We dreigen in herhaling te vallen: het rommelt binnen Vivaldi.

De tweede en laatste dag van een grote Werkgelegenheidsconferentie voor de federale regering. Spectaculaire beslissingen worden daar niet genomen. Maar tegelijk is, alweer, een rondje Vivaldi-boksen aan de gang over ‘werk’, dat allerminst fraai oogt. Harde uithalen tussen de Franstalige partijvoorzitters volgen elkaar in sneltempo op, Georges-Louis Bouchez (MR) lanceerde gisteren zelfs een heus communiqué richting PS en Ecolo. Vandaag kondigt Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert dan weer aan in de Franstalige pers dat hij Vivaldi niet zal laten domineren door de socialisten. Een diepe zucht klinkt collectief in de Wetstraat.

In het nieuws: Alweer een salvo verklaringen.

De details: Een nieuw ‘bericht’ van Open Vld aan de PS.

• “De Open Vld heeft haar eigen agenda en wij laten ons niet dicteren door de PS. Het is niet omdat Alexander eerste minister is dat we ons laten doen”, zo laat Egbert Lachaert weten in La Libre, alsof het zo in het Frans, rechtstreeks toekomt bij de grootste coalitiepartner van Vivaldi.
• Het is een zoveelste signaal van herwonnen assertiviteit van de Vlaamse liberale voorzitter. Die verklaarde in het Voka-debat maandagavond in de Bozar ook al dat “dit geen manier van werken is”, over de houding van PS-minister van Pensioenen Karine Lalieux, die haar plannen wél in de pers en niet aan de regeringstafel had gedeeld.
• Eerder al had Lachaert zich afgevraagd “of iedereen nog wel met volle goesting in de coalitie zit?” Het is tekenend voor de onderlinge spanningen tussen de Vivaldi-voorzitters, die deze zomer naar boven kwamen. Met name de relatie tussen de Melsensstraat en de Keizerlaan, waar tegenwoordig PS én Vooruit huizen, lijkt verstoord.
• Onder meer de analyse die in het boek ‘De Doodgravers van België/Les Fossoyeurs de la Belgique’ gemaakt wordt, waarbij Vivaldi eerder een overgangskabinet zou zijn, in afwachting van een bredere ‘communautaire regering’, voedde die verzuring aan Vlaams liberale kant.
• Vanmorgen werd bij de socialisten alvast eerder met wat verbijstering gereageerd op de boodschap van Lachaert in de Franstalige pers: “Is dit nu iets dat echt nodig is in een coalitie?”, vroeg men zich af.
• Een wel heel scherpe tweet van Melissa Depraetere, fractieleider van Vooruit, over de uitspraken van Lachaert, loog er niet om: “Als je zoals Bouchez en Lachaert om de paar dagen moet gaan uithuilen in de krant over de werking van de regering, geloof je duidelijk niet in de kwaliteiten van De Croo als premier. Vivaldi heeft maar 1 kans. Grijp ze. Wij zullen dat doen. Ik hoop jullie ook.”

De context: Het ene komt bovenop het andere.

• Blauwe regeringsbronnen wezen er vanmorgen nog op “dat de sfeer in de ploeg eigenlijk helemaal niet slecht zit, integendeel”. “De premier houdt dat goed aaneen, en de omgang is correct met iedereen”. “Het contrast met wat in de pers verschijnt is soms groot”, zo is te horen.
• De vraag is of die interne sfeer niet beïnvloed dreigt te worden door de houding van de voorzitters. Het is een klassiek gevaar voor elke regering in de Belgische particratie: dat de schaduw van de voorzitters-schoonmoeders over de goede werking van de ploeg komt te hangen.
• In het verleden, onder meer over de corona-aanpak, maar evengoed over een eerder banale benoeming van een regeringscommissaris met hoofddoek, toonde Georges-Louis Bouchez (MR) al dat hij geen schrik had om zich met het regeringswerk te moeien.
• Gisteren ging het alweer crescendo. Al dagen woedt een discussie over de aanpak van de arbeidsmarkt, niet toevallig net op het moment dat het thema volop in de schijnwerper staat: de federale regering organiseert een grote Werkgelegenheidsconferentie, maar moet straks ook de begroting opmaken. En eigenlijk is iedereen het daarbij wel over één zaak eens: de werkzaamheidsgraad in dit land moet fors omhoog.
• Volgens de plannen van de regering moeten ruim 660.000 mensen extra aan het werk. Een bijzonder steile berg om te beklimmen dus. Bouchez lanceerde daarop het voorstel om werklozen voortaan te verplichten om knelpuntberoepen aan te nemen, of anders hun uitkering te verliezen.
• De realiteit is dat op de Vlaamse arbeidsmarkt de VDAB en RVA in hun aanpak al bijzonder dicht tegen zo’n situatie zitten: een werkzoekende met uitkering krijgt een behoorlijk grote druk en stok achter de deur. Het is dus een voorstel dat vooral in Franstalig België vergaande gevolgen zou hebben.
• En zowel Paul Magnette (PS) als Jean-Marc Nollet (Ecolo) zouden zichzelf niet zijn, als ze Bouchez zijn voorstel dan ook meteen aan flarden schoten. Magnette had het over “asociale en stigmatiserende recepten die gewoon niet werken” en Nollet gaf zelfs een interview aan Le Soir met als titel “De MR is een bedreiging voor jongeren”, waarbij hij snoeihard uithaalde naar het voorstel van zijn collega-voorzitter.
• En Bouchez zou Bouchez niet zijn, om dan een dag later, met een fors perscommuniqué te reageren.
  • “Dit bewijst dat de staat voor links alleen maar dient om uit­keringen te betalen en om rechten op te eisen, zonder enige dwang om een bijdrage te leveren of een verplichting na te komen”, stelde hij.
  • “De enigen die bijdrages moeten blijven leveren, zijn altijd dezelfden: diegenen die al werken“, zo haalde hij uit.
  • “Wat ik voorstel is nochtans een systeem dat in Denemarken is uitgewerkt, door de socialisten in de regering daar. Het bewijs dat het mogelijk is om redelijk te zijn”, haalde hij aan als voorbeeld.
  • “Dit is onthutsend. Ik kom ertegen in opstand. Onthutsend dat de PS een echte activering van diegene die wij vragen te werken blokkeert”, ging de vinger nog eens in PS-richting.

De essentie: De druk op de ketel verhoogt voor De Croo.

• De vraag is of dit soort opstootjes nu heel september gaat beheersen. De Vivaldi-regering heeft een vaste afspraak, de tweede dinsdag van oktober, om daar de State of the Union te komen geven, en premier Alexander De Croo (Open Vld) zo het politieke jaar te laten openen.
• Een begrotingsopmaak voor 2022, met daarin de krachtlijnen van het beleid, moet er dus tegen dan zijn. Dat is het objectief op korte termijn, in de kleine maand die nog rest: minstens binnen de regering een vergelijk vinden over het financiële kader.
• Vervelend daarbij is dat de twee grote dossiers die nodig zijn om die tekening te maken, nu al ‘verbrand’ lijken: de pensioenen eerst, en nu ook de discussies over de arbeidsmarkt. Nochtans zijn noodzakelijke hervormingen nodig, en zelfs beloofd aan Europa om de begroting terug naar een aanvaardbaar te kort te duwen, zo is bij Open Vld fijntjes te horen.
• Het zal dus toch moeten, dat de hervormingsmotor van Vivaldi aanslaat, of er komt van die begroting niets in huis. Maar het lijkt ondenkbaar, in de huidige context van wantrouwen en openlijke schermutselijken, dagelijks, in deze coalitie, om dan als regering sereen een akkoord te gaan uitwerken. De vraag is hoe lang het duurt voor dat ongenoegen tussen de voorzitters insijpelt in de federale ploeg zelf.
• Her en der binnen de federale regering klinkt ondertussen ook wel wat onvrede over de passiviteit van de premier in deze: zowel bij de grootste Vlaamse als Franstalige regeringspartijen is te horen dat De Croo gerust niet altijd hoeft te wachten tot het crisis is, alvorens in te grijpen.

Ook genoteerd: De transfers zijn weer eens berekend, en tikken af op 7,1 miljard.

• Het keert jaarlijks weer, de berekening van de transfers in de sociale zekerheid. Die blijven goed voor een financiering van Wallonië van liefst 7,1 miljard per jaar. 6,2 miljard komt uit Vlaanderen, 800 miljoen is van Brussel. Die bedragen komen overigens helemaal overeen met andere berekeningen, van onder meer de Vlaamse regering.
• Het is de Nationale Bank die deze keer met de cijfers komt. Aan de inkomstenkant zijn er de fiscale en sociale heffingen, aan de kant van de uitgaven zijn er de sociale zekerheid en de federale begroting. Netto is dat 1.900 euro per jaar per Waal, waar de Vlaming gemiddeld 900 euro aan bijdraagt, en de Brusselaar 800 euro.
• Opvallend is wel, ook al is het al langer de trend, dat de transfers dalen. Dat heeft alles te maken met de vergrijzing, die harder gaat in Vlaanderen. Langzaam maar zeker vallen de transfers dus stil.
• De Nationale Bank, toch een ‘federale’ instelling, wilde ook de communautaire angel wat uit de discussie halen: ze berekenen dus ook de transfers tussen provincies. Daarmee hebben de voorstanders van de Belgische constructie meteen een stevig argument in handen: de rijkere provincies, zoals Vlaams- en Waals-Brabant, dragen veel meer bij. Limburg en West-Vlaanderen krijgen dan weer netto. Die argumenten duiken ongetwijfeld op in de Vlaams-Waalse discussies straks.
• Toch ook nog één opvallend cijfer: de armste provincie, Henegouwen, krijgt per hoofd nog veel meer dan de gemiddelde Waal. Daar is de netto instroom liefst 3.000 euro per bewoner.

Ook beslist: De coronapas in Brussel komt er onvermijdelijk aan.

• Het politieke akkoord lijkt rond, dat Brussel overal een coronapas gaat invoeren, om verplicht te maken bij horecabezoeken, culturele activiteiten, maar ook toegang tot een ziekenhuis. Die drastische maatregel is nodig omdat de vaccinaties niet lopen zoals het hoort.
• De MR kon dwarsliggen via de andere deelstaatregeringen, maar doet dat nu toch niet. De Franstalige liberalen zitten in Brussel in oppositie.
• “Trieste dag in Brussel voor de horeca, die betaalt voor de mislukking van de vaccinatie-aanpak van het Brussels gewest”, zo tweette Alexia Bertrand, de MR-kopvrouw in de hoofdstad.
• Bij de Brusselse horeca zijn ze bijzonder boos, dat de hoofdstad nu dus het voorbeeld van Frankrijk en Italië gaat volgen. Maar de beleidsmakers in Brussel schermen met het argument dat zo’n pas het toelaat om de horeca en andere delen van de maatschappij open te houden, ook als de besmettingen weer zouden toenemen.
• Opvallend is dat de burgemeester van Vilvoorde, Hans Bonte (Vooruit) ook graag de mogelijkheid krijgen om ook een coronapas in te voeren. Dat wordt nog een interessante discussie, die de deur wagenwijd zou openzetten voor sheriffgedrag in Vlaanderen: laat men vanuit hogere overheden toe dat het lokale niveau verdere verplichtingen oplegt?
• Of met de verplichte pas in Brussel het debat nu helemaal uitdooft rond verplichte vaccinatie, is maar de vraag. PS, cdH maar ook delen van de MR pleitten al voor zo’n simpele, heldere verplichting, net zoals bij het poliovaccin. Maar ook daar zijn de liberalen allerminst happig.