De socialisten leggen een ongemakkelijk voorstel op tafel: een minderheidskabinet van 71 zetels, dat een klassieke tripartite vormt. Maar blauw en oranje happen niet: zowel bij de MR als bij CD&V en Open Vld is geen enthousiasme voor het idee. Daar zijn ze van plan het initiatief terug te nemen, met een trio van de partijvoorzitters dat aan zet komt.

In het nieuws: Dan toch een overdracht van ‘het stokje’.

De details: Na de botte weigering van premier Sophie Wilmès (MR) om op het voorplan te komen, stappen drie partijvoorzitters meer dan waarschijnlijk in de ring.

• De socialisten hun opdracht is afgelopen: Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) overhandigden hun eindverslag aan premier Sophie Wilmès (MR), en kondigden aan dat ze stopten met hun zelfaangestelde missie.
• Meteen voegden ze er een mediaoffensiefje aan toe: zowel Rousseau als Magnette bezochten wat studio’s, vooral om wat didactische uitleg te bieden bij hun ongewone voorstel. Het duo komt immers, na weken van ‘snuffelen’, op een onorthodoxe formule uit: een klassieke tripartite, die in de Kamer slechts op 71 zetels kan rekenen.
• ‘Een relatieve meerderheid‘ doopte Magnette die constructie: een minderheidskabinet, dat toch veel slagkrachtiger zou kunnen zijn dan de huidige constructie van Wilmès II, die maar over 38 zetels beschikt.
• Dat laatste houdt in dat quasi constant het huidige kabinet in de Kamer weggestemd wordt. ‘Het is daar alle dagen Sinterklaas: constant zijn er de zotste meerderheden, vaak PS en Vlaams Belang bijvoorbeeld samen, die geld uitdelen aan bepaalde doelgroepen. Het dossier van de mijnwerkers was sprekend: uit alle kieren en spleten komen in elke partij de lobbyisten boven, om maar geld uit te delen Tot grote ergernis van de regering en minister van Begroting, die het geld uit de kas zien vliegen’, zo duidt een hoge bron.
• Met 71 zetels zou dat niet langer het geval zijn. Immers: de resterende 79 zetels zouden dan elkaar moeten kunnen vinden, maar met N-VA en Vlaams Belang op rechts en de groenen en PVDA/PTB op links is die kans nihil.
• Alleen, een volwaardige constructie wordt het zo ook niet: om echt te besturen heeft een regering toch telkens een meerderheid nodig. Zonder een systematische ‘gedoogsteun’ vanuit de Kamer is geen enkele minderheidsregering echt levensvatbaar. Dat is zeker de analyse van de drie huidige regeringspartners, die ongemakkelijk zitten met de druk van de socialisten.

De essentie: Het mes van de PS en sp.a op de keel van de huidige regering zet druk. Druk om zelf het initiatief terug te pakken.

• De socialisten zijn affirmatief: ‘Het is deze formule of verkiezingen.’ Het ‘eindspel‘, wordt het dan ook gedoopt. ‘We hebben een tiental formules getest maar er is altijd wel een partij die haar veto stelt’, zo citeerde Magnette uit zijn rapport. ‘Als we nu met dat voorstel komen, is dat omdat er geen andere oplossingen meer zijn.’
• Vreemd is daarbij dat ze bij de MR, en met name op de Zestien, niet klaar waren, om een antwoord te bieden. Want wat al dagen in de lucht hing, gebeurde bij de ‘overdracht’ van het rapport van de socialisten, die daarmee hun opdracht afrondden, maar vooral, druk legden op Wilmès om nu eindelijk zelf eens het initiatief te nemen.
• Maar de eerste minister weigert, ondanks druk van de regeringspartners Open Vld en CD&V. Die drongen sterk aan op het feit dat er ‘iets’ moest komen: het vacuüm laten vallen, is zowat het ergste dat in dit proces kan gebeuren.
• Alleen, la première wil niet mee. Op geen enkele manier durft ze zich te wagen aan een missie, om te pogen de boel te redden. Dat is meteen het grote nadeel van een bewoner van de Zestien, die geen electorale macht, maar ook geen politiek kapitaal meebracht, maar in de functie werd gedropt door voorganger Charles Michel (MR), onder goedkeuring van Open Vld en CD&V. ‘Met pakweg Koen Geens (CD&V) of Alexander De Croo (Open Vld) in de Zestien waren hier andere scenario’s aan de orde geweest’, is de droge commentaar van een waarnemer.
• Daarop duwden de drie regeringspartijen, waarvan de voorzitters gisteren uitgebreid overleg hielden, een nieuw scenario in gang: een initiatief vanuit de regering, maar met de drie partijvoorzitters aan zet. ‘Daar zit iets meer ‘poer’ in, in dat trio’, zo is bij een betrokkene te horen, met de glimlach.
  • Voor Georges-Louis Bouchez (MR) is dat een no-brainer: de hyperactieve voorzitter wil altijd wel aan zet komen.
  • Egbert Lachaert (Open Vld) dringt al veel langer aan op het initiatief terugnemen, en is de architect van deze constructie.
  • Voor Joachim Coens (CD&V) ligt het anders: die heeft als informateur al eens weken mee moeten gaan met elke bokkensprong van Bouchez. Maar CD&V kan moeilijk anders dan meegaan in de dans.
• Opnieuw ging premier Wilmès daarover gisteren nog op de rem staan: zij wil opnieuw ‘garanties’ over het kader en de richting. Vandaar dat er vandaag nog overleg volgt, voor de communicatie op gang komt.

The big picture: Wat kan dan wel de formule zijn waarop het trio gaat werken?

• De drie, Lachaert, Bouchez en Coens, overlegden maandag al in groep met Rousseau en Magnette, voor het duo aan de premier hun rapport ging overhandigen. Maar daar kwam geen consensus uit. Daarop bleef het bijzonder stil bij Open Vld en CD&V, ten minste voor de schermen.
• Bouchez ging vanmorgen op LN24 al wat uitleg geven, en lichtte daar een tipje van de sluier: ‘Als men ons kan aantonen dat echt niets anders mogelijk is, dan bekijken we het. Maar dat is nog niet gebeurd. Die keuzes, ofwel verkiezingen ofwel dit, dat is geen goede optie. Voorheen was het ofwel Vivaldi ofwel verkiezingen. Dat zijn selffulfilling prophecy’s‘, zo stelde Bouchez een beetje obligaat.
• ‘Er moeten twee problemen worden opgelost: kunnen PS en N-VA samen? En als dat niet kan, kunnen een reeks Vlaamse partijen samen iets anders vormen? Wij hebben geen enkele schrik van verkiezingen, maar oké, gaan stemmen in oktober, wanneer hebben we dan een regering en relanceplan? Dan duurt het nog een jaar, dat zou echt geen goede keuze zijn’, gaf meteen ook Bouchez aan dat het trio wel degelijk denkt aan ‘oplossingen’, die creatief mogen zijn. Om toch maar geen tijd te verliezen.
• Dat hij straks, als ‘informateur’ of iets soortgelijk, en niet Magnette, mogelijk een ‘oplossing’ kan presenteren, speelt een grote rol: het was ondenkbaar dat de MR-voorzitter zijn PS-evenknie enig succes zou gunnen.
• Daarbij valt op dat men bij de liberalen, maar ook bij CD&V blijkbaar hoe langer hoe minder gelooft in een oplossing om PS en N-VA samen te brengen: ‘Met Magnette aan het roer gaat dat gewoon niet lukken. Hij is politiek gezien blijkbaar niet in staat om z’n vakbond en z’n Brusselse vleugel het hoofd te bieden.’
• En de oplossing om die andere man van de PS, Elio Di Rupo, aan zet te brengen, door de deelstaten uit te nodigen en over de relance te praten, daar wil de MR dan weer niet van weten: ‘Te confederaal’, is de droge uitleg. Zowat iedereen in de Wetstraat gaat ervan uit dat als PS en N-VA ooit samen kunnen gebracht worden, dat via Di Rupo moet gaan. Maar niet dus.
• Meteen hebben Magnette en Rousseau met hun route richting minderheidskabinet wel ideeën gegeven aan het trio. Zo wees de MR-voorzitter er ook fijntjes op dat ‘als men opteert voor de piste van minderheidsregeringen, er meerdere opties zijn, niet enkel deze van een klassieke tripartite‘.

En nu? Zeker bij de N-VA willen ze wel gaan praten met het trio.

• Bart De Wever (N-VA) werd door het voorstel van het socialistische duo ruwweg in de coulissen geduwd: gedoogsteun geven was het enige wat de N-VA nog ‘mocht’ doen. De reactie van N-VA was zuinig, enkel via een tweet: ‘We staan ter beschikking voor oplossingen, maar dan wel voor een volwaardige regering met een federale en een Vlaamse meerderheid. Dat is essentieel om de grootste naoorlogse economische crisis aan te pakken en institutionele hervormingen door te voeren.’
• Maar in de wandelgangen is daar ook een duidelijk signaal te horen. ‘De huidige regering heeft 38 zetels. De socialisten stellen een scenario voor met 71 zetels. Maar met ons en het cdH zit men aan 68 zetels‘, zo stelt daar een hoge bron. Meteen zou dan een ‘Zweedse formule’ het relancebeleid vorm kunnen geven: meer dan vermoedelijk bijzonder aanlokkelijk voor de huidige restregering.

Opvallend: De groenen doen nauwelijks mee aan de dans.

• Via Belga reageerde Meyrem Almaci (Groen) dat Groen voorlopig ‘niet nee en niet ja’ zegt. Ze wil eerst ‘het project’ zien. In Franstalig België reageerde Georges Gilkinet, de fractieleider van Ecolo, wel scherp. Hij noemde op RTBF de opdracht van de socialisten ‘een mislukking’. Er viel bij Ecolo geen enkel enthousiasme voor de piste van Magnette en Rousseau te bespeuren. Die duwt natuurlijk de groenen (tijdelijk?) in de rol van kruiwagen, van maximum steunverlener van een minderheidskabinet.
• In Franstalig België laaide vrijdag, na de brute exit van de N-VA uit de superkern, de hoop weer op om toch een Vivaldi-coalitie te maken. Dat was mee in gang gezet door de MR, die de deur daarvoor geopend had. Maar het liep dus op een sisser af voor de groenen, die op meer hadden gehoopt in het rapport. Ze waren door Magnette niet op voorhand op de hoogte gebracht.
• Meteen speelden zij het spel niet echt mee: ze gaven niet het signaal dat ze zo’n minderheidskabinet wel zouden willen steunen. Dat had meteen Magnette gisteren een stevige boost kunnen geven om z’n scenario er wel door te krijgen.
• Maar de groenen tonen zich niet echt mentaal flexibel in deze onderhandelingen, tot frustratie ook van de socialisten. Zo is er groot onbegrip over het feit dat Almaci en Jean-Marc Nollet, de voorzitter van Ecolo, systematisch weigeren zelfs maar na te denken over een olijfboom+N-VA of een zogenaamde ‘Oostenrijkse coalitie’.
• Die formule werd deze week gelanceerd door Vlaams fractieleider van Groen, Björn Rzoska, maar lag bij de opdracht van de rode snuffelaars ook even op tafel, twee weken geleden. De groene voorzitters veegden ze ruwweg van tafel, net zoals het publieke voorstel van Rzoska hardhandig de kop werd ingedrukt, ook op het groene partijbureau.
• ‘Nochtans is die formule, zelfs als je ze niet echt zou willen, de ultieme manier om de liberalen onder druk te zetten: het is een breekijzer om hen erop te wijzen dat er coalities zonder hen mogelijk zijn, zonder steeds ‘paars’ te moeten maken’, zo duidt een groene insider. ‘Maar door koppig te weigeren, ontnemen we onszelf troefkaarten om uit te spelen.’
• Een analyse die gretig gedeeld wordt bij de socialisten: ‘Onbegrijpelijk. Maar het is alleszeggend over de starre houding van de groenen. Het verklaart meteen ook wel wat waarom niemand eigenlijk met hen in een coalitie wil.’
• Hoe dan ook, zonder ‘Oostenrijkse formule’, zitten de liberalen nog steeds in een zetel: ze zijn dan even ‘incontournable‘ als de PS. En zijn ze meer dan vermoedelijk, na vandaag, opnieuw aan zet.

Interessant: Vandaag opnieuw de ‘praktijktesten’ in het Vlaams Parlement.

• Het stopt maar niet, het gerommel over de praktijktesten. Bij Open Vld profileerde Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi zich enorm op het thema, en dreef ze behoorlijk af van de partijkoers: zij wil straks de oppositie steunen, die deze testen voorstelt. En nog mooier: ze roept andere collega’s uit de meerderheid op hetzelfde te doen.
• De voorzitter van Open Vld, Egbert Lachaert, moest zo meteen bij z’n debuut een stevig brandje blussen. Vlaams viceminister-president Bart Somers (Open Vld) deed vrijdag op een verzoening met N-VA en CD&V z’n best om de zaak te blussen, maar het houdt dus niet op.
• Daar waar eind vorige week nog klonk dat El Kaouakibi richting exit aan het gaan was, of geduwd zou worden door de partijtop, is dat deze week niet meer het geval. Onder meer oud-voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) ging ostentatief achter het dissidente parlementslid staan.
• ‘Zo creëer je een wonde die maar blijft etteren. Als men niet kiest voor de korte pijn bij Open Vld, dan gaat hier nog veel miserie van komen’, zo is binnen de Vlaamse coalitie te horen.
• Vandaag is er alvast weer zo’n moment: het debat in het Vlaams Parlement vanmiddag. De linkse oppositie van Groen, sp.a en PVDA zal daarbij fors op de nagel kloppen. ‘Natuurlijk heb je als verhuurder de uiteindelijke keuze om te kiezen wie mag komen wonen in je woning. Wij willen gewoon gelijke kansen: dat minstens iedereen mag komen kijken. Je mag zelfs selecteren op inkomen, maar niet op huidskleur’, lichtte An Moerenhout van Groen toe op Radio 1.
• Maar Nadia Sminate van N-VA gaf op diezelfde radiozender een voorproefje van hoe N-VA zich straks zal opstellen in het Vlaams Parlement: ‘Burgers moeten toch hun overheid kunnen vertrouwen? Als sectoren dat zelf gaan doen, die testen, is dat geen enkel probleem. Maar als overheid gaan liegen en bedriegen, dat kan echt niet. Monitoring op sectorniveau, zonder het individu te gaan beloeren, dat kan wel.’
• Bij de N-VA gaan ze zich niet langer inhouden dus. De electorale analyse is daar al lang gemaakt: de groep van ‘verhuurders’ van huizen in Vlaanderen stemt volgens intern onderzoek grotendeels voor ofwel N-VA ofwel Open Vld. ‘Als men het bij de liberalen nuttig vindt om die mensen nu te gaan bestoken met spionnen, wel laat ze dat maar flink in de verf zetten’, zo valt bij de Vlaams-nationalisten op te tekenen.
• Voor Open Vld is het meteen dus wel een stevige test vandaag: in hoeverre houdt men het dissidente parlementslid bij de les? ‘Het mag heel duidelijk zijn dat onze ganse fractie achter onze eigen resolutietekst staat. Dit is een beginpunt, een eerste stap, waar nog vele zullen moeten volgen’, zo maakt Open Vld-fractieleider Willem-Frederik Schiltz zich sterk in De Morgen. Maar pro memorie: het woord ‘praktijktest’ staat niet in die tekst.

Om te volgen: De sp.a is klaar voor een nieuwe naam.

• De sturm und drang van sp.a-voorzitter Conner Rousseau is ondertussen bekend. Volgende stap? Een nieuwe naam. Daarvoor lanceerde hij gisteren een oproep op z’n Instagram-account. ‘De origineelste krijgt een cadeautje.’
• De oproep mag dan wat ludiek zijn, de operatie is bittere ernst. Met een partij die slechts negen zitjes in de Kamer binnenhaalde, greep Rousseau de afgelopen weken een stevige rol, door samen met PS-voorzitter Paul Magnette federaal een voorstel tot regering te doen. Of die zet resulteert in iets, valt nog te bezien.
• Maar de partij, die sp.a, die moet ook op de schop: Rousseau kondigde al langer aan een nieuwe naam te willen. Net als overigens Egbert Lachaert, die als kandidaat-voorzitter van Open Vld ook aankondigde te denken aan een naamsverandering.
• Maar de sp.a lijkt sneller te gaan. Maandag op een virtueel ledencongres kreeg Rousseau ruime steun voor z’n operatie om de partij te verhuizen (ze gaan samenzitten met de PS aan de Keizerslaan) en om de interne vernieuwing, inclusief nieuwe naam, door te mogen voeren. Liefst 94 procent van de leden stemden online voor.
• Later op het jaar wil Rousseau een groot ledencongres, en dus ook die nieuwe naam, die de partij wat moet ombouwen tot een bredere beweging. Maar het kan best dat de naam zelfs al vroeger komt: eens de transformatie is ingezet, wacht je best niet al te lang.
• Wat die naam, of die beweging, dan precies moet worden, daar wil de jonge voorzitter niet op vooruitlopen. Z’n volgens op Instagram deden alvast volgende voorstellen voor die nieuwe naam (die Rousseau meteen dan ook deelde op z’n Instagram): De PVDM (partij van de matekes), het Sociaal Belang, Evian, De Kampioenen, de SPM (sociale partij voor matekes), de ToMatekes.