Dit is een fundamentele vraag waarop vandaag geen eenduidig antwoord bestaat. Om in 2050 koolstofneutraliteit te bereiken is een combinatie van complexe factoren nodig, afhankelijk van het scenario: meer soberheid, beter verbruik of meer technologie.
Frankrijk onderzoekt hoe het koolstofneutraal kan zijn. Na de vereniging NégaWatt en de nationale beheerder van het transmissienetwerk voor elektriciteit (RTE) is het nu de beurt aan het Agentschap voor milieu- en energiebeheer (Ademe) om zijn scenario’s voor koolstofneutraliteit voor te stellen.
Deze scenario’s variëren van de meest nuchtere tot de meest technologische en worden uitvoerig toegelicht in een rapport van 650 bladzijden. De onderzoekers zijn op verschillende obstakels gestuit. Terwijl de prognoses voor de energiebehoeften reeds goed in modellen zijn gegoten, is dit niet het geval voor de precieze effecten van de klimaatverandering, de toestand van de hulpbronnen of de toestand van de biodiversiteit. Tenslotte werd de studie op Frans niveau uitgevoerd. Maar wie weet kunnen ook andere landen lessen trekken uit de vooropgestelde scenario’s.
Scenario 1: Zuinige generatie
Zuinigheid is hier een keuze maar ook een verplichting, met een voorkeur voor lokaal en biologisch voedsel (70 procent) en een drievoudige vermindering van de vleesconsumptie. Wat de mobiliteit betreft, zou elke persoon zijn verplaatsingen moeten halveren en de voorkeur moeten geven aan fietsen of lopen voor de helft van deze verplaatsingen.
Het is de heerschappij van low-tech, die reparatie en hergebruik bevordert. De nadruk ligt op digitale samenwerking, met aandacht voor het verbruik van datacentra.
Wat het grondgebied betreft, wordt de voorkeur gegeven aan kleine steden en plattelandsgebieden boven grote stedelijke gebieden. 70 procent van staal, aluminium, glas, plastic en papier-karton wordt gerecycleerd. Productie is zo dicht mogelijk bij de behoeften, het einde van hyper-consumptie. De internationale handel krimpt.
Scenario 2: Territoriale samenwerking
Het doel is om tot een duurzame evolutie van levensstijlen te komen, waarbij een gedeelde economie, gelijkheid en het behoud van de natuur in de wet worden verankerd. De vleesconsumptie wordt gedeeld door 2 en het aandeel van biologisch voedsel is 50 procent.
Wij streven naar renovatie en huisvesting die beter is aangepast aan de sociologische realiteit, met een woninggrootte die meer overeenstemt met die van het gezin. De mobiliteit wordt met -17 procent van het aantal afgelegde kilometers per persoon beperkt. De helft van deze verplaatsingen zou te voet of met de fiets worden afgelegd.
De nadruk ligt op energie-efficiëntie en digitale technologie voor territoriale ontwikkeling. Ook hier wordt bijzondere aandacht besteed aan het verbruik van datacentra. De nadruk ligt op samenwerking tussen middelgrote stedelijke gebieden, territoriale energieplanning en grondbeleid.
Dit scenario vereist een herindustrialisering van sleutelsectoren en een gereguleerde internationale handel. Hoewel de focus op lokale markten ligt. De productie wordt gemeten in waarde en niet in volume. 80 procent van staal, aluminium, glas, plastic en karton wordt gerecycleerd.
Scenario 3: Groene technologieën
In dit scenario wordt de voorkeur gegeven aan technologische innovaties. Een soort groen consumentisme waarbij de door de natuur geleverde diensten worden geoptimaliseerd. Het doel is een vermindering van de vleesconsumptie met 30 procent en een aandeel van 30 procent biologisch voedsel.
Wat huisvesting betreft, ligt de nadruk op grootschalige deconstructie en wederopbouw om de werkgelegenheid op peil te houden en energie-efficiëntie te bevorderen. Wat mobiliteit betreft, ligt de nadruk meer op het openbaar vervoer: slechts 30 procent van de verplaatsingen gebeurt te voet of met de fiets.
Wij richten ons op koolstofarme technologieën. Alles is digitaal, met datacentra die 10 keer meer verbruiken dan vandaag.
De staat speelt een centrale rol in de planning, met koolstofbelasting en metropolisering van het grondgebied. Het is de heerschappij van groene groei, technologische innovatie, koolstofafvang, internationale concurrentie en geglobaliseerde handel.
In dit scenario wordt 60 procent van staal, aluminium, glas, plastic en karton gerecycleerd.
Scenario’s 4: Gokken op herstel
Hier gaat het om het veiligstellen van onze manier van leven en massaconsumptie. De natuur is een hulpbron die moet worden geëxploiteerd. Wij vertrouwen erop dat wij in staat zijn de schade aan ecosystemen te herstellen.
De vleesconsumptie is nagenoeg stabiel (-10 procent), aangevuld met synthetische of plantaardige eiwitten. Er wordt gemikt op nieuwbouw waarbij technologische innovaties en energie-efficiëntie worden gecombineerd.
Onze mobiliteit neemt toe met 28 procent meer afgelegde kilometers per persoon. We zijn op zoek naar snelheid, we rekenen op elektrische auto’s, lopen en fietsen zijn goed voor slechts 20 procent.
Innovatie wordt tot het uiterste gedreven: koolstofafvang en -opslag. Het internet der dingen en artificiële intelligentie zijn alomtegenwoordig. Datacenters verbruiken 15 keer meer energie dan vandaag. De landbouw is intensief, de stadsuitbreiding alomtegenwoordig en het energieverbruik centraal gepland. In dit scenario wordt 45 procent van staal, aluminium, glas, plastic en karton gerecycleerd.
Conclusie
De sleutel is natuurlijk energie. Al het andere hangt af van de consumptie (of niet-consumptie) ervan. De scenario’s suggereren dat onze redding ligt in een combinatie van verschillende factoren: van het verminderen van ons verbruik door hergebruik van energie, tot het ondersteunen van nieuwe technologieën om koolstofemissies te beheersen. “Het bereiken van neutraliteit hangt af van sterke inzetten, zowel op menselijk niveau (gedragsveranderingen) als op technologisch niveau,” benadrukt Ademe.
(NS, bzg)