Key takeaways

• Verschillende Europese landen heroverwegen de verplichte militaire dienst vanwege de oorlog in Oekraïne.
• Sommige landen overwegen de legerdienst opnieuw in te voeren op vrijwillige basis of met aangepaste voorwaarden.
• Landen zoals Ierland en Malta werken uitsluitend met vrijwillige soldaten.

De oorlog in Oekraïne heeft de discussie over de herinvoering van de dienstplicht in verschillende Europese landen weer aangewakkerd.

België, dat de dienstplicht in 1995 heeft afgeschaft, overweegt een systeem waarbij alle jongeren (zowel mannen als vrouwen) worden uitgenodigd om op vrijwillige basis een jaar in het leger te dienen. Dit initiatief past in het plan van de regering om de omvang van het Belgische leger te vergroten van minder dan 26.000 man in 2021 tot 29.000 in 2030 en om het defensiebudget op te trekken tot 2 procent van het Belgische BBP. Het bereiken van deze wervingsdoelen kan echter uitdagingen met zich meebrengen op het gebied van infrastructuur en het opleiden van personeel, schrijft RTBF.

Meer landen onderzoeken het concept

België is niet het enige Europese land dat dit concept onderzoekt. Duitsland, dat de dienstplicht in 2011 afschafte, overweegt nu om deze weer in te voeren onder leiding van kanselier Friedrich Merz. Oostenrijk handhaaft een zes maanden durende dienstplicht voor mannen vanaf 18 jaar, terwijl vrouwen vrijwillig in dienst kunnen gaan.

Bulgarije daarentegen heeft de dienstplicht in 2007 afgeschaft en vertrouwt op een beroepsleger. Cyprus stelt 14 maanden militaire dienst verplicht voor mannen, terwijl Kroatië in januari 2025 opnieuw een dienstplicht van twee maanden invoerde voor alle burgers, nadat het die sinds 2008 had opgeschort. Denemarken heeft een dienstplicht van vier tot twaalf maanden voor mannen boven de 18, maar de wetgeving zal in 2026 veranderen, waarbij de dienstplicht wordt uitgebreid naar vrouwen met gewijzigde voorwaarden en duur.

Aanpak in andere Europese landen

Spanje schafte de dienstplicht af in 2001 en koos voor een professionele legerstructuur. Estland vereist acht tot elf maanden dienst op basis van specialisatie. Finland voert een dienstplicht in voor mannen van 18 tot 60 jaar, die zes tot twaalf maanden duurt, en biedt een alternatief voor burgerdienst. Vrouwen tussen 18 en 29 jaar kunnen zich vrijwillig aanmelden. Frankrijk, dat de verplichte militaire dienst in 1996 afschafte, biedt een vrijwillig dienstprogramma aan voor werkloze jongeren tussen 18 en 25 jaar, met de nadruk op beroepsopleiding en werkervaring. Griekenland stelt twaalf maanden militaire dienst verplicht voor mannen vanaf 19 jaar.

Landen met een vrijwilligerssysteem

Hongarije heeft een vrijwillig militair systeem met de mogelijkheid van dienstplicht in oorlogstijd. Ierland vertrouwt alleen op vrijwillige soldaten en heeft geen dienstplicht. Italië heeft de dienstplicht in 2005 afgeschaft, maar heeft een wetsvoorstel ingediend om zes maanden verplichte militaire of burgerdienst in te voeren voor personen tussen 18 en 26 jaar.

Letland herintroduceerde de verplichte militaire dienst via een lotingsysteem voor mannen tussen 18 en 27 jaar in 2024, met een optioneel vrijwillig programma voor vrouwen. Litouwen heeft in 2015 de militaire dienstplicht van negen maanden opnieuw ingevoerd voor mannen van 19 tot 26 jaar. Luxemburg heeft sinds 1967 geen dienstplicht meer, maar over de mogelijkheid om die weer in te voeren wordt gedebatteerd binnen het politieke landschap.

Malta werkt uitsluitend met een vrijwilligersleger en heeft geen dienstplicht. Nederland heeft de dienstplicht in 1997 opgeschort, hoewel deze niet officieel is afgeschaft; deze zou opnieuw kunnen worden ingevoerd voor mannen tussen 17 en 45 jaar en vrouwen tussen 17 en 23 jaar als de geopolitieke situatie verslechtert. Polen schafte de dienstplicht in 2008 af, maar heeft een programma om vanaf 2027 jaarlijks 100.000 vrijwilligers op te leiden.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!