Sander Loones (N-VA) zal bij de federale regeringsonderhandelingen een speciale werkgroep gaan leiden die zich bezig moet houden met het communautaire luik. Een lastige opdracht, al biedt een projectie over het begrotingstekort perspectieven.

In het nieuws: Sander Loones wordt belast met het onderzoeken van een mogelijke staatshervorming.

• “Het is de eerste snuffelronde over wat voor iedereen kan”, vertrouwt een onderhandelaar toe aan De Tijd als het gaat om de opdracht die Loones kreeg. Die wil er zelf nog niets over kwijt, maar stilaan wordt duidelijk dat de N-VA niet van plan is om het communautaire hoofdstuk af te sluiten. Na een felle 11 juli-toespraak van ontslagnemend minister-president Jan Jambon (N-VA) is het confederalisme weer springlevend bij N-VA.
• Loones pleit misschien nog harder dan formateur Bart De Wever (N-VA) voor een zelfstandig Vlaanderen. “Minder België, meer Vlaanderen”, tweette Loones bij de aanstelling van Matthias Diependaele (N-VA) als Vlaams formateur. Daarbij plaatste hij een opvallende foto van een gesplitst België.
• Hoe dan ook zal Loones botsen op moeilijkheden. Zo is MR te vinden voor een hervorming van de werkloosheidsuitkeringen, die volgens die partij een regionale bevoegdheid zouden worden. Ook N-VA is daar voorstander van. De rest houdt de boot af.
• Een echte ‘confederale omslag’ lijkt nog lastiger. Het idee dat haast alle bevoegdheden opgesplitst worden, valt ook bij MR niet in goede aarde. Voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) pleitte zelfs voor de herfederalisering van de gezondheidszorg. “Nooit”, was daarop de reactie van De Wever in de kiescampagne.
• De Senaat afschaffen lijkt dan wel weer te zullen lukken. Conner Rousseau (Vooruit) wil al een tijd komaf maken met dat instituut. De Wever zou daarvoor een twee derde meerderheid kunnen vinden in de Kamer. Als hij de Arizona-coalitie meekrijgt, stemmen waarschijnlijk ook Groen en Open Vld mee.

De details: N-VA denkt aan de ‘bifecale’ methode om het communautaire op de rails te zetten.

• Formateur De Wever houdt zich voorlopig vooral bezig met het financiële plaatje. Maar in de denkwijze van N-VA zijn de begroting en een staatshervorming onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Voor de sanering heb je tien jaar nodig én structurele hervormingen, inclusief hervormingen van de structuur zelf”, is te horen in de omgeving van De Wever, zo schrijft De Tijd.
• De ‘bifecale methode’ schrijft voor dat een aantal federale bevoegdheden zoals gezondheidszorg en de arbeidsmarkt vanuit de regio’s worden aangestuurd. MR maakte dus al een opening in die richting met een regionaal werkloosheidsuitkeringenbeleid.
• Bij cd&v valt te horen dat men vreest voor het oordeel van het Grondwettelijk Hof. De federale regering een beleid laten voeren dat verschilt in de deelstaten lijkt de christendemocraten niet juridisch houdbaar. Ook Les Engagés en Vooruit zien weinig in het N-VA-idee.

Hulp van de regio’s

Om te volgen: Het begrotingstekort biedt mogelijk een uitweg voor Loones.

• Om ervoor te zorgen dat het begrotingstekort niet nog verder oploopt, bepleit het Monitoringscomité een inspanning van 27,6 miljard euro van de volgende federale regering. De regio’s zouden 700 miljoen euro moeten besparen. Dit is echter een eerste schatting.
• Formateur De Wever ziet door de tegenstellingen bij de verschillende partijen weinig mogelijkheden om federaal veel geld te vinden. Verschillende overheidsdiensten willen extra middelen, besparen op gezondheidszorg ligt moeilijk bij Vooruit, cd&v en Les Engagés. MR heeft dan weer geen zin in extra belastingen.
• De federale regering zou extra hulp van de regio’s dus goed kunnen gebruiken. In het besparingsplan dat N-VA opstelde tijdens de kiescampagne, gingen de cijferaars van de partij uit van een evenwicht bij alle regio’s. Ook dat lijkt lastig. De nieuwe Waalse regering wil het tekort op 10 jaar wegwegwerken en niet op 5. Brussel loopt nog een stap achter: de regeringsvorming blijft aartsmoeilijk.
• De financiële moeilijkheden voor de federale overheid wat verlichten kan door aanpassing van de financieringswet, maar daar wil geen enkele regio echt van weten. Als mogelijke piste blijft dan een staatshervorming over. De regio’s zouden dan extra bevoegdheden krijgen zonder daar ook extra middelen voor moeten vrijmaken, zoals ook tijdens de zesde staatshervorming gebeurde.