De pensioendiscussie is in volle hevigheid losgebarsten, binnen Vivaldi. Minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) hield daarbij een pittige bespreking van haar voorstellen, die ze in de media ging verkondigen, gisteren op de Zestien. Premier Alexander De Croo (Open Vld) was not amused over dat media-offensief, maar tegelijk zijn er voordelen, nu de PS haar openingsbod op tafel heeft gelegd. Vermoedelijk komt de MR straks ook met haar pensioenvoorstel, waardoor de eerste minister netjes in het midden kan gaan staan, in plaats van zelf met voorstellen te moeten komen. “Een pak makkelijker”, klinkt het bij de liberalen. Want de opening is er: ook de PS spreekt zelf van 0,4 procent van het bbp gaan besparen op de vergrijzing, wat overeenkomt met de plannen die De Croo in december presenteerde. De ‘winst’ zit hem in de fameuze perequatie-regel van de pensioenen van de ambtenaren, en nog een stukje in de mindere pensioenbonus. Vrijdag zou men proberen de pensioenen op de kern te agenderen.

In het nieuws: Veel negatieve reacties op de PS-voorstellen, met cd&v-voorzitter Sammy Mahdi op kop om die af te schieten.

De details: Achter de schermen van Vivaldi beweegt er wél wat: de PS heeft laten zien dat ze willen spreken, en dat het financiële kader alvast juist zit.

• Voor wie er nog aan twijfelde: ‘ouderen’ en ‘het platteland’, ze verdienen tegenwoordig voor cd&v allebei ‘respect’. En dus trok cd&v-baas Mahdi fel van leer tegen een nieuw pensioenplan van PS-minister Lalieux, waar een luik inzit om bedrijven die niet voldoende 60-plussers in dienst hebben te bestraffen met boetes, naar analogie met de langdurig zieken.
• Ook daar worden sinds kort werkgevers voor bestraft, als ze te veel van die langdurige afwezigen door ziekte hebben. “Stigmatiserend en betuttelend“, zo noemde Mahdi het op Terzake, waarbij hij tegelijk weer een lans brak voor ‘zijn’ ouderen (voor cd&v tegenwoordig al vanaf 55 jaar overigens): “Die worden vandaag veel te veel gediscrimineerd op de arbeidsmarkt.”
• Nochtans was de felste kritiek op Lalieux haar plan terug te vinden in de cijfers van de overheid zelf: daar is al meer dan 25 procent onder de 60 jaar met pensioen, terwijl dat bij werknemers in de privé en bij zelfstandigen gewoon 0 procent is. Met andere woorden: de overheid moet vooral voor eigen deur vegen, eerder dan naar de privésector te kijken.
• Werkgeversorganisatie VBO en ondernemersnetwerk Voka lieten alvast niet na om dat luidkeels te verkondigen: er kon geen sprake zijn voor hen van boetes. En idem met een ander onderdeel van het plan van Lalieux, om de tweede pijler van het pensioensparen, die erg vaak via de werkgever gaat, toch wat extra te gaan belasten in de hoogste categorie. Meteen spraken de werkgevers van “contractbreuk”.
• Binnen Vivaldi merkte men ondertussen fijntjes op dat net die twee omstreden voorstellen binnen het pakket van Lalieux helemaal niet haar bevoegdheid zijn, maar bij andere ministers zitten. Het bestraffen van bedrijven die te weinig 60-plussers hebben, is de bevoegdheid van Pierre-Yves Dermagne, de PS-vicepremier. Dus daar kan de PS nog van zeggen dat ze het kunnen realiseren.
• Maar voor het belasten van de tweede pensioenpijler, komt Lalieux wel de minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) tegen. “Wij hebben laten weten dat het haar bevoegdheid niet is. En dat we niet aan de fiscaliteit van die tweede pijler gaan raken”, zo klinkt het droog op diens kabinet.

Tussen de lijnen: En toch komen er niet alleen negatieve signalen over de pensioenhervorming vanuit Vivaldi.

• Op een meeting tussen de premier en Lalieux gisteren op de Zestien gingen de decibels de lucht in, zo bevestigen hoge bronnen. “Het was pittig op de inhoud, niet op de man of vrouw”, zo is te horen. Want ook de premier heeft wel reden om tevreden te zijn.
• Het belangrijkste nieuws bij het forse pakket eisen van de PS is immers niet zozeer dat de Franstalige socialisten daarbij nog eens stokpaardjes als het vervroegd op pensioen kunnen na 42 jaar loopbaan op tafel leggen, maar wél het financieel kader waarbinnen Lalieux zit. Aan de regeringspartners deelde ze mee dat het tussen de 0,4 à 0,5 procent besparingen oplevert, op de vergrijzing, en dus in die pensioenen.
• Dat bevestigt alvast een interne financiële nota van Vivaldi, die de redactie kon inkijken. Daar komt men terug op de voorstellen die De Croo over de pensioenen in december op tafel legde, tot woede van de PS toen, die dat “onbehoorlijk” vond van de premier. In die nota destijds sprak ook de Zestien van zo’n 0,4 procent besparing, als men het systeem van de perequatie zou aanpakken.
• Dat systeem komt erop neer dat de pensioenen van gepensioneerde ambtenaren meteen meestijgen, met elke loonsverhoging die de huidige soortgelijke ambtenaren krijgen. Zeker in het Vlaamse onderwijs, waar fel gevochten wordt om genoeg personeel en de lonen stevig gestegen zijn, tikte dat systeem enorm door.
• Alle andere voorstellen in het plan van Lalieux hebben veel minder impact: het belasten van de tweede pijler komt niet in de pensioenkas, net als de boetes, die via de minister van Werk zouden lopen. En het pensioen op 42 jaar voor iedereen invoeren, kost gewoon opnieuw geld. Plus, een ander idee van haar, het minimumpensioen voor ambtenaren ook pas na 30 jaar zoals voor werknemers en zelfstandigen, in plaats van na 20 jaar, klinkt fair. In praktijk wordt het volgens de Vivaldi-nota “een slag in het water” omdat de meeste ambtenaren toch al hogere minimumpensioenen hebben.
• “Dat een regeringslid zelf naar de pers trekt, zonder te overleggen met de regeringspartners, is nooit een goede zaak”, zo is bij de liberalen over Lalieux te horen. Maar anders dan bij eerdere aankondigingen die de PS-minister deed, houdt men bij zowel Open Vld als de MR voorlopig de lippen stijf. Doelbewust. Want er is hoop, voor hen.
• Off the record valt immers te horen “dat dit een goede zaak is, de PS komt uit haar kot”. “Dan moet het niet altijd van de premier komen, die dan afgeschoten wordt”, zo is te horen. Verwacht wordt dat de MR ook wel nog met een eigen pensioenplan zal komen, om de PS te counteren.
• “Maar het belangrijkste is dat er een opening is over die perequatie, wat ons meteen veel besparingen kan opleveren, om Europa te overtuigen. Alleen is het opletten met de PS dat er dan geen andere zottigheden op onze kop vallen straks”, zo zegt een hoge liberale bron.
• Daarmee verwijst men naar de Europese Commissie, die de pensioendiscussie nauwgezet volgt, en vraagt dat ze minstens “budgetneutraal is”. Over wat dat dan precies inhoudt, blijft Vivaldi intern bikkelen. Zo blijft Thomas Dermine (PS), de staatssecretaris voor Relance, vol vertrouwen dat Europa hoe dan ook de schijven relancegeld zal uitbetalen.
• “Dermine heeft zes maanden uitstel gekregen. Maar de klok tikt toch, tegen eind februari beloofde hij en de PS zelf duidelijkheid. En het zijn wel zijn projecten die erin zitten, onder meer z’n luchtvaart en ruimtevaart, waar hij zo hoog mee oploopt. Dat zal hij toch niet willen verliezen? En de Commissie was bij een laatste meeting, met de mensen van de premier erbij, toch heel duidelijk dat ze resultaten willen?”, zo is bij een vicepremier te horen.
• Eind deze week zou het pensioendossier dan op de kern komen, om na de Krokusvakantie dan tot een deal te komen. Als alles verloopt volgens plan, natuurlijk.

Ook genoteerd binnen Vivaldi: De discussie over de fiscale hervorming is zeker nog niet gesloten.

• Bij cd&v heeft men met aandacht de verklaringen gevolgd van Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert en premier De Croo dit weekend. Die goten allebei koud water op het idee om nog een grote fiscale hervorming erdoor te krijgen, deze legislatuur.
• Dat is op zich niet verrassend, zo reageren ze onderkoeld bij cd&v, waar minister van Financiën Van Peteghem de grote trekker van zo’n hervorming is. “Al verschillende keren bleek dat Open Vld een koele minnaar van ons project is. Herinner u de discussie bij de State of the Union, toen men zelfs niet wilde toegeven dat het wel degelijk beslist was binnen de regering dat die hervorming er moet komen.”
• De discussie gaat daarbij over de vraag of het een “taxshift” of eerder een “tax-down” moet zijn: gaan de belastingen in totaal naar omlaag of niet? Zowel voor Open Vld als MR is dat een voorwaarde. Daarbij spelen de terugverdieneffecten ook een rol: door de belasting te verlagen op arbeid, gaan meer mensen aan de slag, en verdient de overheid op het eind z’n inkomsten terug. De Croo toonde zich daarover zondag “geen al te grote fan”: die inkomsten zijn immers helemaal niet zo zeker.
• Bij cd&v wijst men er fijntjes op dat terugverdieneffecten ook wel afgesproken zijn binnen de regering en “mee in de notificaties van de beslissing zitten”. “Wij gaan rustig op het gepaste moment onze plannen op tafel leggen, en dan zal iedereen maar moeten zeggen of men er verder mee wil gaan of wil blokkeren”, zo is als commentaar te horen. Voorlopig wacht Van Peteghem hoe dan ook nog op de berekeningen van de administratie, zodat alle cijfers in detail gekend zijn. “Maar als je die hervormingen nu niet meer wil doen, dan ben je meteen drie tot vier jaar verder. Dat moet iedereen ook maar beseffen”, zo is in regeringskringen te horen.
• “Wij gunnen het cd&v zeker om met een fiscale hervorming te kunnen uitpakken. Maar we moeten toch echt opletten waar we straks mee eindigen. Het kan niet zijn dat we de lasten van bedrijven nog gaan verhogen. We hebben bij die taxshift in de regering Michel, in de vorige regeerperiode wel 120 euro netto aan mensen gegeven, maar tegelijk is de btw op elektriciteit toen verhoogd, en herinner u wat een storm aan reactie wij kregen?”, zo is bij een hoge liberale bron te horen.
• Vandaar dat de redenering van Open Vld duidelijk is: “Hoe groter het pakket fiscale hervorming wordt, hoe moeilijker voor de liberalen om zaken tegen te houden, en hoe meer men compensaties zal willen voor allerlei zaken, die gewoon nieuwe belastingen betekenen. Maar wij zijn wel vragende partij, om met cd&v eens te praten. Want niets doen, willen we ook niet doen. Alleen kunnen we beter nu al waarschuwen, zodat er straks niet te veel ontgoochelden zijn. Kijk naar hoe het Van Peteghem vergaan is met die auteursrechten, hoeveel kritiek er is gekomen. En dat is nog meer een voorproefje. Wil cd&v dat dan opnieuw?”

Op de agenda: De NAVO-defensieministers vergaderen twee dagen in Brussel.

• Een drukke dag, op het NAVO-hoofdkwartier in Evere. Eerst vergadert de Ukraine Defence Contact Group, de verzameling van 40 landen die wapens en andere steun leverden aan het belegerde land, waarbij ook de Oekraïense minister van Defensie Oleksei Reznikov aanwezig is. In de namiddag verlaten de niet-NAVO-landen de tafel, en is de club enkel voor de leden.
• Verwacht wordt dat de vergadering van die UDGC, ook het Ramstein-formaat genoemd, naar de Amerikaanse luchtmachtbasis in Duitsland waar de landen voor het eerst rond tafel zaten, volledig in het kader van gevechtsvliegtuigen staat. Oekraïne is al langer vragende partij voor moderne jets, president Zelensky ging daar op zijn Europese tour afgelopen week ook voor lobbyen. Bij de Britten ging het over Eurofighter Typhoons, de Fransen werd gevraagd om de ondertussen verouderde Dassault Mirage 2000’s te doneren.
• Beide landen hielden de boot af, maar verkondigden wel dat ze trainingsprogramma’s zouden opstarten voor Oekraïense piloten. Een soortgelijk programma loopt al enkele maanden voor de F-16, het vliegtuig dat bovenaan Zelensky’s verlanglijstje prijkt. Verschillende landen, waaronder Nederland, bekijken de optie om hun uitgefaseerde F-16’s te doneren. De officiële vraag vanuit Oekraïne werd al op het bureau van Nederlandse defensieminister Kajsa Ollongren gelegd, maar zij ziet nog enkele hobbels voor Nederland effectief overgaat tot levering.
• Van Belgische F-16’s zal overigens geen sprake zijn. Premier Alexander De Croo (Open Vld) sloot die deur vorige week al, op de vergadering van de Europese Raad. “De Belgische F-16’s hebben we zelf nodig, om de NAVO te verdedigen. Er zijn wel andere zaken waarmee we kunnen helpen.” Ook binnen het kabinet van Dedonder valt eenzelfde geluid te horen: de F-16’s zijn nog in actieve dienst, en worden gebruikt om het NAVO-luchtruim te beschermen. Pas als de eerste F-35’s geleverd worden aan de Belgische luchtmacht, kunnen de F-16’s uit dienst worden genomen. Eind dit jaar worden de eerste echt toestellen geleverd aan België, maar die blijven op Luke Air Force Base in de staat Arizona, waar Belgische piloten en technici worden getraind dan. Pas in 2025 zullen de toestellen effectief in België zijn.
• In de marge wordt ook de tankleveringscoalitie verder besproken. Verschillende landen, waaronder Polen en Duitsland, beloofden al Leopard 2-tanks te leveren, nu moeten meer andere landen ook aangemoedigd worden om hun tanks te gaan doneren. De NAVO-landen zullen ook praten over de munitievoorraden: die zijn de afgelopen maanden serieus geslonken, vooral door donaties aan Oekraïne, en de eigen industrie kan de vraag amper volgen. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg gaf aan de vooravond van de meeting in Brussel al aan dat gewerkt wordt aan een oplossing: “Ja, we zitten met een uitdaging. Ja, we hebben een probleem, maar we hebben ook een strategie om dat aan te pakken”.

Ook op de agenda: De Croo ontvangt Scholz.

• Een heuse ‘energietop’, vandaag in Zeebrugge, waar premier De Croo en de minister van Energie Tinne Van der Straeten de Duitse kanselier Olaf Scholz ontvangen, met daarbij ook Patrick Graichen, de Duitse staatssecretaris voor Economische Zaken en Klimaatactie.
• De Duitsers komen niet zomaar voor de vriendschap afgezakt: Zeebrugge is voor hen bijzonder belangrijk geworden, sinds de toevoer van Russisch gas via de Nordstream-pijplijnen is stilgevallen. Duitsland heeft immers zelf geen LNG-terminals op zee, Zeebrugge is plots een toevoerhaven geworden: invoer naar Duitsland via die haven vertienvoudigde.
• Meteen is “energieonafhankelijkheid” het thema van de top. Daarbij wordt ook ‘groene waterstof’ als speerpunt genomen: het produceren van ammoniak of andere stoffen waar waterstof van gemaakt kan worden, door middel van wind- of zonne-energie. Dat kan in landen waar die overvloedig aanwezig is, om dan via tankers naar Zeebrugge te brengen.

Om te volgen: Komt Jean-Marie Dedecker terug met zijn LDD, of wordt het weer N-VA?

• In de Kamer is de zeventiger een van de meest gesmaakte Parlementsleden: zowat iedereen, inclusief de premier, heeft vaak al een glimlach op het gezicht, wanneer Jean-Marie Dedecker gaat tussenkomen. Dat systematisch scherpe uithalen naar Vivaldi, maar het oratorisch talent en gevoel voor humor van Dedecker maken het altijd spannend.
• De West-Vlaamse burgemeester van Middelkerke heeft bij N-VA een speciaal statuut: hij maakt geen deel uit van hun fractie, en is dus ook officieel “onafhankelijke” in de Kamer. Maar hij raakte in 2019 wel verkozen op de lijst van N-VA in de Kamer, nadat hij de vraag kreeg van Bart De Wever (N-VA) en Theo Francken (N-VA).
• De vraag is of hij dat aanbod deze keer opnieuw krijgt. “Er is nog niet gesproken met N-VA en ik weet het zelf nog niet”, zo zegt Dedecker aan Het Laatste Nieuws. Maar dat Dedecker zich ondertussen wel perfect in de markt weet te zetten, is wel een feit. Want deze week lekte dat de LDD, ofwel Lijst Dedecker, de oude partij van het Kamerlid, overweegt om opnieuw lijsten in te dienen. In oktober was er een vergadering met oudgedienden, en naar eigen zeggen “trekken ondertussen al vier burgemeesters aan mijn mouw”, zo stelt Dedecker.
• In Het Nieuwsblad staat dan weer handig een foto van Dedecker die gaan eten is met ondernemer Michel Van den Brande, die wat naamsbekendheid verwierf door z’n deelname aan het programma The Sky is the Limit op Vier. Volgens de krant zou de ondernemer ook hengelen naar een plaatsje op de lijst bij LDD.
• Toeval of niet: het is meteen toch een forse manier van de N-VA-top duidelijk maken wat het potentieel gevaar is. Een LDD-lijst in elke provincie zou meteen een paar percent van het nationaal resultaat van N-VA kunnen halen. Dat is dan al een Kamerzitje waard.

Nog meegeven: Het is gebeurd. De bar van het Vlaams Parlement is ‘droog’.

• “Nieuwe menukaart Vlaams Parlement: wijwater, Max Havelaarkoffie, lamamelk, links gedraaide yoghurt van Nepalese yaks, biologisch quinoataartje met ongezwavelde rozijnen en suikervrije fopspeen. Nuttige tip: veganistisch macrameeën om de tijd te doden.” Deze tweet van Jean-Marie Dedecker (Onafhankelijk, of is het nu LDD?) leidt naadloos de overgang naar volgend thema in.
• Na heel de heisa over de al dan niet dronken Ben Weyts (N-VA) in het halfrond, krijgt Groen wat het wilde: er wordt voortaan geen alcohol mee geschonken in de ‘buvette’ of koffiekamer van het Vlaams Parlement. De Vlaamse Parlementairen staan ‘droog’, of het moet zijn dat er in de kantoren zelf dan iets gedronken wordt: hypocrisie is ook een deugd in de Wetstraat  
• In het Bureau van het Vlaams Parlement beslisten de partijen unaniem om alcohol te bannen: vermoedelijk durfde niemand nog voor stemmen, zeker nadat Het Laatste Nieuws er hele pagina’s aan had gewijd.
• Afwachten of de Kamer nu volgt: iets doet ons vermoeden een paar honderd meter verder geen sprake zal zijn van zo’n verbod. De Latijnse cultuur, mét Franstalige partijen, zit daar uiteraard voor iets tussen: we zien PS en MR nog niet meteen zo’n verbod stemmen. 

Genoteerd: “Ik versta er niets van, hoe dat strategisch loopt bij Open Vld.” Voormalige reclameman Marc Michils is bijzonder kritisch voor de positie van de liberalen rond de fiscale hervorming.

• Bij De Insiders, de talkshow van Linda De Win en Wouter Verschelden op maandag, waren deze week Marc Michils en Peter De Keyzer te gast. Michils is de huidige baas van Kom op tegen Kanker, maar daarvoor jaren de CEO van reclamebureau Saatchi & Saatchi. In die hoedanigheid werkte hij voor cd&v en voor Open Vld. De Keyzer is dan weer de founding partner van Growth Inc., een groeiend kantoor in strategische communicatie.
• Beiden waren erg kritisch over de manier waarop Open Vld dit weekend de fiscale hervorming afschoot. “Ik versta daar niks van, van die strategie bij Open Vld”, zegt Michils. “Dat plan van Van Peteghem ligt er toch al van vorige zomer? Er is daar toch een consensus aan het ontstaan dat dat moet en dat dat redelijk in mekaar zit. En nu, in het jaar van de waarheid komt Egbert Lachaert dat afschieten? Men heeft negen maanden de tijd gehad. Allez, ik snap niets van die politieke tactiek, behalve ‘ik ga een half procentje van cd&v kunnen afnemen’, maar ‘k ga er ondertussen wel 3 procent verliezen aan anderen.”
• “Men beseft niet dat men samen met Vivaldi moet slagen en mekaar af en toe een keer iets moet gunnen. Nee, men wil mekaar niks gunnen en denkt zich zo te profileren. Maar dat is een totaal foute aanpak van deze regering en daardoor gaat men is men nu bezig om de oppositiepartijen sterker te maken”, zegt Michils nog.
• “Het was zelfs zo dat bij het begin van Vivaldi er ook gezegd werd van ‘wij gaan aantonen dat België nog wel werkt’”, zo voegt De Keyzer daar aan toe. “Dat je dus niet alleen moet kijken naar het welslagen van deze hervorming, maar naar de bigger picture. Ja, wat zal het bilan dan zijn? Werkt België nog wel? Daar zijn ze dan mee verantwoordelijk voor.”
• “Als die fiscale hervorming nu niet kan, waarom zou het dan later later wel kunnen?”, zo zegt De Keyzer. “Dit illustreert voor mij alleen maar dat het zo moeilijk is geworden om beleid te maken. Met extreme partijen die groeien en aantrekkelijker worden omwille van hun heldere, duidelijke, eenvoudige boodschap. Tegelijk moet men dan een compromis maken met heel kleine partijen. Deze regeringspartijen, in deze omstandigheden, zijn daar niet meer toe in staat. Er zal een externe schok nodig zijn. Iets met die energieprijzen, weet ik veel, zal ons dwingen om vroeg of laat te doen wat nodig is. Hetgeen vandaag niet lukt, zal ons door externe omstandigheden opgedrongen worden.”