Saoedi-Arabië en Irak openen vandaag de Arar-grensovergang tussen beide landen. Dat handelsknooppunt was gesloten sinds de Iraakse invasie van Koeweit door Saddam Hoessein in 1990.

De Saudi’s proberen de zakelijke en diplomatische banden met hun buurland te herstellen. Naast de grensovergang vandaag werd in 2015 ook de Saoedi-Arabische ambassade in Bagdad na 25 jaar opnieuw geopend. Het Saoedische koningshuis en de Arabische golfstaten vrijen Irak op in een poging om de groeiende regionale invloed van Iran te stoppen.

Iraanse invloed op Bagdad

Door zijn ligging is Irak inderdaad cruciaal in het machtsconflict tussen zijn buren. Iran ligt aan de oosterse grens en de Saoedi’s in het zuidwesten. De Islamitische Republiek van Iran en het Koninkrijk Saoedi-Arabië strijden al jaren voor de hegemonie in de regio. Na de Amerikaanse inval in Irak in 2003 werd Iran de belangrijkste handelspartner van Irak. Teheran geniet ook veel invloed in Bagdad door de Iraanse steun voor de ‘Hashd al-Shaabi’ (de volksmobilisatietroepen, Sjiitische milities die een belangrijke rol speelden in de oorlog tegen IS). De ‘Hashd’ is de meest zichtbare vorm van de Iraanse invloed in Irak. Hoewel de Sjiitische milities deels betaald worden door het Iraakse leger, zijn ze volledig loyaal aan Iran.

Nu de Irakezen al weken aan het betogen zijn tegen de economische crisis in het land, worden ook de geldstromen naar die milities in vraag gesteld. Het openen van de grens – en daarmee ook de mogelijkheid tot het openen van winstgevende handelsrelaties – met Saoedi-Arabië moet ook in die context gezien worden.

Saoedisch charmeoffensief

De Saoedi’s hebben al voor 1 miljard dollar aan leningen voor ontwikkelingshulp toegezegd aan Iran. Ook pompten ze 500 miljoen Saoedische oliedollars in de Iraakse economie en kreeg Irak een sportstadium cadeau. Zulke investeringen moeten op lange termijn de Iraanse invloed op Bagdad doen afnemen ten voordele van Saoedi-Arabië.  

Riyad maakt zich geen illusies dat Irak zich zal lostrekken van Iran, laat staan dat Teheran zijn milities zal terugroepen. Het jaarlijkse handelsvolume tussen beide landen bedraagt jaarlijks meer dan 12 miljard dollar. Bovendien is Irak afhankelijk van Iraans gas en elektriciteit. En dan is er nog de sterke religieus-culturele band tussen de twee sjiitische landen.

Vredesgesprekken?

Het lijkt er wel op dat de Saoedi’s beseffen dat hun invloed in de regio tanende is. Daarom veranderen ze het geweer van schouder en proberen ze het evenwicht te herstellen. Zo sprak de kroonprins van Saoedi-Arabië Mohammed bin Salman in een interview met het Amerikaanse CBS voor het eerst verzoenende taal: ‘De problemen met Iran en de veilige doorgang in de Straat van Hormuz vallen niet militair op te lossen.’ Middle East Eye meldde vorige week dat Iraaks premier Abdul Mahdi als mediator optreedt om gesprekken op gang te trekken tussen de twee machtsblokken.

Wordt de kaart van het Midden-Oosten alsnog hertekend door middel van diplomatie? Saoedi-Arabië lijkt alvast op zoek te zijn naar mogelijke bemiddelaars voor onderhandelingen met Iran.