"Veiliger om die vrouwen en kinderen terug te halen": premier De Croo verdedigt repatriëring IS-vrouwen, N-VA en Vlaams Belang gaan volop in offensief

“Het gaat erom die kinderen een toekomst te geven.” Premier Alexander De Croo (Open Vld) moest vol aan de bak vanmorgen om de Belgische actie van Defensie en Justitie te verdedigen. Vannacht werden met speciale vluchten van A400M-toestellen van Defensie zestien kinderen jonger dan twaalf jaar, en hun zes IS-moeders teruggehaald uit Noord-Syrië, waar ze in Koerdische gevangenkampen zaten. De vrouwen zijn bij aankomst meteen in de cel beland: de meeste waren al bij verstek veroordeeld, sommigen van hen doken manifest met wapens op in promo-filmpjes van het gevallen barbaarse regime. Dat de premier de zaak verdedigt, is niet onlogisch: vanuit de oppositie aan Vlaamse kant klinkt bijzonder scherpe kritiek op de operatie. Die kost 1,7 miljoen euro. “De regering speelt met onze veiligheid”, zegt N-VA, “Met welk draagvlak repatrieert deze regering IS-terroristen? De bevolking wil ze niet terug”, stelt Vlaams Belang.

In het nieuws: Op een pak voorpagina’s vanochtend, van onder meer De Standaard en Le Soir: “Zes vrouwen en zestien kinderen gerepatrieerd uit IS-gebied in Syrië.”

De details: De operatie was al langer gepland, maar de lijst van vrouwen die terugkeren is gevoelig. De oppositie ruikt bloed, want van de zes IS-vrouwen die al eerder teruggebracht werden, zijn er slechts twee nog steeds opgesloten in een Belgische gevangenis.

Op enkele weken tijd lijkt de oppositie in staat om scherpe gaten te schieten in het imago van Vivaldi op Justitie. Daar plaatste Open Vld in 2020 haar sterkste man, naast de premier: Vincent Van Quickenborne. Die zag met dat departement een oude droom in vervulling gaan en kreeg er bovendien een zak geld bij: Vivaldi verhoogde fors het budget met meer dan 500 miljoen euro.
Van Quickenborne wist twee jaar lang met forse communicatie het beeld te zetten van een centrumlinkse ploeg die tegelijk op een ‘hard’ departement als Justitie kon scoren: zo kondigde hij meermaals zijn successen van ‘Team Justitie’ aan in de media (met bijhorend de opzichtige pin op de revers van zijn jasje). En het moet gezegd, zeker de operatie Sky ECC – waarbij hele netwerken van criminelen door een hoogstaande afluisteroperatie werden opgerold – sprak tot de verbeelding.
Maar tegelijk kwamen er de eerste barstjes in ‘Team Justitie’: in het voorjaar werd opnieuw, voor de derde keer, die effectieve strafuitvoering op de lange baan geschoven. De voluntaristische aankondigingspolitiek rond de zogenaamde kleinschalige opsluiting in transitiehuizen en vooral detentiehuizen, bleek op drijfzand gebouwd.
Dat is voor alle duidelijkheid niet meteen de schuld van Van Quickenborne: hij moest vaststellen dat quasi geen enkele gemeente geïnteresseerd is om zo’n vijftig gedetineerden ergens in een stads- of dorpskern te gaan opvangen in zo’n detentiehuis. NIMBY (not in my back yard) speelt daarbij volop. Anderzijds kan zo’n fenomeen nauwelijks verbazen: ook voorganger Koen Geens (cd&v) vocht met hand en tand om er enkele transitiehuizen door te krijgen.
Tussendoor schoten Vivaldi en Van Quickenborne zelf zich ook in de voet, met heel de heisa over het verbod op gokreclame: aangekondigd door de minister, maar vervolgens radicaal afgeschoten door de eigen politieke familie van de MR, waar Georges-Louis Bouchez (MR) erg gevoelig bleek voor de lobby van de voetbalwereld. En achteraf Van Quickenborne even gevoelig bleek voor de lobby van de Nationale Loterij, die zo’n verbod wilde afdwingen. Resultaat: een verwaterde versie van dat verbod, en vooral gezichtsverlies.
De echte deuk in het imago kwam er echter met de recente aankondiging van Van Quickenborne dat hij, omwille van de overbevolking in de gevangenissen, niet veel anders kon dan alle straffen met zes maanden effectieve cel te verminderen, voor alle gedetineerden “behalve voor terrorisme en zedenfeiten”. De oppositie reageerde woest afgelopen donderdag in de Kamer: dit ging in tegen zowat alles wat Van Quickenborne tot nu toe had beloofd.
Erger voor de minister was dat andermaal de coalitiepartners hem terug floten: zowel cd&v als MR verklaarden openlijk niet akkoord te gaan. Vrijdag besliste de kern van Vivaldi dan maar om de maatregel voor één jaar in te voeren, niet tot 2025 zoals Van Quickenborne had gevraagd.
Daar komt nu het dossier van de IS-vrouwen met een plof bovenop te liggen. Meteen koppelden de N-VA en Vlaams Belang, die al veel langer kritisch staan tegenover die repatriatie, de twee dossiers aan elkaar:
- “Vorige week kondigde Van Quickenborne nog aan dat gevangenen vroeger mogen vrijkomen om plek te maken in de gevangenissen. En nu landen er opnieuw zes IS-terroristen? Van de vorige groep zes gerepatrieerde IS’ers zitten er nog slechts twee vast”, zo sneerde Koen Metsu (N-VA). Die herhaalde ook dat in 2020 al een kind zonder de moeder terugkwam: dat model, waarbij men de kinderen van IS-moeders weghaalt, is voor hem het enige alternatief.
- “Het is een wijd verspreid feit dat België niet alleen bijzonder laks is inzake strafuitvoering, maar ook zeer slecht is in het tegengaan van recidivisme. Bij de gestelde voorwaarde dat ze ‘geen aanhangers meer mogen zijn van IS’, gaat het over onverantwoorde naïviteit of verregaand cynisme. De ervaring heeft immers geleerd dat het woord van IS-gangsters absoluut niets voorstelt”, zo reageerde Barbara Pas (Vlaams Belang).
Overigens ging Open Vld-ondervoorzitter Jasper Pillen vanmorgen wel al in de verdediging, tegen N-VA en Vlaams Belang over Justitie en die regeling van zes maanden vroeger vrijkomen voor gedetineerden: “Terro-veroordelingen komen niet in aanmerking voor die regeling. Een regeling waar u eerder voor hebt gestemd”, zo sneerde hij aan het adres van Metsu.

Waarom dit zo gevoelig ligt: Het gaat niet om doetjes, die terugkomen.

Dat de zaak politiek uiterst gevoelig ligt, laat geen twijfel: de aanslagen van IS in België in 2015 liggen voor velen nog vers in het geheugen. En nog recent kwamen nieuwe getuigenissen naar boven van de onmenselijke wreedheden van het IS-regime en haar aanhangers.
Bovendien was er in de vorige regering, de Zweedse coalitie, maar weinig bereidheid – ondanks druk van de oppositie, vooral van Groen – om zich het lot van de IS-kinderen zodanig aan te trekken, dat men hele families of zelfs enkel moeders en kinderen wilde terughalen. Open Vld en MR waren toen radicaal tegen, cd&v eerder weifelend.
Maar internationaal is er wel al veel langer druk: de VS vinden al jaren dat Europa haar probleem moet aanpakken en eigen terroristen terugnemen, eerder dan ze in de onstabiele condities van Noord Syrië te laten zitten.
De liberalen veranderden in Vivaldi het geweer van schouder: het was een dossier dat al tijdens de regeringsonderhandelingen op tafel kwam. In die zin kan de huidige operatie dan ook geen verrassing zijn.
Maar het blijft telkens toch opschrikken, want de vrouwen die terugkeren zijn allerminst doetjes, zo staat in De Standaard te lezen. Zo is er onder meer Nora V., die zelf naar Syrië trok en daar met allerlei vuurwapens poseerde. Anderen zijn de weduwen van een hele reeks bekende IS-terroristen die allerlei gruweldaden verrichten. De vrouwen vertrokken allemaal mee om deel te worden van het nieuwe ‘zuivere kalifaat’ in Syrië en Irak.
Vlaams Belang voerde op sociale media meteen ook campagne met het beeld van een andere IS-vrouw, Oum K., die met het machinegeweer in de hand en extremistische slogans in IS-propaganda opdook.

De essentie: De premier verdedigt het beleid voluit, maar dat houdt uiteraard een risico in.

“Het gaat over zestien kinderen, die allemaal jonger zijn dan twaalf jaar. Zij treffen geen enkele schuld, ten opzichte van de foute keuzes die hun ouders gemaakt hebben. Onze prioriteit was het terughalen van die kinderen, die daar in heel slechte omstandigheden zaten en het risico liepen om blootgesteld te worden aan brainwashing en extremisme. Het gaat erom hen een toekomst te geven“, zo stelde De Croo vanmorgen op Radio 1.
Daarbij onderstreepte de eerste minister de argumentatie die ook onder de Zweedse regering, toen door de oppositie, al werd aangehaald: het OCAD, het overheidsorgaan dat de dreiging inschat, is er al heel lang van overtuigd dat het veel veiliger is om deze personen hierheen te brengen en te volgen, dan hen daar te laten.
Ook wees De Croo erop dat alle vrouwen van de huidige groep van zes die vannacht terug kwam, bij dat OCAD wel maar het dreigingsniveau 2 op 4 hadden. “Sommige vrouwen zijn niveau 3 en die hebben we beslist niet te repatriëren. Die zitten nog in de kampen, dat is een heel bewuste keuze.”
Dat tegelijk van de zes vrouwen uit de vorige golf teruggehaalden er nu al vier weer vrij zijn, verdedigde de premier zakelijk: “Rechters hebben geoordeeld dat ze geen acuut gevaar meer zijn voor de maatschappij. Ze worden door onze diensten van zeer dichtbij gevolgd.”
De Croo liet ook niet na tegelijk uit te halen naar Vlaams Belang en N-VA: “Vanuit de oppositie is er informatie gelekt over deze repatriëring. Iedereen moet beseffen dat dit gevaarlijk is. Dan breng je potentieel onze militairen in gevaar.”
Met die verdediging neemt De Croo een gecalculeerd risico. Want de oppositie staat met geslepen messen klaar, mocht het plots met één van hen fout gaan. “De vorige groep IS’ers die is teruggehaald, is al grotendeels op vrije voeten. En van de tot voor kort 140 gerepatrieerde terroristen, zijn al meer dan 10 procent uit de voormalige OCAD-lijst geschrapt. Het is wachten tot dit misloopt”, zo sneerde Barbara Pas nog.

Toch wat onverwacht: Een erg grote opkomst geeft het syndicaal protest extra energie.

Met 70.000 volgens de politie, en 80.000 volgens de vakbonden zelf (wat op zich vreemd is, normaal is dat laatste cijfer altijd het dubbel van het eerste) haalden de drie bonden gisteren een meer dan stevige opkomst voor hun ‘koopkrachtbetoging’. Dat leidde duidelijk tot euforie bij de vakbondsleiders, die stevig opgewarmde speeches gaven.
- “Wij willen leven, niet overleven”, zo schreeuwde ABVV-baas Thierry Bodson de massa toe.
- “Laat u niets wijs maken, er is geld voor betere lonen”, zo was het de beurt aan ACV-voorzitter Marc Leemans.
Daarbij werd de vorige Zweedse regering andermaal heel fel aangevallen: over de wet van ’96, die door hen werd aangescherpt, maar ook over de pensioenleeftijd, die verder werd verhoogd. De PVDA-PTB was nadrukkelijk aanwezig, wat meteen een hete adem in de nek van de PS gaf én van Ecolo, dat in de peilingen toch wat aanklampt.
Dat belooft meteen niet veel goeds voor de komende gesprekken binnen Vivaldi, onder meer over de pensioenhervorming. Minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) heeft haar plannen klaar, maar de komende weken moet het duidelijk worden of daaruit effectief een hervorming gepuurd kan worden.
Tegelijk had Vivaldi wel al wat angels uit het protest gehaald door net afgelopen weekend met een nieuw pakket maatregelen voor de koopkracht te komen, op vlak van energie, ter waarde van 1,7 miljard volgens de PS.
Maar de vragen van de werkgevers en eigenlijk ook van de Nationale Bank, om de meerkost van stijgende energieprijzen niet puur op hen af te wentelen in de vorm van de stijging van de lonen via de index – en dus een indexsprong toe te staan – werden radicaal afgewezen. Integendeel: de loonnormwet, (ofwel de wet van ’96) die net de stijgingen van de lonen via de index in toom moet houden, door met de buurlanden te vergelijken, is en blijft de kop van jut. Dat was gisteren wel bijzonder duidelijk in de betoging.
Zo lijkt er een patstelling te ontstaan, zowel tussen werkgevers en werknemers, als binnen Vivaldi: aan de index wil niemand van de regeringspartijen raken, maar tegelijk mag dan ook niet aan die loonnormwet geraakt worden, zo vinden de liberalen en cd&v. Tussen de sociale partners is met de wederzijdse eisen geen vergelijk mogelijk, zeker niet op korte termijn.
Integendeel. De werkgevers pochten over een “gebrek aan actiebereidheid” op de werkvloer: ondanks de betoging was er nergens eigenlijk veel hinder, ook in de Antwerpse haven niet. Maar de vakbonden, met het ABVV op kop, blijven druk zetten. Zij kondigden aan op 28 juni opnieuw te kijken wat de volgende acties zullen zijn. Tegelijk volgt eind deze maand, onder druk van de PVDA, een hoorzitting in de Kamer rond de loonnormwet. Mogelijk stijgt de spanning dan weer fors.

Helemaal niet onverwacht: Kritiek op partijvoorzitters van de meerderheid die mee gingen betogen. En ook op diegenen die niet mee gingen betogen.

Paul Magnette (PS) was zonder twijfel de meest opvallende betoger gisteren in de straten van Brussel. Als voorzitter van de grootste regeringspartij mee optrekken: de PS-baas leek er weinig reserves over te hebben: zijn sociale media stonden vol van selfies en poses met betogers, ’s avonds ook gemonteerd tot een flitsend filmpje. “Voor een hogere koopkracht en vrije loonsonderhandelingen, wij blijven daarvoor vechten”, zo kondigde hij zijn achterban aan. Met andere woorden: die wet van ’96 blijft het voorwerp van de strijd.
Dat lokte een Pavloviaanse reactie uit van Georges-Louis Bouchez (MR): “De PS betoogt dus tegen de maatregelen en het beleid van de minister van Werk van PS én van de regering”, sneerde die.
Maar de PS staat niet alleen: ook Ecolo, waar verschillende parlementsleden meeliepen, trok Jean-Marc Nollet ’s ochtends naar radio Bel-RTL om zich daar ook uit te spreken voor het openbreken van de wet van ’96 en “het aan de sectoren te laten om daar over hun loon te onderhandelen, zeker diegenen die tijdens de crisis goed hebben verdiend, zoals de farma, de banken, de energiesector.”
Aan Vlaamse kant was het opvallend dat Groen mee optrok: het nieuwe voorzittersduo Jeremie Vaneeckhout en Nadia Naji doken zichtbaar op en plaatsten dat prominent op hun sociale media. “Steeds meer mensen die werken, worstelen om rond te komen. Dat is al langer zo, maar wordt steeds prangender. Veel begrip voor actiedag, nu tijd om te handelen. We moeten snel bekijken wat extra kan voor de 50 procent laagste lonen”, zo tweette die.
Die kreeg daarop lik op stuk van Open Vld. Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open Vld): “Betogen tegen jezelf. Ik blijf dat idioot vinden”. Waarop Vaneeckhout als partijvoorzitter dan weer op het parlementslid reageerde: “Gelukkig bepaal jij niet of ik mag gaan luisteren naar de bezorgdheden van 70.000 Belgen. Dat zal ik dan ook blijven doen.”
Op Instagram had Conner Rousseau (Vooruit), die zelf niet mee ging betogen, dan weer een beeld geplaatst van zichzelf, waarbij hij vroeg wat zijn volgers die dag zouden doen: examens, werken of niets? (overigens in een taaltje dat toch niet helemaal voor Nederlands zou kunnen doorgaan). Daarop reageerde Peter Mertens (PVDA) dan weer helemaal verzuurd: “Conner Rousseau vraagt me vanmorgen wat ik vandaag doe. Wel Conner, ik betoog in Brussel samen met 80.000 mensen tegen de blokkering van de lonen en voor de blokkering van de prijzen. Ik weet het, het staat niet bij je meerkeuzelijst, maar toch dank om het te vragen.”
Waarop de Vooruit-partijwoordvoerder dan weer reageerde: “Met Vooruit voeren we beleid dat de koopkracht van de mensen versterkt. We blijven verder strijden zodat werken meer loont. Iets wat PVDA nooit gedaan heeft en nooit zal doen.”

Geheel verwacht: Wouter Beke (cd&v), de voormalige minister van Welzijn, schreeuwt zijn onschuld uit.

Hij had het al gezegd toen hij toch moest opstappen als Vlaams minister, na druk vanuit zijn eigen partij die te groot werd, hij herhaalde het gisteren in de onderzoekscommissie van het Vlaams Parlement: “Je moet niet aan micromanagement doen, maar beleidskaders uittekenen en structurele antwoorden bieden. Dat heb ik gedaan.”
Zo onderstreept ex-minister Beke, vandaag terug Kamerlid, dat hij weinig kon doen aan het jammerlijke overlijden van een baby in een Gentse crèche, wat heel zijn val als minister inleidde. Hij wees nadrukkelijk naar zijn administratie, nochtans een cd&v-bolwerk. “De administratie heeft me nooit gemeld dat ze over te weinig instrumenten beschikte.”
Die verdediging hoorde het Vlaams Parlement niet voor het eerst dus: als minister herhaalde hij dat ook. Toen werd hem ook vooral gebrekkige empathische communicatie verweten. Maar hij wees met de vinger naar de administratie, die hij ‘te veel vertrouwen had gegeven’, ook gisteren voor de onderzoekscommissie: “Als je in dat dossier duikt, stel je vast dat de afstemming tussen de Zorginspectie en het Agentschap Opgroeien niet goed was.’
Zowel Vooruit als zeker PVDA namen niet meteen genoegen met die uitleg en wezen erop dat er pas bijgestuurd werd nadat meerdere alarmbellen al lang waren afgegaan.
Overigens maakt cd&v zich op om deze week naast Jo Brouns (cd&v), de opvolger van Beke, nog een paar nieuwe namen te zien opkomen. Want Sammy Mahdi (cd&v) schuift door vanop zijn job als staatssecretaris voor Asiel en Migratie naar de post van voorzitter. Er moet dus een nieuwe figuur komen en mogelijk zelfs ook een nieuwe fractieleider in de Kamer. Voor de job van staatssecretaris wordt immers getipt op Nahima Lanjri (cd&v), maar dan is met minister Annelies Verlinden (cd&v) én fractieleider Servais Verherstraeten (cd&v) de provincie Antwerpen wel heel ruim bediend.
Vandaar dat gedacht wordt aan het scenario om de Limburgse Nawal Farih (cd&v), nochtans een nieuwkomer in de Kamer, fractieleider te maken. Zelf zegt ze daarover in Knack vandaag dat het “haar niet uitmaakt” of ze fractieleider of zelfs staatssecretaris zou worden: “De partij bekijkt zelf waar ik het best kan functioneren. Is dat als parlementslid, fractievoorzitter of staatssecretaris, het etiket maakt niet uit. Het belangrijkste is dat ik voor de bevolking kan werken.”
De meest logische kandidaat blijft Nathalie Muylle (cd&v), de voormalige minister van Werk. Maar dan zal de cd&v-top haar moeten ompraten: ze heeft naar verluidt niet veel zin om opnieuw in de regering te stappen.

Genoteerd: FN Herstal, 100 procent eigendom van de Waalse regering, met PS en Ecolo erin, heeft een klacht van Amnesty en vredesactivisten aan hun been, voor de export van wapens aan Saoedi-Arabië.

De Coordination Nationale d’Action pour la Paix et la Démocratie (CNAPD), de Ligue des Droits Humains (LDH) en Vredesactie, gesteund door Amnesty International (AI), kondigen strafrechtelijke stappen aan tegen FN Herstal, dat wapens naar Saoedi-Arabië heeft uitgevoerd op basis van vergunningen die door het Waals Gewest waren ingetrokken of door de Raad van State waren geannuleerd.
Door deze wapens toch uit te voeren, is de onderneming in feite strafrechtelijk aansprakelijk, zo melden de actiegroepen vanmorgen aan LN24. “FN Herstal, waarvan de enige aandeelhouder het Waals Gewest is, heeft zo het risico genomen medeplichtig te worden aan de oorlogsmisdaden van de door Saoedi-Arabië geleide coalitie in Jemen. Daar speelt zich volgens de Verenigde Naties de “ergste humanitaire crisis ter wereld” af, zo zeggen de organisaties.
De zaak is een herinnering dat wapenproductie in Wallonië wordt gedaan door een overheidsbedrijf dat het duidelijk niet al te nauw neemt met het leveren van wapens aan aangebrande regimes. Saoedi-Arabië was de voorbije jaren de belangrijkste bestemming voor Waalse wapens, vaak rechtstreeks of via een omweg langs Canada. Verder gingen ook Waalse wapens naar Egypte, Indonesië, Israël, Mexico, Saoedi-Arabië, Thailand, Turkije, Oekraïne, de Verenigde Arabische Emiraten en Jemen.

Belangrijk: Het is Vivaldi gelukt wat de Zweedse regering niet lukte: eindelijk meer concurrentie op de mobiele markt.

Mogelijk heeft de federale regering straks misschien wel de beste structurele ingreep gedaan om de inflatie tegen te gaan. Want de telecomprijzen in België zijn al jaren aan de hoge kant, door bijzonder weinig concurrentie op die markt. Dat was al langer een doorn in het oog van de liberalen, die op meer “vrije markt” aandrongen. Maar het lukt maar niet om een nieuwe speler in de mobiele netwerken erbij te halen.
Dat is nu wel gelukt, onder minister van Telecom Petra De Sutter (Groen). Bij de veiling van de 5G-frequenties door het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (BIPT) bleek immers naast de drie traditionele operatoren Telenet, Proximus en Orange er nu Citymesh Mobile bij te komen. Dat is een samenwerking van het Belgische bedrijf Citymesh uit Brugge, sinds enkele tijd in handen van de informaticagroep Cegeka uit Hasselt, met de Roemeense onderneming Digi Communications.
Citymesh was als mobiele operator tot nu toe uitsluitend operationeel op de markt voor bedrijven. De joint venture met Digi Communications heeft echter plannen om op relatief korte termijn een mobiel netwerk met een nationale dekking uit te bouwen.
Voor de eerste keer in bijna een kwarteeuw wordt de Belgische mobiele telecommarkt nu uitgebreid met een nieuwe, volwaardige telecomoperator die een eigen netwerk voor particulieren wil uitbouwen. Digi Communications is actief in Roemenië, Italië, Portugal en Spanje op de telecommarkt voor particulieren.
De Sutter reageerde tevreden over de opbrengst van de veiling, die immers gevoelig hoger lag dan vooraf was verwacht, met uiteindelijk 1,2 miljard euro inkomsten. Ze wees er daarbij op dat België op het gebied van 5G-technologie tot nu toe in Europa achterop is gebleven. Een deel van de inkomsten van de veiling zullen volgens haar dan ook worden gebruikt om die achterstand met de buurlanden in te halen.