De socialistische vakbond maakt een onwaarschijnlijk drama door: de recentste interne verkiezingen over het sociaal akkoord legden een waar schisma binnen de vakbond bloot. De Vlaamse vleugel, het ABVV, stemde massaal voor: 72 procent steunt het akkoord. Maar aan Waalse kant, bij de FGTB, stemde een onwaarschijnlijke 84 procent tegen de deal. Dat bracht de vakbond in diepe crisis, zeker toen bleek dat zo’n 4.000 stemmen fout waren geteld, wat de eindscore – 49,01 procent tegen en 49,06 procent voor, en dus goedgekeurd – had kunnen doen kantelen. Voor de PS is het meer dan slecht nieuws: haar achterban geeft een heel sterk signaal.

In het nieuws: Chaos regeert bij de socialistische vakbond.

De details: Is er nog sprake van één rode bond?

• Het moet zoete wraak zijn geweest voor Robert Vertenueil, de sterke man van de FGTB. Vertenueil werd bijna exact een jaar geleden afgezet als grote baas van die FGTB, omdat hij een gemediatiseerde ontmoeting had gehad met Georges-Louis Bouchez (MR). Dat bleek achteraf een voorwendsel: het was een goede stok om Vertenueil mee te slaan en hem door de meer militante Thierry Bodson te vervangen.
• Want vlak na de stemming dropte Vertenueil een bommetje: op zijn Facebookpagina plaatste hij een bijzonder scherpe tussenkomst over de interne kiesuitslagen binnen de socialistische vakbond, die zelf met een positief communiqué – “de deal is aanvaard” – was gekomen.
  • “Wat dit communiqué niet zegt is dat de Waalse afdeling het akkoord met meer dan 80 procent heeft verworpen“, zo stelt Vertenueil.
  • “Dat is niet min als resultaat en toch heeft die verpletterende meerderheid het niet gehaald tegen de resultaten van de Vlaamse en Brusselse stemmen binnen de socialistische vakbond.”
  • “Wanneer een vleugel zijn mening oplegt aan de andere, dan heet dat een hegemonie, bij gebrek aan een andere term”, zo haalt hij uit.
• Het was La Dernière Heure die daarop de kat de bel aan bond en screenshots met de interne resultaten van de stemming bij ABVV/FGTB online gooide. Daaruit bleek hoe nipt de zaak was geweest, en hoe communautair verscheurd bovendien:
  • 2.273.638 stemmen, waarvan 1.115.483 die “ja” stemden en 1.114.414 die “neen” gaven.
  • Een flinterdunne kloof van 1.069 stemmen dus.
  • Met 84 procent van de Waalse stemmen die “neen” gaven en 72 procent van de Vlaamse stemmen die “ja” invulden, deden de 63 procent ja-stemmers in Brussel de boel definitief kantelen.
• Daarop gingen de poppen helemaal aan het dansen, toen bleek dat de stemming en vooral de telling helemaal niet vlekkeloos was verlopen:
  • Er was discussie over de neen-stemmen van de Gentse ACOD-centrale die fout geteld waren.
  • Tegelijk zouden zo’n 3.950 stemmen van de Cadets de l’Interrégionale Wallonne, de Waalse jongerenvakbond, zodanig laat zijn binnengekomen, dat ze als onthoudingen waren geteld, niet als “neen”.
• Dat leidde tot een crisisbijeenkomst van de top van de socialistische vakbond. Wat te doen met de te late stemmen? Toch een herroeping van het resultaat? Voorlopig komt het zover niet: zowel Miranda Ulens, de grote baas aan Vlaamse kant, als Thierry Bodson aan Franstalige kant, hebben nog geen signaal gegeven: voorlopig blijft het dus zoals het is, akkoord goedgekeurd.

The big picture: Dit heeft vergaande gevolgen voor het beleid op het vlak van de arbeidsmarkt op lange termijn.

• Het signaal van de FGTB valt, los van de polemiek rond al dan niet getelde stemmen, niet te negeren. De diepe afkeer aan Franstalige kant voor de loonnormwet – de zogenaamde “wet van ’96” – die deze keer 0,4 procent loonopslag maximum toeliet, is symptomatisch: de rode vakbond eist veel fundamentelere hervormingen dan dit sociaal akkoord. In zijn richting wel te verstaan.
• En hij staat niet alleen. Belangrijk om mee te geven is dat ook binnen het ACV een dergelijk schisma bestaat: ook daar koos de Waalse vleugel massaal tegen het akkoord, terwijl de Vlaamse meerderheid wél instemde.
• De diepe frustratie bij de Waalse vakbondsmilieus – waar de PTB-PVDA een stevige invloed heeft opgebouwd – met wat zij “het rechtse beleid uit Brussel” noemen, staat zo in schril contrast met de houding van de Vlaamse vakbondsvleugels.
• Onderliggend zijn de uitdagingen op de arbeidsmarkt ook helemaal anders: aan Vlaamse kant kampt men met quasi-tekorten en lage werkloosheidscijfers. In Wallonië en zeker Brussel is dat een ander verhaal, dat ook een ander beleid vergt.
• Het sentiment bij de Waalse FGTB is al veel langer dat men gebogen gaat onder het juk van een Vlaamse meerderheid: niet toevallig is historisch gezien de vakbond regionalistisch, met de legendarische André Renard als voorbeeld.
• Bij de benoeming van Pierre-Yves Dermagne (PS), een regionalist die overkwam van de Waalse regering, was er ook de verwachting binnen de Vlaamse regering dat er over het verder regionaliseren van het arbeidsmarktbeleid zou kunnen worden gepraat. Voorlopig gebeurt dat niet: Vivaldi toont nauwelijks appetijt om de communautaire toer op te gaan.
• Maar de PS zit wel met een huizenhoog probleem, nu blijkt dat haar achterban helemaal niet mee is met het akkoord waarover de partij zelf zo jubelend was. “Het akkoord van vandaag is een overwinning voor de werknemers. Ons sociaal overlegmodel is springlevend”, had Dermagne dinsdag, vlak na de uitslag, nog triomfantelijk als boodschap uitgestuurd. Bepaald niet dus.
• De vraag is hoe lang zo’n situatie voor de PS houdbaar, laat staan wenselijk, is. Vroeg of laat lijkt onvermijdelijk een verdere splitsing van de bevoegdheid “Werk” op tafel te komen: het is de enige manier om de “hegemonie” van de Vlaamse meerderheid – zoals Vertenueil het zo plastisch omschrijft – te breken.

Om te volgen: Frank Vandenbroucke (Vooruit) breekt verder de erfenis van Michel af.

• De spanningen rond sociale dossiers binnen Vivaldi zijn overigens niet helemaal weg. Minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke denkt aan een stevige hervorming van een erg symbolische maatregel die de vorige Zweedse regering nam: de vrijstelling op sociale bijdragen voor de eerste werknemer van een kleine vennootschap. Dat schrijft De Tijd.
• Die maatregel was bedoeld om starters te helpen: de eerste persoon die een beginnende ondernemer zou aanwerven, zou dan meteen voor de vennootschap veel “goedkoper” zijn. Er wordt stevig gebruik van gemaakt: de kost voor de staatskas zou zo oplopen tot 1 miljard euro aan gederfde inkomsten.
• Helaas zijn er in de praktijk ook wel wat misbruiken of eerder “optimalisaties” rond de mogelijkheid: die eerste werkgever kan in praktijk ook honderdduizenden euro’s verdienen, en dat jarenlang doen. Er zijn geen beperkingen: voor erg dure werknemers dus een interessante piste.
• Vandenbroucke wil dat nu aan banden leggen: zowel in de tijd als in salaris zou er een beperking komen. De Vlaamse partijen willen allemaal mee, ook de liberalen.
• Maar één notoire dwarsligger duikt op: de MR. Zij zijn al van bij de regeringsvorming als de dood om wat zij “de erfenis van de regering Michel” noemen, verder te laten aantasten. Zij willen dus voorlopig niet horen van een herziening van de maatregel. De vraag is of ze op hun eentje de plannen kunnen tegenhouden.

De harde cijfers: Vlaanderen betaalt 7,14 miljard euro, Brussel krijgt 895 miljoen euro, Wallonië krijgt elk jaar 6,25 miljard euro, via de interpersoonlijke solidariteit in de sociale zekerheid en een progressief belastingssysteem, zegt een nieuwe studie.

• Het is de Franse economist Eric Dor, verbonden aan de IESEG School of Management, die deze keer de gevoelige kwestie van transfers tussen de gewesten berekend heeft, op basis van cijfers uit 2018. Dinsdag verscheen zijn rapport op Belga.
• De cijfers liggen in het verlengde van wat al bekend was: een dikke 7 miljard euro per jaar die naar Waalse en Brusselse huishoudens vloeit, via de sociale zekerheid en andere herverdelingen van de welvaart.
• Interessant is dat Dor het pakket opdeelt in arrondissementen en vaststelt dat van de 43 Belgische arrondissementen, er slechts 17 netto bijdrages leveren: zij zijn de rijke gebieden. Daarvan liggen er elf in Vlaanderen en zes in Wallonië, vooral in en rond Brussel, in Waals-Brabant. De arme gebieden in Vlaanderen liggen vooral in Limburg.
• Die voorstelling van die kloof is leuk, maar botst met de politieke realiteit die tussen de gewesten een enorme kloof gaapt, wat spanningen veroorzaakt. Die zitten niet tussen Waals-Brabant en Henegouwen, maar lopen via de taalgrens.
• De studie bevestigt immers wat sloganesk vaak aan Vlaamse kant in politieke propaganda opduikt:
  • Elke Vlaming draagt gemiddeld 1.087 euro per jaar bij aan de solidariteit met Wallonië en Brussel.
  • Elke Waal ontvangt gemiddeld 1.721 euro per jaar dankzij de solidariteit met Vlaanderen.
  • Een Brusselaar ontvangt gemiddeld 744 euro per jaar door het solidariteitssysteem.

Om te volgen vandaag: Een EU-diner belooft verhit te verlopen.

• “Haat, intolerantie en discriminatie hebben geen plaats in onze Unie. Dat is waarom wij vandaag en elke dag opkomen voor diversiteit en LGBTI-gelijkheid”, zo tweette Alexander De Croo (Open Vld), de Belgische eerste minister, vanochtend.
• De Croo heeft samen met de Nederlandse premier Mark Rutte en Xavier Bettel, de Luxemburgse eerste minister, in Europa een mooie coalitie op de been gebracht van landen die op felle manier de nieuwe wetten in Hongarije veroordelen. Zeventien Europese landen tekenden uiteindelijk de gezamenlijke verklaring.
• Daar tegenover staan wel nog behoorlijk wat Balkan-landen, maar ook onder meer Oostenrijk, die zich bij het protest niet wilden aansluiten.
• De Hongaarse wetten verbieden de facto elke communicatie in de media of het onderwijs over homoseksualiteit of transgenders.
• Het brengt De Croo en Rutten vanavond op de EU-top openlijk lijnrecht tegenover Victor Orban en de Hongaren. Het is afwachten hoeveel uiteindelijke steun die op de top krijgt: het is niet omdat de overige EU-landen de verklaring niet mee tekenden, dat zij zomaar aan de kant van Orban staan.
• Bovendien zijn er de Europese Commissie én het Europees Parlement. Beiden spraken zich, voor één keer, bijzonder kritisch uit en namen ten opzichte van Hongarije felle posities in.
• Bedoeling is vanavond op het diner van de regeringsleiders de zaak aan te kaarten. Dat is een interessante stijlbreuk: tot nu toe werd dat soort kwesties daar nooit zo openlijk en confrontatie-gericht op de agenda gezet.

Een lastige peiling: Alweer geen goed nieuws voor Egbert Lachaert (Open Vld) en Joachim Coens (CD&V).

• Eén vervelende peiling is “maar een peiling”. Een reeks slechte resultaten, dat wordt een probleem. Zo kan het kort samengevat weergegeven worden voor de voorzitters van zowel Open Vld als CD&V.
• In een nieuwe bevraging van Kantar voor Knack deze keer, komen de twee leiders van respectievelijk de Vlaamse liberalen en christendemocraten er maar bekaaid uit. Voor het weekblad peilde men naar de mening van de Vlaming over corona, maar voor ons zijn de resultaten over de partijvoorzitters het meest boeiend. Daar werd gepeild naar hun “potentieel” (zou u een stem overwegen?) maar ook hun “negatief potentieel” (zeker nooit overwegen).
• Daarbij blijkt dat dat liefst 34 procent zou kunnen stemmen op Bart De Wever (N-VA), maar ook zou 30 procent zichzelf voor Conner Rousseau zien kiezen. Voor de Vooruit-voorzitter is dat een opmerkelijk hoge score.
• Niet te onderschatten is ook Tom Van Grieken (Vlaams Belang), die eveneens 24 procent zou kunnen overtuigen. En opvallend: de voorzitter van de extreemrechtse partij heeft niet de hoogste negatieve score, al wil 56 procent nooit op hem stemmen.
• Die pijnlijke score is voorbehouden voor Groen-voorzitter Meyrem Almaci, waarvan 60 procent zegt “zeker niet of waarschijnlijk niet” op haar te willen stemmen. Ze haalt wel 14 procent in positieve zin.
• Zowel Lachaert als Coens halen maar 11 procent, de laagste score van allen. Zelfs Peter Mertens (PVDA) haalt 15 procent. En ook hun negatieve score van 56 procent is wel behoorlijk hoog.
• Dat beeld bevestigt andere peilingen, waarin beide voorzitters van de centrumpartijen worstelen om profiel te geven aan hun politieke formatie. Bij Open Vld is het probleem minder urgent, omdat zij met Alexander De Croo (Open Vld) de populaire premier leveren. Bij CD&V is er geen ander boegbeeld dat zo manifest een topplaats kan claimen.