor de regering nog vervelend om de zaak te ontmijnen.

• De vakbonden eisen nu niets minder dan het intrekken van de loonnormwet. De erfenis van de vorige regering moet eraan voor zowel het ABVV als het ACV. ‘In 2017 heeft de rechtse regering Michel beslist die wet te verstrengen. En dan krijg je een thermometer die niet meer juist meet en zo telkens altijd maar koud blaast’, zo klonk Marc Leemans, baas van het ACV, nog vanmorgen op Radio 1.
• En opvallend, daarbij zwaaiden ze gretig met argumenten die recht uit de studiedienst van de PVDA-PTB kwamen: dat er bij de Belgische beursgenoteerde bedrijven het aflopen boekjaar 19 procent meer dividenden werden uitgekeerd. Zelfs de PS nam die argumentatie gretig over. Dat men daarbij voorbijging aan het feit dat niet elk bedrijf op de beurs noteert, dat niemand aan een niveau van voor corona zit, en dat de winsten zelfs bij diezelfde beursgenoteerde bedrijven vorig jaar met nog eens een kwart daalden: het deed er allemaal niet veel meer toe. De rally-kreet voor de staking was gevonden.
• Maar bij de werkgevers zet de staking vooral kwaad bloed. ‘Heb je al één welvarend land gekend in coronatijden dat staakt? Ik niet. Heb je al één land gekend dat 3,2 procent loonopslag toekent en waar men dan gaat staken? 2,8 procent index, plus 0,4 procent opslag. Dat kost 5 miljard aan de Belgische ondernemingen. Dat is wereldvreemd’, zo stelde Pieter Timmermans van het VBO vanmorgen.
• Interessant is daarbij z’n argument dat er met de oude loonnormwet nu zelfs geen loonsverhoging mogelijk zou zijn: een krimp van meer dan 6 procent in de economie in 2020 had dan niets opgeleverd, zo stelt Timmermans.
• In dat mijnenveld moet de regering zich nu dus wagen, zonder daarbij zelf schade op te lopen. De groenen, die onder druk staan van de linkerflank, reageren vandaag ook schuchter. ‘Wij vragen om die ­situatie te deblokkeren zodat de uitkeringen eindelijk kunnen stijgen’, stelt Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Standaard. De werkgevers hebben het dossier van de loononderhandelingen gekoppeld aan dat van de uitkeringen: alles zit dus vast. Dat wapen willen de groenen dus alvast wegnemen van de werkgevers. ‘Er staat de regering niets in de weg nu zelf te handelen.’
• Daarnaast vindt Almaci het ‘een logische eis’ dat in de sectoren die goed presteerden, de loonstijging hoger is dan 0,4 procent. Ook Vooruit zit op die lijn, waardoor CD&V en de liberale partijen tegen een blok van rood en groen dreigen komen te staan.
• ‘Ik heb samen met minister Dermagne een brief aan de sociale partners geschreven. Daarin heb ik aangegeven dat het mogelijk moet zijn bedrijven die het beter doen, de mogelijkheid te geven een deel van de bijkomende winsten met de werknemers te delen. Dat lijkt mij de logica zelve. Mensen hebben in die bedrijven soms ongelooflijk hard gewerkt. Het voorstel lag er. Wij blijven bereid‘, zo suste premier De Croo gisteren in de Zevende Dag. Op de Zestien geloven ze dat de soep zo heet niet opgediend moet worden en een compromis nog steeds kan.
• Maar Open Vld-voorzitter Lachaert had het in een tweet wel over een ‘onethische staking’: ‘Tijdens de grootste naoorloogse crisis, met zoveel zelfstandigen die afzien en werknemers die niet eens kunnen gaan werken, is het ronduit onethisch een staking af te kondigen.’

Ook opvallend: Premier Alexander De Croo plaatst een media-offensief. En daarbij mocht Georges-Louis Bouchez niet te veel voor de voeten lopen aan Vlaamse kant.

• Een alomtegenwoordige premier het afgelopen weekend in de media met een stevig offensief: VRT, VTM en RTL op één zondag. De boodschap was duidelijk: na de blauwe plekken die het laatste Overlegcomité en een derde lockdown opleverden, was het tijd voor wat didactische uitleg van de eerste minister.
• Eén vervelende angel daarbij: de MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Die had de maatregelen een “driedubbele mislukking” genoemd en zich helemaal niet loyaal opgesteld ten opzichte van de beslissingen. Dat is met name voor Open Vld lastig: telkens opnieuw werpt Bouchez zich op als de held van de middenstanders en diegene die de vrijheden wil beschermen.
• Dat hadden ze bij de Zevende Dag goed gezien. Daar wilde men graag, naast de premier, ook Bouchez in de studio. Die zegde toe, om later in het weekend alsnog af te zeggen. De premier zelf heeft al maanden geen contact meer met de MR-voorzitter, maar de kans is groot dat Open Vld-voorzitter Lachaert duidelijk maakte aan Bouchez dat er voor de Vlaamse liberalen weinig bij te winnen was om aan Vlaamse kant toch even de donkerblauwe liberaal te komen spelen in de studio, naast de lichtblauwe premier.
• ‘Wat houdt het in om liberaal te zijn tegenwoordig‘, zo filosofeerde De Croo, ‘als we onze gezondheid niet hebben?’ Het was een manier om zowat alles kapot te relativeren, maar net zoals afgelopen donderdag in de Kamer kwam De Croo er behoorlijk goed mee weg: hij heeft de gave om z’n ambt van premier helemaal naar de hand te zetten en ernaar te praten.
• Op ‘C’est pas tous les jours dimanche‘, enkele honderden meters verder in de studio’s van RTL, waren beiden wel aanwezig: daar kan Bouchez immers wel iets winnen. Ook daar toonde de premier zich van z’n beste staatsmanskant (‘Wat doet mijn ego ertoe als de gezondheid van de mensen op het spel staat?‘) terwijl Bouchez er naar zijn doen opvallend rustig zat.
  • Hij trok z’n woorden over een ‘driedubbele mislukking’ niet in: ‘Neen, ik hou vast aan die uitspraken. Maar ik beschouw mezelf ook mee verantwoordelijk, net als mijn partij. We moeten als politici onze fouten durven erkennen’, zo probeerde hij te sussen.
  • Maar al snel lanceerde hij ook weer een aanval op de pers, die het volgens hem toch allemaal niet goed verstaat. ‘Politieke journalisten denken dat de wereld binair is: ofwel ben je voor ofwel ben je tegen.’
  • En ook opnieuw bleef hij volhouden: ‘Ik had geen kritiek op de beslissingen die genomen zijn, maar er waren andere mogelijkheden.‘ Wat die mogelijkheden dan waren, dat kwam er niet uit.
  • Plus, hij kon het niet nalaten z’n grote aartsrivaal nog even aan te halen: ‘Ik moet dus loyaal zijn? Maar wat interessant is aan de pers, als ik iets zeg dan blijft men daar zes dagen over praten. Wanneer Paul Magnette iets zegt, heb ik dan iemand gehoord?(…) Ik heb geen zin in alweer een polemiek met Magnette, maar ik denk dat er grote contradicties zijn in zijn partij.’

In het nieuws: Het fraudeonderzoek rond Sihame El Kaouakibi belooft niet veel goeds voor het Open Vld-parlementslid.

• Er lopen momenteel verschillende onderzoeken rond de manier waarop Sihame El Kaouakibi haar vzw Let’s Go Urban en een hele cluster vennootschappen beheerde: er is een voorlopige bewindvoerder van de vzw, maar ook een gerechtelijk onderzoek en een forensisch onderzoek van de stad Antwerpen naar de financiële stromen.
• De stad gaf immers voor honderdduizenden euro’s aan subsidies en wilde weten of die goed terecht zijn gekomen. Via een lek naar VTM blijkt nu duidelijk dat er flink meer aan de hand is. Want verschillende facturen, voor in totaal 55.000 euro zouden zijn gemanipuleerd om de stad te misleiden. Zo werden leveringsadressen, die voorzien waren op het adres van de vennootschap van El Kaouakibi, weggegomd om de stad niets te laten merken, voor facturen die wel door de VZW betaald werden.
• Dure designmeubelen en zes meter hoge planten werden zo aan het zogenaamde JJ House, een zaak die El Kaouakibi uitbaatte, op kosten van de vzw geleverd. Ook een keuken, waarop de liberale zelf van de leverancier nog een extra korting bedong omdat het voor haar vzw was, zou op maat gemaakt zijn voor haar eigen zaak.
• Dat de leiding van de VZW doelbewust facturen vervalste en er een dubbele boekhouding op na hield, zoals het onderzoek lijkt aan te tonen, is wel bijzonder bezwarend voor het Open Vld-parlementslid, dat door haar partij voor zes maanden geschorst is. Haar parlementair werk heeft El Kaouakibi overigens volledig gestaakt, al maanden. Ze is met ziekteverlof.
• El Kaouakibi zelf organiseerde al eerder een felle tegenaanval tegen de aantijgingen, door advocaat en politicus Johan Vande Lanotte (Vooruit) in te schakelen, samen met een hele batterij advocaten, waaronder de strafpleiters en broers Souidi. De persconferentie die haar onschuld moest aantonen kreeg zelfs een livestream op de openbare omroep: een behoorlijk stevig platform dus om haar onschuld uit te schreeuwen.
• Vande Lanotte schermde daarbij met een stevige eigen financiële doorlichting, die ‘onafhankelijk was verlopen’. Maar als nu blijkt dat er sprake is van vervalsingen van facturen, hebben die doorlichters en de politicus er toch flink naast geschoten.
• Op Instagram reageerde El Kaouakibi al fel door te fulmineren ‘dat haar proces enkel in de media wordt gevoerd‘, nadat ze zelf ook dus bijzonder ruime media-aandacht kreeg voor haar verdediging. ‘Perceptie lijkt belangrijker dan de waarheid, en er lijken geen grenzen aan het volgen van een fatsoenlijk proces’, zo haalde ze uit naar de lekken in het dossier.