De post-corona-agenda kent blijkbaar geen grenzen en politici staan onder druk om de geldkraan steeds verder open te draaien. Vraag is hoeveel van de maatregelen die vandaag worden goedgekeurd straks nog kunnen worden teruggedraaid.
De Europese Commissie wil 750 miljard euro vrijmaken voor het economisch herstel van Europa. Het gaat om 500 miljard euro niet-terugvorderbare subsidies en 250 miljard euro leningen. Het geld zal eerst naar de economieën gaan die het hardst door de coronacrisis getroffen zijn, zoals Italië, Spanje en Griekenland.
Volgens het voorstel zal het gedeelte van 250 miljard dat als lening wordt uitbetaald, aan individuele lidstaten als subsidie gegeven worden. De lening zal dan gezamenlijk door alle 27 lidstaten terugbetaald worden. Het gaat om een historische ommekeer, want het aangaan van schulden en de budgettaire autonomie zijn de fundamenten van elke staat.
Een ‘Hamilton moment’ voor de eurozone?
De Angelsaksische pers heeft het zelfs over een ‘Hamilton moment’. Daarmee verwijst men naar de allereerste Amerikaanse minister van Financiën Alexander Hamilton. Die slaagde er in 1790 in het Congres te overtuigen van het nut van het federaliseren van de schulden. De individuele staten hadden op dat moment voor miljoenen aan schulden openstaan. Hamilton besloot dat de Amerikaanse overheid die schulden zou overnemen, waarmee ook haar macht zou toenemen.
De EU begeeft zich dus op dat pad, als is het nog niet zo ver. 27 lidstaten moeten hun akkoord geven. Onder die 27 bevinden zich Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken. Door hun verzet kregen ze al de bijnaam ‘de vrekkige vier’ mee. Voorlopig zijn ze niet aan boord.
Stilaan vergelijkbaar met Draghi’s ‘whatever it takes’
Maar de politiek haalt post-corona dus alles uit de kast en de attitude is stilaan vergelijkbaar met Draghi’s ‘whatever it takes’. Op korte termijn stelt zich geen probleem: de rente op leningen is laag of negatief, de ECB stelt zich op zijn soepelst op en ook Brussel heeft al aangegeven dat zondigen tegen de 3-procentregel niet zal worden gestraft. Schulden maken was nooit makkelijker dan vandaag.
Geld is ook nodig, want verkiezingen zullen gewonnen worden door politici die meer middelen beloven voor de gezondheidszorg en voor economische sectoren die het water aan de lippen hebben staan. In sommige sectoren zal het herstel jaren op zich laten wachten.
Vanwaar moet dat geld komen?
Vanwaar moet dat geld komen? Men wil massaal geld gaan lenen op de kapitaalmarkten, in naam van de Unie. ‘De EU moet haar uitstekende kredietwaardigheid gebruiken om dit programma te financieren’, zegt EC-voorzitter von der Leyen. De 27 EU-lidstaten moeten dus hun gezamenlijk gewicht gebruiken om grote sommen te lenen, tegen lage rentevoeten. Een manier ook om schulden die door de staten apart zijn gemaakt voor altijd te begraven in de balans van de ECB.
Maar wordt zo niet de indruk gewekt dat er geen beperkingen zijn voor het financieren van sociale, ecologische en gezondheidsplannen? In april kwamen de EU-ministers van Financiën al een steunpakket van 540 miljard euro overeen om de sociaal-economische gevolgen van de crisis te verzachten. Allemaal cijfers om van te duizelen.
Welke steunmaatregelen worden straks nog teruggedraaid?
Spant de verleiding van gemakkelijk geld op termijn geen gevaarlijke val voor (spilzieke) politici? In Spanje is recent een basisinkomen goedgekeurd voor de 850.000 meest kwetsbare gezinnen. Het gaat om huishoudens met een inkomen van minder dan 230 euro per gezinslid, per maand. Totaal gerechtvaardigd dus, want niemand in de westerse wereld zou anno 2020 met zo’n bedrag moeten kunnen rondkomen. Maar wat de mensen die net boven die grens zitten? Zijn die zoveel beter af?
De post-corona-agenda kent voorlopig geen grenzen en politici staan onder druk om de geldkraan steeds verder open te draaien. Maar uiteindelijk zal de belastingbetaler (lees: de middenklasse) vroeg of laat voor die schulden moeten opdraaien. Vraag is dan ook hoeveel van de maatregelen die vandaag worden goedgekeurd straks nog kunnen worden teruggedraaid.
