In Spanje wordt geëxperimenteerd met het inkorten van een werkdag per week. Spanje is het eerste land in Europa dat dit doet. In het kader van een driejarig proefproject zal 50 miljoen euro uit het omvangrijke coronavirusherstelfonds van de EU worden gebruikt. Zo’n 200 middelgrote bedrijven krijgen compensatie voor het aanpassen van hun personeelsbestand. Ook het reorganiseren van de productieflow om zich aan te passen aan een 32-urenweek wordt vergoed.
De middelen zullen worden gebruikt om alle extra kosten van de werkgevers in het eerste jaar van het experiment te subsidiëren. Vervolgens wordt de overheidssteun elk jaar verlaagd tot 50% en 25%. Alles volgens een blauwdruk van de progressieve partij Más País, die het initiatief lanceerde. De enige voorwaarde is dat de aanpassing leidt tot een reële nettovermindering van het aantal werkuren met behoud van de voltijdse contractlonen.
‘Het gaat er niet om de Europese fondsen te gebruiken om Spanjaarden minder te laten werken, het gaat erom te zien hoe we de productiviteit en het concurrentievermogen van onze bedrijven kunnen verbeteren,’ aldus Héctor Tejero van Más País.
Argumenten ten gunste van de overgang zijn ook te vinden in de voordelen voor de economie als geheel. Een massale overgang naar een weekend van drie dagen zou leiden tot meer consumptie. Vooral in de amusementssector en het toerisme, een ruggengraat van de Spaanse economie.
Een verkorting van de werkweek van 40 naar 35 uur in 2017 zou hebben geleid tot een groei van het bbp met 1,5% en 560.000 nieuwe banen. Dat bleek eerder dit jaar uit een studie waarover het Cambridge Journal of Economics berichtte. De lonen zouden nationaal ook met 3,7% zijn gestegen. Dat vzou ooral ten goede zijn gekomen aan vrouwen, die vaker een deeltijdse baan nemen, aldus het onderzoek.
Door pandemie geteisterde economie is niet het beste scenario voor experimenten
Critici zeggen dat een door een pandemie geteisterde economie niet het beste scenario is voor experimenten. Het Spaanse bbp is vorig jaar met 10,8% gekrompen, de grootste daling sinds de burgeroorlog van 1930. Spanje heeft te lijden gehad onder herhaalde lockdowns en een bijna volledige stopzetting van het internationale reisverkeer. Sommige deskundigen vinden dat de prioriteit moet liggen bij het aanpakken van de disfunctionele arbeidsmarkt van het land, die een van de hoogste werkloosheidspercentages van Europa kent. Velen hebben het in dat verband over een ‘Ryanair’-economie, die wordt gekenmerkt door onzekere banen met lage lonen.
Carlos Victoria van de ESADE Business School waarschuwde ook voor de one-size-fits-all benadering van het voorstel. ‘Er zijn waarschijnlijk industrieën of economische gebieden waar een vermindering van de arbeidstijd niet noodzakelijk zal leiden tot productiviteitswinst,’ zei de onderzoeker economisch beleid.
Maar Más País stelt dat het het beste is om het eerst te proberen en later te beslissen hoe het opgeschaald moet worden – of om het überhaupt te doen. Toch staan niet alle vakbonden volledig achter het plan. Ook de conservatieven stellen zich defensief op. De CEOE, de belangrijkste Spaanse ondernemersorganisatie, reageert lauw op het project.