In het nieuws: De 20 miljard euro aan bevroren tegoeden krijgt Hongarije voorlopig niet.

• De Europese Unie had 30 miljard euro voor Hongarije uit het Coronaherstelfonds laten bevriezen, omdat het bezorgd was om de rechtstaat in het land. De Hongaarse premier Viktor Orbán wist daarvan 10 miljard euro los te peuteren als voorwaarde om in te stemmen met de toetreding van Oekraïne tot de EU. De rest van het bedrag bleef opzij staan.
• Orbán probeerde ook dat deel in handen te krijgen door moeilijk te doen over financiële steun aan Oekraïne of de toetreding van Zweden tot de NAVO. Nu maakt de EU duidelijk dat hij nog lang mag proberen, het geld krijgt hij op dit moment niet.
• Daarbij schermt de EU met een nieuwe wet die in december van kracht werd in het land: de soevereiniteitswet. Daarmee komt er de oprichting van een nieuw bureau dat activiteiten die “de soevereiniteit van Hongarije bedreigen” moet opsporen en onderzoeken.

Een hele opsomming

De details: “De wet schendt het Europees recht”.

• Met de soevereiniteitswet wil Orbán binnenlandse kritiek op zijn beleid de mond snoeren. Hij is ervan overtuigd dat die kritiek vanuit het buitenland gestuurd wordt en zo tegen het nationaal belang handelt.
• De Hongaarse oppositie uitte eerder al de vrees dat dit in essentie betekent dat vrije meningsuiting moeilijker wordt en de persvrijheid inperkt.
• De EU is het met die lezing eens. “De Europese Commissie is van mening dat de Hongaarse wetgeving in kwestie verschillende bepalingen van primair en secundair EU-recht schendt”, klinkt het in een formele brief naar de Hongaarse regering.
  • In de brief wordt een hele opsomming gemaakt van Europese rechten die Hongarije met deze wet zou overtreden. Dat zijn onder meer “het beginsel van democratie en de kiesrechten van EU-burgers, het recht op bescherming van persoonsgegevens, de vrijheid van meningsuiting en het recht op een eerlijk proces”.
• Hongarije krijgt nu twee maanden om te reageren op de brief.

Blokkeert Hongarije nog meer voorstellen?

Om te volgen: Hoe gaat Hongarije reageren?

• Met Hongarije weet je nooit. Hoewel het land eerst moeilijk deed over een steunpakket van 50 miljard euro aan Oekraïne, werd het pakket vorige week zonder enig probleem toch goedgekeurd door alle lidstaten. Orbán lag niet meer dwars.
• Op een ander dossier blijft er evenwel frictie: de toetreding van Zweden tot de NAVO. Hongarije is het enige land dat dit nog niet heeft goedgekeurd. Het Hongaarse parlement zou daar maandag over stemmen, maar dat gebeurde niet.
  • De partij van Orbán, Fidesz, eist dat de Zweedse premier Ulf Kristersson eerst naar Boedapest afzakt om zijn kritiek op de Hongaarse rechtstaat in te slikken. Dan pas kan er gestemd worden, vindt men.
• Nu de EU openlijk en formeel kritiek geeft op diezelfde rechtstaat, is het niet ondenkbaar dat Zwedens toetreding tot de NAVO nog wel een tijdje zal duren.
• En uiteraard kan Orbán binnen de EU andere voorstellen blokkeren. Om dat te verhelpen, zou artikel 7 van het EU-verdrag kunnen worden ingeroepen: het verlies van het stemrecht. Maar dat leidt enkel tot verdere escalatie.