Italië torst een van de grootste staatsschulden ter wereld. 135% van zijn bruto binnenlands product. Maar dankzij het lagerentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB) zal het land zijn schuldenlast tegen 2022 met 18 miljard euro verminderen.
Het lijkt er steeds meer op dat Mario Draghi, de afscheidnemende baas van de ECB, tijdens zijn mandaat het rentebeleid van de bank heeft afgestemd op wat goed is voor zijn land. Sommigen zeggen zelfs dat dit beleid op maat van Italië werd geschreven. Want enkel op die manier zal het land zijn schulden opnieuw onder controle zal krijgen.
Zijn voorganger Jean-Claude Trichet voerde tijdens zijn ambtstermijn een beleid dat Duitsland bevoordeelde. Nu steunt Draghi op zijn manier zijn vaderland. Of dat zijn bedoeling is, zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen. Maar indien de economie wil verbeteren is meer nodig dan lage rente. Pas wanneer de economie aanzwengelt zullen de belastinginkomsten toenemen. Dan komt er budgettaire ruimte en kunnen de rentevoeten opnieuw de hoogte in.
Net daarom heeft de ECB beloofd de rente nog lange tijd laag te houden. Opdat kan worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling waarvan de opbrengst op termijn de kost overtreft. Dat geldt tevens voor infrastructuur en de energietransitie. Vraag is of het de overheid is die deze beweging in gang moet zetten, dan wel de belastingen moeten worden verlaagd opdat bedrijven het heft in handen nemen.
Ook andere zuiderse landen varen wel bij beleid van Draghi & co
Ondertussen varen ook andere zuiderse landen goed bij de beslissingen van Draghi en co. Griekenland, dat vijf jaar geleden ei zo na de implosie van de eurozone veroorzaakte, leende vorige maand tegen een negatieve rente. Wie Griekenland geld leent moet het land er met andere woorden ook nog eens voor betalen.
De Europese Centrale Bank zelf ziet dat anders. Indien de rente zo laag staat is dat omdat de landen van de eurozone weinig doen. De groeivertraging van de economie van de eurozone is ondertussen een feit. Maar weinige overheden spelen daar op in met budgettaire maatregelen. De Belg Peter Praet, een voormalig econoom van de ECB, verdedigde recent nog het beleid van zijn Italiaanse baas. Hij noemde Frankrijk, waar onder impuls van de ‘gele hesjes’-beweging geld is vrijgemaakt om de koopkracht op te voeren, een uitzondering. Maar in Nederland en Duitsland, twee landen waar het budget toelaat grote investeringen te financieren tegen uiterst lage rente, gebeurt er op dat vlak niets.
Alles rust vandaag dus op de schouders van de ECB. Iets wat ook Olivier Blanchard, de voormalige hoofdeconoom van het IMF, niet is ontgaan. Die pleit voor een andere budgettaire politiek. Mochten de toegelaten begrotingstekorten met 1% worden verhoogd, dan zou de ECB niet verplicht worden de nulrente door te voeren, noch schuldpapier op te kopen, denkt die. Dat zou vooral Duitsland bevoordelen, dat erg lijdt onder de globale groeivertraging.