Twee vragen houden alle Europese regeringen in de ban. Wie zit achter de mogelijke sabotage van de Nord Stream-aardgaspijpleidingen? En is er nog meer kritische energie-infrastructuur kwetsbaar voor doelbewuste beschadigingen?

Het Deense eiland Bornholm is al de hele dag in het wereldnieuws, omdat daar in de buurt drie lekken in de onderzeese gaspijpleidingen tussen Rusland en Duitsland werden vastgesteld: één in de ongebruikte leiding Nord Stream 2 en – verontrustender – twee in de cruciale lijn Nord Stream 1, die momenteel stilligt.

Dat het om sabotage gaat, is niet zeker, maar wordt door experten en overheidsdiensten hoog ingeschat.

• De Deense premier Mette Frederiksen zegt “niet uit te sluiten dat het om sabotage gaat”, zeker nadat seismologische meetstations in Zweden en Denemarken ontploffingen registreerden precies in de omgeving van de lekken.
• Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, spreekt onomwonden van een “sabotage-actie”, zonder zich uit te spreken over een mogelijke dader. “Elke opzettelijke verstoring van actieve Europese energie-infrastructuur is onaanvaardbaar en zal leiden tot de sterkst mogelijke reactie”, waarschuwt ze.

• Ook Duitsland en Polen gebruiken het s-woord en sluiten Russische betrokkenheid niet uit, al wijst niemand expliciet naar een dader.
• De Zweedse politie is eveneens een onderzoek gestart met sabotage als bevoorrechte piste.
• Het meest uitgesproken is de Oekraïense presidentsadviseur Mikaylo Podolyak. Hij spreekt van “een terroristische aanval door Rusland om de EU te destabiliseren”.

Gasprijs zoeft hoger

Experts wijzen er wel op dat het op het eerste gezicht vreemd zou zijn dat Rusland zijn eigen economische infrastructuur zou beschadigen. Maar als het Rusland niet was, wie dan wel?

De grote onzekerheid vertaalt zich meteen in een hogere gasprijs op de groothandelsmarkt. De gasprijs op de Nederlandse referentiemarkt is vandaag met 19 procent omhooggeschoten, tot 208 euro per megawattuur. De kans op een heropstart van Nord Stream 1 is immers tot vrijwel nul herleid.

De prijsstijging had ook te maken met een mogelijke stopzetting van de Russische gastoevoer naar Europa via de installaties van het Oekraïense staatsbedrijf Naftogaz. De Russische leverancier Gazprom en Naftogaz vechten een juridisch geschil uit.

Grafiek: de evolutie van de gasprijs maandag en dinsdag (bron: Infront)

Verhoogde waakzaamheid

De jongste ontwikkelingen doen ook vragen rijzen over de robuustheid van de Europese gasbevoorrading.

De Belgische veiligheidsdiensten, waaronder het antiterreurorgaan OCAD, plegen alvast overleg over de veiligheid van de gasinstallaties in ons land, zo ving De Tijd op. Ook gasnetbeheerder Fluxys schroeft de waakzaamheid op.

Eerder namen Denemarken, Zweden en Noorwegen gelijkaardige maatregelen.

(as)