De nieuwe douanetarieven die de Amerikaanse President Donald Trump aankondigde zijn
nog extremer dan gedacht, waarbij in het bijzonder Aziatische landen zwaar worden
getroffen. Imports uit China worden voortaan 34 procent belast, bovenop bestaande
douanetarieven, Vietnam 46 procent en Taiwan 32 procent. Voor Thailand betekent het een kost van 1
procent van het bbp. Het is maar de vraag of de VS op die manier de eigen positie ten
opzichte van China versterken.

Ook voor de Europese Unie zijn de gevolgen niet min. Trump zei hierover: “De Europese
Unie, ze zijn erg hard… erg vriendelijk. Maar ze zetten ons af. Het is zo triest om te zien. Het
is zielig.” De EU mag zich nu verwachten aan een extra douanetarief van 20 procent, wat dubbel zo
hoog is als het douanetarief voor het Verenigd Koninkrijk. Zowaar het eerste grote “Brexit-
dividend.”

Vrijhandel stond al onder druk voor de aankondiging van Trump. Volgens de Wall Street
Journal komen er meer en meer handelsbelemmeringen bij wereldwijd, aan een tempo dat
ongezien is de voorbije tientallen jaren. Als voorbeeld haalt de krant aan hoe Zuid-Korea en
Vietnam onlangs nieuwe straftarieven invoerden op de import van Chinees staal, dat Mexico
een anti-dumpingonderzoek gestart is naar Chinese chemicaliën en plastic platen en dat
Indonesië nieuwe heffingen voorbereidt op nylon dat wordt gebruikt in verpakkingen die
onder meer uit China worden geïmporteerd. Zelfs Rusland probeert de toestroom van Chinese
electrische wagens in te dammen.

De invloedrijke zakenkrant maakt daarmee meteen ook een vergelijking met de jaren 1930.
Toen zorgden tegenmaatregel op tegenmaatregel ervoor dat de Grote Depressie nog
verergerde. De nieuwe douanetarieven van Trump zijn nog zwaarder dan diegene die de
beruchte Smoot-Hawley – wetgeving invoerde in 1930. Toen leidde een wereldwijd opbod
aan nieuwe douanetarieven tot een verergering van de Grote Depressie.

“Reciprociteit”

Trump rechtvaardigt zijn maatregelen door te stellen dat handelspartners veel hogere
douanetarieven heffen dan de VS en hij enkel “reciprociteit” wil. Dat is ten dele juist.
Hoewel er discussie is of de EU dan wel de VS het meest protectionistisch is, is het een feit
dat Europa veel hogere douanetarieven oplegt dan de VS op vlak van landbouwgoederen en
auto’s.

Een probleem daarbij is de manier waarop Trump de douanetarieven van handelspartners
berekent. Volgens de financiële columnist James Surowiecki “namen ze voor elk land
gewoon ons handelstekort met dat land en deelden dat door de export van het land naar ons.”
Hij noemt dit “buitengewone onzin”. Ook handelspartners reageerden onthutst. De Zwitserse
regering – bekend om de diplomatische opstelling – omschreef de berekening als
“onbegrijpelijk.”

Zwitserland vaardigt vooralsnog geen tegenmaatregelen uit. Ook de Europese Unie doet dit
nog niet, al lekten de voorbije weken al tal van mogelijke tegenmaatregelen. Daaronder viel
zelfs een dreiging met piraterij, oftewel het “niet nakomen van internationale verplichtingen
over intellectuele-eigendomsrechten”, wat neerkomt op het stopzetten van patenten op bijvoorbeeld series en films, waardoor Europeanen ongestraft Netflix-producties zouden
kunnen verspreiden.

Vietnam bood al aan Trump lagere importtarieven aan, vooralsnog zonder succes, en ook het
Verenigd Koninkrijk lijkt niet van plan de zaken nog erger te maken door tegenmaatregelen,
in tegenstelling tot Canada. Het VK wil Trump tot een handelsakkoord verleiden door onder
meer de eigen belasting op digitale diensten te laten zakken.
Ook de EU heeft al aangeboden om de importarieven voor auto’s uit de VS te doen zakken.
Het moet echter veel verder gaan.

Voor de EU is er veel laaghangend fruit op dit vlak. De evidente eerste stap moet zijn om
allerlei nieuw protectionisme dat de EU wel al beslist heeft, maar dat nog niet ten volle in
uitvoering is gewoon te schrappen. Dan denken we uiteraard aan het Europese klimaattarief
CBAM, het zogenaamde “Climate Border Adjustment Mechanism”, waarbij de EU imports
vanuit landen die het dure Europese klimaatbeleid niet volgen wil belasten. Zo betaalt de
Europese consument twee keer: voor de extra kosten van het EU-klimaatbeleid, en voor de
duurdere imports. CBAM komt bovendien met heel wat extra bureaucratie. De schrapping
ervan zou een evidentie moeten zijn, maar toch wordt er niet over gesproken.

“Non-tariff barriers”

Daarbovenop zijn er heel wat nieuw door de EU geplande zogenaamde “non-tariff barriers”
die men in het Berlaymontgebouw ter schrapping zou kunnen oplijsten, als aanbod om Trump
gunstig te stemmen. Volgens Europees Parlementslid Bernd Lange (Duitsland/S&D),
voorzitter van de handelscommissie van het Europees Parlement, is Trump trouwens
voornamelijk aan het doelen op de afschaffing van Europese regulering, eerder dan de
verlaging van douanetarieven.

“[In dit rapport] vind je 30 pagina’s over de EU”, zei Lange, over een rapport van de
Amerikaanse handelsvertegenwoordiging. Volgens hem is dit ”min of meer een uitgebreid
overzicht van onze wetgeving is. Dit is een indicatie dat de president Trump niet kijkt naar
tarieven.”

Lange, een socialist, wil hierover zelfs niet onderhandelen, maar dat is kortzichtig. Veel van
de regels die de V.S. ergeren zijn zelfs nog niet in voege. Ze liggen ook onder vuur in Europa.
Die regels schrappen is dan toch bezwaarlijk een grote toegeving. Dan gaat het over allerlei
nieuwe bureaucratische verplichtingen om zaken te doen met de EU. Een voorbeeld is de
CSDDD, een nieuw regelgevend pakket dat ondernemingen verplicht om te onderzoeken of
hun zakenpartners in de bevoorradingsketen wel allerlei sociale en ecologische normen
respecteren.

Een ander voorbeeld is de nieuwe Europese ontbossingsrichtlijn. Die zette zodanig veel
kwaad bloed bij zowel Europese handelspartners als de Europese industrie dat de EU eind
verleden jaar besliste om de omslachtige nieuwe regelgeving met een jaar uit te stellen. De
bedoeling van de regels is om er voor te zorgen dat er geen producten die ontbossing
veroorzaken in de EU worden geïmporteerd. Maleisiê was het eerste land dat hiertegen
protesteerde, omdat het de eigen palmolie-industrie hard zou treffen. Het land vindt het
onrechtvaardig dat het met de nieuwe zware bureaucratie wordt geconfronteerd, ondanks het
feit dat het er in slaagde om de ontbossing in de palmoliesector net fors te verminderen, aldus NGO’s. Dat is mede dankzij een strikte nationale controlestandaard, de MSPO. Een nieuwe
versie van deze standaard wordt nog strenger dan de Europese standaarden, maar niettemin
weigert de EU om die als equivalent te bestempelen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het
Verenigd Koninkrijk, dat mede als gevolg hiervan toegang kreeg tot het grote handelsakkoord
tussen landen in de Stille Oceaan.

Amerikaans protest

In de V.S. loopt het al een tijdje storm tegen de nieuwe Europese regelgevende lawine die er
aan komt voor handel tussen de V.S. en Europa. De Amerikaanse papierindustrie vroeg
Trump al om de EU te dwingen om Amerika “ontbossingsvrij” te verklaren. Republikeins
Congreslid Andy Barr waarschuwde de EU eind vorig jaar dan weer over haar “regelfabriek”.

Hij stelde: “Donald Trump is ‘America First’. En als er een voorbeeld is van buitenlandse
regelgeving die Amerika op de laatste plaats zet, dan is het wel de [klimaatagenda] van de
EU. (…) Een ‘America First’ – agenda zal voor felle oppositie zorgen tegen een Europese
Unie die hun dure, belastende regelgeving probeert op te leggen aan Amerikaanse bedrijven.”

Howard Lutnick, de Amerikaanse minister van Handel, kondigde voorts aan dat de VS wel
eens “handelsinstrumenten” kan inzetten ter vergelding van Europese regelgeving die
Amerikaanse bedrijven hindert. De Europese Unie bereidt zich er dus beter al op voor dat dit
soort regelgeving op tafel komt in de onderhandelingen over het milderen van de nieuwe
Amerikaanse douanetarieven.

De Europese landen en de EU houden het hoofd nu best koel. Dat Donald Trump het
protectionisme wereldwijd een forse opstoot geeft, is genoegzaam bekend, maar veel minder
is dat de EU op dit vlak ook een kwalijke rol speelde de afgelopen jaren. Ironisch genoeg kan
de EU dit nu weer deels terug rechtzetten, met dank aan Trump.