Met het Europese consumentenvertrouwen op het laagste niveau ooit, de Duitse industrie die hard onderuit gaat en spectaculair stijgende gasprijzen zijn de economische vooruitzichten voor de komende maanden opmerkelijk somber. En ook op politiek vlak wordt het moeilijk.

Verontrustend nieuws over de Europese economie…

In het tweede kwartaal pakte de Europese economie uit met een verrassend sterke groei (+0,7 procent in vergelijking met het eerste kwartaal), vooral dankzij sterke prestaties van Spanje, Italië, Frankrijk en Zweden. Maar dat is geen reden om euforisch te worden, de vooruitzichten voor de komende maanden blijven opmerkelijk somber. Zo zakte het Europese consumentenvertrouwen in juli naar het laagste niveau sinds deze indicator midden jaren 1980 opgestart werd. Heel wat grondstoffenprijzen zijn aan het zakken in reactie op de toenemende recessierisico’s, maar de Europese gasprijs staat vandaag meer dan dubbel zo hoog als het gemiddelde van het tweede kwartaal. Vooral de vooruitzichten voor de Duitse economie, veruit de belangrijkste in Europa, zijn verontrustend. In juli vielen de verwachtingen van de Duitse ondernemers terug naar de dieptepunten van eind 2008. En sindsdien klom de gasprijs verder en zadelt de lage waterstand van de Rijn de Duitse industrie met bijkomende problemen op. Een zware terugval van de activiteit in de Duitse industrie lijkt onvermijdelijk in de komende maanden.

… voorspelt weinig goeds voor de Belgische economie

Tegen die achtergrond zijn ook de vooruitzichten voor de Belgische economie weinig rooskleurig. Problemen in Duitsland impliceren ook problemen voor ons. Ook de voorlopende indicatoren voor de Belgische economie wijzen op een verzwakkende economische activiteit. Zo is het ondernemersvertrouwen aan het afbrokkelen (en suggereren de Duitse cijfers dat op dat vlak meer slecht nieuws op komst is) en is ook de uitzendactiviteit aan het afnemen. De vraagvooruitzichten in de bouw zijn al teruggevallen naar recessieniveaus. In de eerste jaarhelft werden de meeste faillissementen opgetekend sinds 2014. Dat is allicht gedeeltelijk een inhaalbeweging na de pauze in faillissementen tijdens de pandemie, maar die beweging is duidelijk aan het versnellen en kan makkelijk uitgroeien tot iets ergers. Zeker gezien de bedrijven geconfronteerd worden met spectaculaire loonstijgingen. Zo zit er volgens de jongste ramingen voor bedrijven die jaarlijks in januari indexeren begin volgend jaar een loonstijging van minstens 8% aan te komen. In een verslechterend conjunctuurklimaat wordt dat voor veel bedrijven een zware dobber. 

En dan zijn er uiteraard ook nog verschillende risico’s die vandaag moeilijk in te schatten zijn, maar allicht niet positief zullen uitvallen. Krijgen we vanaf de herfst nieuwe coronagolven, met nieuwe verstoringen van de internationale aanvoerlijnen? Blijft de energievoorziening in Europa tijdens de wintermaanden overeind, en aan welke prijzen? In welke richting gaan de geopolitieke spanningen? Hoe groot wordt de impact van de ommekeer in het monetaire beleid? De komende kwartalen worden op economisch vlak moeilijk.  

Hete herfst

Terwijl de economie de komende maanden meer en meer onder druk zal komen, voeren de vakbonden al een tijdje campagne voor nog sterkere loonstijgingen. Voor de herfst werden ondertussen al acties aangekondigd, waaronder een nationale staking. Allicht zullen ze de druk de komende maanden nog opvoeren, ook al dreigen heel wat bedrijven op die manier nog meer in moeilijkheden te komen. Uiteindelijk komt het loondossier meer dan waarschijnlijk volgend voorjaar op de tafel van de federale regering. Daar liggen trouwens ook nog andere dossiers. Zo zal de druk allicht ook toenemen voor bijkomende koopkrachtmaatregelen. Maar die zullen verzoend moeten worden met de dramatische toestand van onze overheidsfinanciën. Na de zeer magere stapjes van de arbeidsdeal en de pensioendeal dringen doortastende hervormingen op de arbeidsmarkt en in de pensioenen zich nog altijd op, hoewel het zeer onwaarschijnlijk lijkt dat daar nog serieuze stappen gezet zullen worden. Hetzelfde geldt ongetwijfeld ook voor de aangekondigde fiscale hervorming. Niet alleen economisch wordt het dus moeilijk, ook politiek kondigen de komende maanden zich erg lastig aan.

De auteur Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij Voka en auteur van het boek Terug naar de feiten