"Totale electorale paniek of gebrek aan beroepsernst": groenen razend op De Croo over Natuurherstelwet, die hij volgens hen op allerlaatst wil kelderen, premier ontkent in alle talen

Opnieuw hoogspanning in de federale coalitie, opnieuw over de Natuurherstelwet. Hoewel de premier zelf in alle talen ontkent, zou hij via eigen kanalen hebben geprobeerd om alsnog een broze meerderheid van EU-lidstaten die de nieuwe Europese wet moeten goedkeuren, te breken. Dat schrijven De Standaard en Knack, en wordt bevestigd bij groene regeringsbronnen. Andere hoge bronnen zijn minder zeker, bij de Zestien ontkennen ze het hele verhaal formeel en met klem. Maar wat wel blijft: de schade tussen regeringspartners. Want bij de groenen zijn ze razend, “totale electorale paniek bij de liberalen”, zo is daar te horen. Vicepremier Petra De Sutter (Groen) wil “tekst en uitleg”. Evengoed is er onvrede bij de socialisten “omdat De Croo niet eens meer probeert er de laatste maanden iets van te maken”. Verschillende dossiers liggen geblokkeerd op de regeringstafel, en het is Open Vld die dwars ligt. “Nu dreigt De Croo ook nog eens als ‘bijzonder onbetrouwbaar’ in plaats van als ‘de grote leider’ te eindigen”, zegt een hoge rode bron. Net nu komt Natuurpunt met een nieuwe peiling, die ruime steun voor die Natuurherstelwet in België toont: 82 procent is voorstander.

In het nieuws: Alweer de Natuurherstelwet als steen des aanstoots.

De details: Het was premier De Croo zelf, die vorig jaar plots een steen in de groene vijver kegelde, door openlijk te zeggen dat hij “de pauzeknop” wilde induwen over een hoeksteen van de Europese ‘Green Deal’, de Europese Natuurherstelwet. Dat irriteerde de groenen toen al mateloos. Probeerde hij nu opnieuw de zaak te torpederen?

“Dit is echt onvoorstelbaar. De premier is in totale campagnemodus gegaan. Dit is echt een gebrek aan beroepsernst. Of minstens totale electorale paniek.” Bij de groenen is men echt niet te spreken over de houding van Alexander De Croo (Open Vld) in het dossier van de Europese Natuurherstelwet.
Dat leverde op Europees niveau al momenten van hoogspanning op. In het Europees Parlement overleefde de wet twee cruciale stemmingen, de laatste zelfs nog vorige maand, waarbij de Europese christendemocraten als grootste fractie hun kar keerden. Onder druk van boerenprotesten riep de EPP-fractie op om alsnog tegen te stemmen, maar de wet kreeg in het Europees Parlement wel degelijk een meerderheid.
Eerder was ook al binnen de lidstaten een gekwalificeerde meerderheid gevonden, om de wet goed te keuren. Die is een integraal deel van de Europese ‘Green Deal’, die in de coronacrisis werd goedgekeurd. De nieuwe EU-wet bevat bindende doelstellingen en verplichtingen voor de EU-landen: zij moeten tegen 2030 minstens 20 procent van de land- en zeegebieden in Europa herstellen, en tegen 2050 zelfs alle ecosystemen waar herstel nodig is.
België onthield zich als lidsta a t in november 2023, toen er over gestemd moest worden onder de 27 EU-leden. De federale regering was immers verdeeld, met de liberalen die tegen waren, net als cd&v, maar vanuit de Vlaamse regering was er net zo goed enorm protest. Een onthouding was dus het enige wat mocht, op Europees niveau.
Daar raakte men toen aan een meerderheid, al was die niet groot: Italië, Polen, Finland en Zweden waren toen tegen. Case closed dus, dat is dan de gewoonte na de goedkeuring in het Europees Parlement. Maar nu dreigt het normaal gezien grotendeels formele proces om finaal alles goed te keuren, toch nog heel spannend te worden.
Want zowel De Standaard als Knack signaleren dat premier De Croo het toch niet zomaar als een simpele formele goedkeuring van het akkoord tussen de lidstaten en het Europees Parlement laat passeren. Hij zou immers nog proberen om tot op het laatst de houding van lidstaten te veranderen, zodat de wet alsnog in het water valt. Daar getuigen verschillende ambassades en EU-diplomaten over, zo stelt De Standaard.
En het is wel degelijk ‘speelbaar’ voor de tegenstanders. Door de verkiezingen in Nederland is men daar ondertussen van kamp veranderd: zij zijn onder de nieuwe rechtse ploeg die in wording is, helemaal tegen. Dan zouden ofwel Hongarije, Slovakije of Roemenië, en wie weet zelfs Duitsland (waar de christendemocraten helemaal hun kar keerden met Ursula von der Leyen op kop), misschien wel genoeg zijn om de boel alsnog te doen kantelen.
Bij de groenen zijn ze wel zeker dat De Croo probeerde de boel te saboteren: “De signalen daarover zijn inderdaad betrouwbaar”, is bij de top te horen. Binnen de regering sprak Ecolo-minister van Klimaat Zakia Khattabi De Croo er ook op aan. En morgen op de kern wil ook vicepremier Petra De Sutter (Groen) “tekst en uitleg” krijgen.
Maar op de Zestien ontkennen ze “met klem”. “Er is natuurlijk contact geweest met andere lidstaten, zoals over elk dossier dat een grote impact heeft op onze economie, om hun positie te kennen. Dat is de taak van onze diplomatie”, zo is de uitleg.
En daarbij maakte België haar onthouding wel nog eens duidelijk, via de premier. “Daarbij hebben we onze argumenten meegegeven waarom het voor ons moeilijk ligt: de rechtsonzekerheid die deze wetgeving dreigt te creëren. Maar het is niet aan ons om landen te vragen hun positie te wijzigen.”

Waarom dit ertoe doet: Het is heel ongebruikelijk dat een EU-voorzitter zou proberen om een felbevochten EU-compromis zelf te doen kelderen. Binnen de coalitie geeft het grote irritatie.

Dat het niet zomaar een beschuldiging is, mag wel duidelijk zijn: de rol van een EU-voorzitter is net om in de zes maanden dat hij de Europese Raad voorzit, zo veel mogelijk deals te sluiten. Daarbij mag de eigen positie of het voordeel van het eigen land geen rol spelen, zo dicteert de diplomatieke en politieke etiquette: men moet opereren ‘voor het grotere geheel’.
Tot nu toe kreeg dat Belgische EU-voorzitterschap dan ook veel lof: de ene na de andere deal werd door de ‘Belgen’ geregeld, de diplomatie draaide overuren. Net het tegenovergestelde gaan doen, en actief een deal proberen te torpederen, draait het beeld wel radicaal.
Moest het akkoord rond de Natuurherstelwet nu alsnog uiteen vallen, dan is dat eigenlijk een smet op het blazoen voor de Belgische diplomatie, eerder dan een ‘politiek succes’ voor de premier.
Bij Groen reageert voorzitter Jeremie Vaneeckhout daarom wel scherp: “Dit zou een mislukking betekenen van het Belgische voorzitterschap. Als dit klopt, misbruikt De Croo zijn positie als tijdelijk EU-voorzitter.”
Het is geen toeval dat Van Eeckhout spreekt in voorwaardelijke termen. Bij de andere regeringspartners is men toch voorzichtiger over die zware beschuldigingen aan het adres van de premier.
“Ongezien. En ongehoord. Ons voorzitterschap oogst lof als dealmaker, niet als dealbreaker. De Croo gooit die reputatie te grabbel”, zo reageert Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit), die in het Europees Parlement fel vocht voor een goedkeuring. Maar haar partij is niet honderd procent zeker dat De Croo echt heeft proberen te saboteren. Ook bij de PS twijfelt men, en durft men niet bevestigen.
Tegelijk zijn hoge socialistische bronnen wel hard voor de premier. “Dat De Croo actief stokken in de wielen durft steken bij regeringsdossiers of werk van collega’s, is zeker”, zo klinkt het droog. Daar ergeren ze zich al langer aan de ‘spelletjes’ die de Zestien meer dan eens probeert te spelen.
Dat blijkt ook op dit moment in de federale regering. “De liberalen blokkeren quasi elk dossier op dit moment.” Vooral in de laatste rechte lijn naar de verkiezingen wekt die houding irritatie binnen de coalitie. “Ik snap niet dat De Croo niet probeert er nog iets van te maken de laatste maanden”, zo zegt een hoge Vivaldi-bron.
En de conclusie is hard, bij de socialisten. Want hoe valt die houding van De Croo nu te rijmen met zijn electorale campagne als ‘premier die boven de mêlee staat’? “Open Vld was sowieso al niet populair, nu dreigt De Croo ook nog eens als bijzonder onbetrouwbaar in plaats van als ‘de grote leider’ te eindigen”.

Opvallende cijfers: Een peiling bevestigt dat 67,6 procent van de Belgen die Europese Natuurherstelwet wil en slechts 6 procent ze afkeurt.

Uitgerekend vandaag pakken milieuorganisaties Natuurpunt en het WWF uit met een peiling die ze lieten uitvoeren bij 2.000 Belgen via iVox. De foutenmarge is 2 procent, en opvallend: de organisaties lieten de peiling uitvoeren midden in het boerenprotest in februari, dus op moment dat de landbouwers hun ongenoegen luid en duidelijk in de markt zetten.
Er lijkt weinig discussie over de cijfers: liefst 82 procent van de Belgen wil meer natuurherstel in het algemeen. Specifiek over de Europese Natuurherstelwet heeft net niet de helft, 48,3 procent, er al van gehoord. Maar gepeild naar of men finaal positief of negatief ten opzichte van die nieuwe Europese wet staat, is 67,6 procent positief, 26,4 procent neutraal, en slechts 6 procent keurt ze af.
Ook op de concrete vraag of tegen 2050 minstens 90 procent van de natuur die in slechte staat is hersteld moet worden (de finale doelstelling van de Europese wet) antwoordt opnieuw 82,9 procent dat er “meer moet op ingezet worden”.
Voor Natuurpunt (met meer dan 130.000 leden) en het WWF (met 63.000 leden) is het duidelijk: “Die bevraging is gebeurd tijdens de boerenprotesten. Tussen 14 en 19 februari 2024. De stille meerderheid die niet kan terugplooien op ronkende tractoren laat dus een heel ander geluid horen. De boodschap voor Alexander De Croo is duidelijk. We verwachten van onze staatsman iemand die opkomt voor het algemeen belang én burgers. Met zijn oproep tot een delete-knop voor de Natuurherstelwet gaat hij lijnrecht in tegen de publieke opinie en kiest hij voor het gewin van lobbygroepen.”

On the campaign trail (1): Ecolo doet nog eens een oude belofte: de kernuitstap komt van onder het stof.

De sfeer tussen liberalen en groenen zit niet alleen onder nul over de Europese Natuurherstelwet. Dit weekend al pakte Ecolo-baas Jean-Marc Nollet nog eens uit met nieuws: de groenen bestelden bij onderzoeksbureau Energyville, waar men in het verleden al grote fan bleek van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), een nieuwe studie over de energietransitie.
En kijk: als er de nodige ‘gedragsveranderingen’ zijn de komende jaren, zal België volgens de studie tot 20 procent minder elektriciteit nodig hebben dan tot nu toe voorzien. Dat kan 30 miljard euro schelen in de klimaattransitie.
Dat betekent meteen dat er geen nucleaire energie meer nodig is, zo kondigde Jean-Marc Nollet dit weekend aan. Ecolo wil dus opnieuw inzetten op de kernuitstap, ook in de volgende regering.
Daarbij is niets toeval: net deze week komt die fameuze “Nuclear Energy Summit” eraan, op donderdag in Brussel. Premier Alexander De Croo (Open Vld) gebruikt er het EU-voorzitterschap om gastheer te spelen voor de eerste editie van zo’n grote nucleaire bijeenkomst, die hij samen met het Internationaal Atoomagentschap op 21 maart in Brussel organiseert. Het moet een ‘feest van de kernenergie’ zijn, niet toevallig in de schaduw van het Brusselse Atomium.
En tekenend voor de sfeer: zijn minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) gaat tegelijk spreken op een kritisch ‘side event’. De groene minister is ‘keynote speaker’ op de conferentie “Why nuclear won’t save the climate”. Die gaat door op een steenworp van De Croo zijn evenement op dezelfde dag, en wordt door onder meer Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en het CAN (Climate Action Network) georganiseerd.

Opvallend: Milieuprotest gaat de boom in.

Opvallend nieuws van vlakbij het Europees Parlement. Daar, in een zijstraat van het Luxemburgplein, de Vautierstraat, zijn twee milieuactivisten in de bomen gekropen. Ze hebben er hun hangmat bevestigd, en gaan er protest voeren, zo kondigen ze aan in La Libre.
Het gaat om twee Fransen, met codenamen Ubac en Gibbon, die van plan zijn wekenlang te gaan leven in de boom en van daaruit protest te voeren tegen de bouw van een autosnelweg in Frankrijk, tussen Toulouse en Castres, diep in het zuiden. Ze spreken van een “ramp voor het milieu” en een echte “ecocide“, zoals dat heet. Ter plaatse voeren ook activisten protest in de lokale bossen en hun bomen. Dat krijgt dus nu ook een ‘Europees’ of eerder ‘Brussels’ vervolg.

Om te volgen (1): Morgen een drukke kern. De magazines gaan het gelag betalen voor het krantencontract. Roularta dreigt met een rechtzaak.

Het lijkt wel alsof Vivaldi geen afscheid wil en kan nemen van één dossier, dat heel de regeerperiode lang blijft terugkomen: het krantencontract.
Daarbij probeerde de PS opnieuw de doodstrijd te rekken: ze stelden alsnog voor om de overgangsperiode van het krantencontract, die afloopt in juli dit jaar, en die eigenlijk al een verlenging in extra time is, nog eens verder te laten lopen. Ook Ecolo wil dit.
Vicepremier Georges Gilkinet van Ecolo stuurde er ook op aan om het steunbedrag voor de uitgevers en vzw’s die tot nu toe onrechtstreeks van de subsidie konden genieten, toch nog op te trekken. Maar de liberalen willen zich houden aan de net geen 100 miljoen euro die voorzien is tot 2026.
Dat geld wordt verdeeld onder de uitgevers en vzw’s die kranten en tijdschriften bussen in dunbevolkte gebieden: 75 procent van de 100 miljoen gaat dus naar Franstalige uitgevers. Maar die vonden dat finaal helemaal niet genoeg, en zetten hele zware druk op de regering: ze eisen nog meer.
Een compromis kon ook maandag niet gevonden worden, morgen moet Vivaldi er zich weer over buigen. Nu al lijkt er één grote verliezer uit de bus te komen: de kleinere Vlaamse derde grote uitgever Roularta.
Want in plaats van de koek te vergroten, zou men die 100 miljoen aan fiscale kortingen anders gaan verdelen, en minder geld naar de magazines laten vloeien. Vooral Roularta, dat via Knack en andere magazines nog erg veel papieren abonnees heeft, dreigt zo het kind van de rekening te worden. De 10 miljoen euro die de magazines nog zouden krijgen, valt dan open en is te verdelen onder de (Franstalige) krantenuitgevers. Het is onduidelijk of ook de vzw’s, met grote publicaties van de christelijke en socialistische zuil, het gelag zullen betalen.
Tegelijk duiken nu weer allerlei juridische donderwolken boven het dossier op: als die steun voor de kranten zo hoog wordt, dreigen de Franstalige uitgevers 85 eurocent per krant te krijgen, wat meer is dan de vraagprijs om te bedelen. Ongeoorloofde staatssteun dus, volgens Europa.
En nog meer: het boze Roularta zou wel eens naar de rechter kunnen stappen, en heel de deal alsnog torpederen, als zij in de kou gezet worden. “Dit is discriminatie. We bekijken wat we hiertegen kunnen ondernemen. We sluiten gerechtelijke stappen niet uit’, zegt Roularta CEO Xavier Bouckaert in De Tijd.
Dat zou betekenen dat naast kleine verdeler PPP, die het krantencontract won, maar het vervolgens geschrapt zag door Vivaldi, zich nu ook een grote uitgever in de juridische strijd gooit. Zo wordt het hele dossier verder een juridische en financiële knoeiboel zonder weerga.
Overigens belooft het een bijzonder drukke kern te worden, zo vlak voor de nucleaire hoogmis van de premier op donderdag. Want het dossier van de logopedie voor autistische kinderen ligt te wachten, net als een pak andere dossiers van Frank Vandenbroucke (Vooruit), wat de socialisten irriteert.
En ook Vincent Van Peteghem (cd&v) staat te trappelen om een hele reeks fiscale dossiers erdoor te krijgen. Ook die wachten al sinds vrijdag: onder meer de nieuwe regeling voor ploegenarbeid, een regeling voor de farmasector en de btw op sloop en heropbouw van huurwoningen.

Niet prettig: België zit ineens terug bij de Europese koplopers wat inflatie betreft. Dat heeft gevolgen voor de index.

Niet ongebruikelijk, dat de inflatie dit jaar opnieuw zou opveren: na elke hogere piek van geldontwaarding in het verleden, volgden telkens kleinere golfjes in de periodes nadien. Maar tegelijk zijn de cijfers niet bemoedigend.
Want in februari ging de inflatie in België opnieuw naar 3,6 procent, met name door hogere prijzen in de voeding, de tabak (onder meer door hogere taksen) en de horeca.
De inflatie springt zo van 1,5 procent naar meer dan het dubbele, en vooral: veel hoger dan het Europees gemiddelde van 2,6 procent. Dat meldt Eurostat. België duikt voor het eerst sinds januari 2023 boven het Europese cijfer.
Dat heeft vooral effect op de automatische loonindexering: de lonen stijgen in België als één van de weinige landen in Europa automatisch mee met die index. Dat heeft dan weer gevolgen voor de competitiviteit van de Belgische bedrijven, zeker als de inflatie hier harder gaat dan in de buurlanden.

Om te volgen (2): Premier De Croo kondigt een “diepgaand onderzoek” aan naar de dood van de politieagent in Charleroi.

De balans na de schietpartij tijdens een huiszoeking in Lodelinsart nabij Charleroi is zwaar: een agent werd gedood, een ander verkeert nog altijd in levensgevaar. Ook een derde agent raakte gewond. Analyse had aangetoond dat er een zeker risico was voor de huiszoeking. Daarom werden er 15 agenten van de DSU, de Speciale Eenheden van de politie, naartoe gestuurd.
De Croo benadrukte in De Afspraak dat dergelijke operaties “bijzonder gevaarlijk” zijn, maar dat het “zeer zeldzaam” is dat er tijdens zo’n inval iemand sterft.
Tegelijk stelde de premier dat “we nu wel moeten onderzoeken hoe we dit in de toekomst kunnen vermijden. Er moeten lessen uit getrokken worden.” Het parket startte een onderzoek naar de precieze omstandigheden.

Om te volgen (3): Vlaams Belang eist ondertussen het ontslag van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v).

Vandaag in de Kamer komt minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) tekst en uitleg geven. “Politiewerk is vaak gevaarlijk werk, waarbij politiemensen steeds kunnen worden geconfronteerd met onvoorziene situaties. Onze politiemensen, die dag en nacht werken voor de veiligheid van onze samenleving, verdienen ons diepste respect”, zo reageerde Verlinden gisteren al.
Maar voor de commissie vandaag in de Kamer wacht haar felle tegenstand. “Tegenwoordig maken ministers zich er na een dramatische gebeurtenis van af met het betuigen van hun medeleven en gaan vervolgens weer over tot de orde van de dag. Politieke verantwoordelijkheid wordt niet meer genomen”, zo zegt Kamerlid Ortwin Depoortere (Vlaams Belang).
Hij wijst erop dat Verlinden begin februari nog aan de politievakbonden bij de Speciale Eenheden (de eenheid van de overleden politieman) vertelde “dat ze het voorlopig zouden moeten stellen met de huidige capaciteiten en de huidige budgetten”. “Intussen werd gisteren pijnlijk duidelijk hoe bijzonder cynisch de reactie van de minister was. Ik roep daarom Verlinden op om echt respect te tonen voor de politie en de nabestaanden, de eer aan zichzelf te houden en zelf ontslag te nemen”, zo laat de Vlaams Belanger weten in een persbericht.
Koen Metsu, Kamerlid voor N-VA, vraagt niet het ontslag, maar heeft wel soortgelijke kritiek: hadden de speciale eenheden wel voldoende werkingsmiddelen, manschappen en materiaal gekregen? Ook de gebouwen zouden veelal niet in orde zijn. “In Charleroi is slechts de helft van het eliteteam beschikbaar. Bepaalde speciale eenheden moeten 4 tot 5 invallen per week doen: hebben zij dan genoeg marge om zich voor te bereiden?”
“Na de aanslagen in Brussel werd het budget opgetrokken tot 10,8 miljoen euro per jaar. Nu is dat teruggeschroefd naar 7,7 miljoen euro. Ook was het de bedoeling dat het personeelskader voor 100 procent zou worden opgevuld. Maar deze regering heeft beslist om dat niet te doen”, haalt Metsu uit.

Einde in mineur: Valerie Van Peel (N-VA) probeerde een laatste keer om asbestfabrikant Eternit meer te laten betalen aan slachtoffers. Dat mislukte in de Kamer.

Het was hét dossier in de Kamer waarop Kamerlid Van Peel haar exit aankondigde: de vergoeding van asbestslachtoffers. Daarvoor had Van Peel al langer voorstellen klaar, maar die sneuvelden telkens, omdat men binnen de meerderheid geen vrije baan gaf aan een lid van de oppositie, hoe nobel de voorstellen ook.
Het maakte dat Van Peel met veel emotie de deur dichttrok: ze is op 9 juni geen kandidaat meer voor haar partij N-VA, en nam zelfs ontslag als ondervoorzitter van haar partij.
Vandaag probeerde ze een laatste keer haar wetsvoorstel erdoor te krijgen. Dat zou de oude regeling, waar onder meer asbestproducent Eternit zich achter verschuilt, stevig aanpassen. Nu kan Eternit niet echt voor de rechter gedaagd worden, als het een forfaitaire schadevergoeding uitkeert.
De kans was hoe dan ook klein dat er deze keer wel genoeg partijen binnen Vivaldi mee zouden gaan in het voorstel. In het verleden was het vooral de fractie van Open Vld die dwars ging liggen. Extra veel media-aandacht leek de zaak te veranderen, maar opnieuw bleek er geen meerderheid voor Van Peel.
Het dossier doet denken aan dat van de partijfinanciering: dat veroorzaakte veel ongenoegen en commotie in de Vlaamse pers. Daar was het Kamerlid Kristof Calvo (Groen) die met zijn pleidooi om de partijfinanciering fors in te krimpen, telkens vlot de media haalde. Maar ook daar toonde de ongenadige logica van de meerderheid in de Kamer zich: zonder draagvlak bij elke partij, lukt het niet. Voor een N-VA-Kamerlid, die niet in de meerderheid zit, zou het al meer dan een klein wonder moeten worden. Quod non.