Spanje en Nederland hebben de handen ineengeslagen en een gezamenlijk document over de begrotingsregels van de EU voorgesteld. Het debat over de begrotingsregels woedt binnen de EU na opeenvolgende crises (corona en nu Oekraïne). Niemand houdt zich eigenlijk nog aan de Maastrichtnorm. Voor Spanje, het “Club Med”-land, en Nederland, het bruggenhoofd van de “zuinigen”, is het een verstandshuwelijk dat fungeert als tegenwicht voor het te invloedrijke Frans-Duitse koppel.

Spanje en Nederland zijn respectievelijk de 4e en 5e grootste economieën in de EU. De twee landen vinden dat zij te weinig gewicht in de schaal kunnen leggen ten opzichte van Duitsland en Frankrijk, en in mindere mate Italië, de eerste, tweede en derde grootste economieën van het Avondland.

Zij zullen aanstaande maandag in Luxemburg bijeenkomen in aanwezigheid van de ministers van Financiën van de Eurogroep. Madrid en Den Haag zullen arriveren met een voorstel onder hun arm. Dat is vooral gericht op de snelheid waarmee schulden moeten worden afgelost. Momenteel bedraagt deze schuldvermindering 1/20e per jaar.

Schuld

Een regel die al lang wordt bekritiseerd, vooral door de zogenaamde Club Med-landen. Deze praktijk heeft tot bezuinigingen geleid, zeggen zij. Bovendien is er de realiteit: veel landen, waaronder België, hebben een schuld die groter is dan 100 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Een terugkeer naar een schuld van 60 procent is in de huidige context in het beste geval een utopie.

Spanje, en voor het eerst ook Nederland, zijn bereid het tempo van de schuldaflossing te herzien. Om dit doel te bereiken zouden te veel drastische bezuinigingen nodig zijn. In een document dat door Politico is ingezien, komen de sprinkhaan en de mier overeen “meer landspecifieke en realistische consolidatiestrategieën te ontwikkelen”.

Voorts komen zij overeen “begrotingsbuffers aan te leggen om op de volgende schok voorbereid te zijn”. Zij dringen ook aan op meer manoeuvreerruimte in de nationaal opgezette stabiliteitsprogramma’s.

Investeren of uitgeven?

Zoals Politico opmerkt, komt het woord investering 11 keer voor. De grote vraag in de EU is of deze investeringen als uitgaven moeten worden beschouwd en dus op de overheidsschuld moeten drukken. De energie- en klimaatambities zijn enorm en zullen triljoenen euro’s vergen.

In België hebben de socialisten en de staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen, Thomas Dermine (PS), de kwestie al verschillende keren op tafel gelegd. Uitgaven in dit kader moeten worden beschouwd als investeringen, klinkt het, tegen gunstige rentetarieven. Net als bij de gezondheidscrisis moet de EU voet bij stuk houden en haar criteria versoepelen om de 27 lidstaten in staat te stellen uit de crisis te geraken.

In het gezamenlijke document vragen Spanje en Nederland om een “vereenvoudigde uitgavenregel” voor de toepassing van middellangetermijndoelstellingen. Er wordt van uitgegaan dat elke staat in tijden van crisis zou kunnen lenen en in tijden van groei zijn schulden zou kunnen verminderen.

Ten slotte vermeldt het document de voltooiing van de bankenunie en de kapitaalmarktenunie.

Wat de nota niet zegt

Spanje en Nederland, hand in hand? Nee. Er wordt met geen woord gerept over de regel over begrotingstekorten (maximaal 3 procent) en de totale schuld (60 procent). Deze twee drempels werden tijdens de gezondheidscrisis opgeschort en zullen in 2022 opnieuw worden opgetrokken om de energiecrisis aan te pakken. De vraag is of dit op de langere termijn zal worden versoepeld. De voorgestelde regel inzake “vereenvoudigde uitgaven” geeft hier niet echt een antwoord op. Op zijn minst kan hieruit worden afgeleid dat Madrid en Amsterdam op dit punt geen overeenstemming hebben bereikt.

Het document is in feite zeer vaag. De twee landen, die het over begrotingskwesties met elkaar oneens waren, hebben in feite een gemeenschappelijke intentieverklaring afgelegd. Het is een boodschap aan Berlijn, Parijs en Rome. En het is een teken van openheid om het komende debat te dedramatiseren.

Onlangs nog, tijdens de laatste EU-top, clashten de zogenaamde Club Med-landen en de zuinige landen met elkaar over de plafonnering van de gasprijzen.

(lb)