De Amerikaanse president Donald Trump ondertekent vrijdag een federale begroting die een nieuwe sluiting van overheidsdiensten verhindert. Maar daarin zit onvoldoende geld voor de bouw van de muur die Trump sinds 2015 aan zijn basis belooft. Daarom roept hij tegelijkertijd een nationale noodtoestand uit om aan de Mexicaanse grens die muur te kunnen bouwen. Hij wil op die manier de illegale immigratie in de VS tegengaan.

Dat Trump tot een extreme maatregel overgaat mag niet verwonderen. Een nieuwe shutdown was geen optie, vermits eind januari uit peilingen (-5%)  bleek dat een meerderheid van Amerikanen de schuld voor die ‘shutdown’ in zijn schoenen had geschoven.

Trump, gevangene van zijn basis en van zijn muur

Anderzijds had Trump geen andere keuze, wilde hij niet politiek irrelevant worden in eigen land. Trump is de gevangene van zijn basis en van zijn muur geworden. Alles minder dan een muur zou zijn politieke zelfmoord hebben ingeluid.

Trump had tijdens zijn laatste State of the Union ruim 17 minuten besteed aan de grenskwestie. De voorbije dagen verstuurde hij tweet na tweet waarin de ‘crisis aan de grens’ keer op keer werd herhaald.

Het budget telt 1.786 bladzijden… maar het woord ‘muur’ komt er niet in voor

Door nu een nationale noodtoestand uit te roepen zet Trump het Congres buitenspel. Vermits hij daar niet het geld bekomt dat nodig is om een deel van zijn muur te bouwen, geeft zo’n nationale noodtoestand hem de mogelijkheid om het benodigde geld elders te gaan halen. In noodfondsen die gereserveerd zijn voor natuurrampen bijvoorbeeld. Daarenboven staat in het nieuwe 1.768 pagina’s tellende budget niet één keer het woord ‘muur’ vermeldt. ‘Omheining’ en ‘barrières’ zijn de woorden waarover een akkoord werd gesloten.

Trump opent nu de politieke doos van Pandora

Toch opent Trump nu een politieke doos van Pandora. Ten eerste kan het Congres deze nationale noodtoestand via gerechtelijke weg aanvechten. De rechtbanken moeten dan beslissen of Trump al dan niet zijn zijn bevoegdheden heeft overschreden. Al is de kans groot dat Trump voor het Hooggerechtshof zijn slag thuishaalt. Neil Gorsuch en Brett Kavanaugh, de twee door Trump bij het Hooggerechtshof geplaatste rechters, hebben zich altijd voorstanders getoond van een uitbreiding van de presidentiële macht.

Maar een tweede reden is veel gewichtiger. Door het Congres buitenspel te zetten schept Trump een precedent en effent hij het pad voor een volgende Democratische president om op de dag van zijn inhuldiging een nationale noodtoestand uit te roepen. Inzake bijvoorbeeld wapengeweld in het land om dan de verkoop van vuurwapens te gaan verbieden. [Het was donderdag exact een jaar geleden dat 17 jongeren en leerkrachten het leven lieten bij een schietpartij in een school in Florida]. Een andere veel dringender problematiek is volgens politiek links in de VS die van de klimaatwijziging. Of armoede. Of inkomensongelijkheid. Ook daar zou een president Warren of Sanders een nationale noodtoestand kunnen uitroepen. 

Welke reeds door het Congres goedgekeurde budgetten moeten sneuvelen voor Trumps muur?

Trump manoeuvreert zichzelf dus in een moeilijk parket. Hij moet nu ook gaan beslissen welk deel van reeds door het Congres goedgekeurde budgetten nu moet sneuvelen voor de bouw van zijn muur. Denk aan fondsen gereserveerd voor natuurrampen of de bouw van dijken en dammen die zulke natuurrampen moeten helpen voorkomen.

Voor Trump zat er de voorbije dagen dus weinig anders op dan een apocalyptisch beeld te schetsen van de situatie aan de grens. Opdat dit beeld in de perceptie van de kiezers op zijn minst even schrikwekkend is als de beelden die vorig jaar de wereld rond gingen toen Californië in brand stond of toen Mexico Beach, een stad in Florida, door een orkaan werd vernietigd.

Bonus

De rechterzijde van de Republikeinse partij is allerminst gelukkig met het uitroepen van de ‘nationale noodtoestand’. Door het budget te ondertekenen zou Trump voor de Democraten capituleren.  Hij zal nu voor de rechtbank moeten argumenteren dat ‘het budget dat hij heeft ondertekend onwettig is’, omdat dit budget hem verbiedt meer dan 1,7 miljard dollar aan de bouw van een muur te besteden. ‘Good luck with that!’, zegt de uiterst-rechtse stokebrand Ann Coulter (2,1 miljoen volgers op Twitter) op Instagram.

In 2014 had Trump Obama verweten het Congres buitenspel te willen zetten voor zijn eigen profijt.