“Onder de dekmantel van ‘engagement’ creëren sociale media een verslavingsfenomeen. Ze werken samen met neurowetenschappers die exact weten hoe digitale instrumenten inwerken op de tevredenheidscentra in de menselijke hersenen. Stel je voor dat Twitter de aantallen ‘likes’ of ‘retweets’ niet zou vermelden. Zou dat iets aan het concept veranderen? Neen, maar het zou wel het businessmodel schaden.”
Dat zegt de Franse denker-filosoof Gaspard Koenig in een gesprek met de krant Le Figaro. Koenig is de oprichter van de denktank Génération Libre en vergelijkt mensen die actief zijn op sociale media met hamsters die gevangen zitten in een rad. Ze draaien ononderbroken rond om meer data te genereren. Die worden daarna door codeerders in San Francisco gemanipuleerd. Nadat hij het pamflet Ten Arguments for Deleting Your Social Media Accounts Right Now van de Amerikaanse informaticus Jaron Lanier las, besloot Koenig zijn activiteiten op sociale media te beëindigen.
“Sociale media moedigen polarisering en radicalisering van opinies aan en liggen aan de basis van de vorming van meutes en het aanduiden van zondebokken. Zo ontstaat een zwartwit-visie op de wereld die de huidige hysterie in het politieke debat voedt. Sinds ik sociale media heb verlaten kan ik weer zelfstandig denken. Ik voel me serener, meer geconcentreerd en authentieker.”
“Innovatieve ondernemers zullen ongetwijfeld met gezondere modellen voor de dag komen.”
Toch waarschuwt Koenig er voor niet alle sociale media over eenzelfde kam te scheren. Linkedin opereert volgens hem met iets meer respect voor gebruikers en voor de privacy. Verder is de Fransman niet negatief over het concept ‘sociale media’ op zich. “Innovatieve ondernemers zullen ongetwijfeld met gezondere modellen voor de dag komen.”
Van meer regulering van overheidswege om haatspeech een andere excessen tegen te gaan wil Koenig opmerkelijk genoeg niets weten.
“Wie gaat beslissen wat ‘haat’ is? Twitter is geen openbare dienst, maar een privé-netwerk. Men kan er vrijwillig lid van worden en men kent de praktijken kent. Sociale media zijn dus als SM-clubs waar volwassenen zich gewillig laten aftuigen. […] Eerder dan naar vadertje staat te kijken moeten we zelf het voorbeeld geven. Pas wanneer journalisten, beroemdheden, politici en jongeren Twitter verlaten zal het netwerk vanzelf worden gemarginaliseerd. Anders zal het zich moeten transformeren, zoals Facebook dat nu lijkt te willen gaan doen. Het bedrijf lijkt nu de privacy in ere te willen herstellen. En dat terwijl Mark Zuckerberg enkele jaren geleden nog stelde dat privacy dood was.”