Al wekenlang is het vernietigende vuurinferno in Australië hoofdnieuws. Los van de verschrikkelijke verliezen aan natuur, mensenlevens, wilde fauna en infrastructuur, blijft er voor wijnliefhebbers natuurlijk de vraag: hoe beïnvloeden weken van intense rookontwikkeling straks de Australische wijnbouw?
Want Australische wijn is wel degelijk in trek in ons land. In 2018 kwamen er zo’n 12 miljoen flessen over van Down Under. Iedere Belg drinkt dus gemiddeld meer dan één fles Australische wijn per jaar. Daarmee zijn we meteen de vijfde grootste afnemer binnen Europa.
Alhoewel het nog steeds te vroeg is om alle kwalitatieve en economische gevolgen in kaart te brengen, toch al een paar bedenkingen. Bedenkingen die trouwens ook opgaan voor andere regio’s die frequent door bosbranden worden geteisterd, zoals Californië of Portugal.
De vuur- en rookzee kan namelijk op drie manieren impact hebben op de wijnindustrie.
Vernietigde wijngaarden
Scenario 1: de meest radicale vorm is natuurlijk de vernietiging van wijngaarden en zelfs hele domeinen, plus hun flessenstock. Dat gebeurde spectaculair op 20 december jongstleden. In Adelaide Hills, nochtans een groene cool climate appellatie oostelijk van de gelijknamige stad, waar in één klap ruim 1.100 hectare druivenstokken en een paar domeinen verkoolden.
Op die manier ging ongeveer een derde van de potentiële jaarproductie verloren. Direct economisch verlies in de getroffen zone wordt op bijna 800.000 kisten wijn en 20 miljoen dollar geraamd, maar de totale kost zou wel tot 100 miljoen dollar kunnen oplopen.
Zelfs de grote namen van dit gebied werden niet gespaard. Zo zag Henschke hun Lenswood Vineyard in de vlammen opgaan, de wijngaard waar de oudste Pinot Noirs van deze appellatie stonden aangeplant. Verlies dat natuurlijk jaren aanhoudt, want nieuwe aanplant kan nooit oude kwaliteitsstokken vervangen en vraagt toch een minimum van zes jaar alvorens er weer volwaardige wijn op deze percelen kan worden gecommercialiseerd. Wijn die dan met grote zekerheid lang niet de complexiteit of stijl van voorheen zal hebben.
‘Smoke taint’
Scenario 2: de meest sluipende dreiging is echter de ‘smoke taint’ of het risico op ‘asbakwijnen’. De rook die, zoals nu, reeds wekenlang boven wijngaarden blijft hangen en zelfs tot op 12.000 kilometer ver Zuid-Amerika heeft bereikt of de hemel boven Nieuw-Zeeland oranje kleurt, kan immers in de ongeplukte trossen via de druivenpel binnendringen. Deze negatieve geurmoleculen hechten zich dan aan de suikers van de druif via het proces van glycosylering.
‘It is like licking an ashtray’
Onderzoek wees uit dat deze ongewenste aroma’s echter pas aan de oppervlakte komen tijdens de eerste fase van de fermentatie. Het gistingsproces zet immers suikers om in alcohol en dan komen deze asbakaroma’s plots vrij. Geen wijnmaker die dit negatieve effect echter vooraf kan voorspellen of er zich tegen kan wapenen.
Hoe deze rookschade zich in het eindproduct ‘out’, vooral dan in rode wijnen waar de druivenpel sowieso een essentieel onderdeel vormt in de fermentatie? Een studie van The Australian Wine Research Institute (AWRI) uit 2009, toen Australië ook al door hevige bosbranden werd geteisterd, ontdekte zelfs 50 componenten die aan deze ‘smoke taint’ gelinkt zijn. Wijnmakers beschreven vooral de slechte rookaroma’s van deze gecontamineerde wijnen: ‘It is like licking an ashtray‘. Andere irritante geuren werden beschreven als ‘medicinaal’, ‘kleverig plastic’, ‘chemisch’ of ‘sigaarasse’. Op zich absoluut geen risico voor de gezondheid, maar hoogst onprettig om te consumeren.
Of het straks zo’n vaart loopt en Australië overspoeld wordt met ‘asbakwijnen’, is momenteel nog niet zeker. Want sommige bronnen melden dat men misschien op het nippertje aan zo’n catastrofe ontsnapt. De trossen bevinden zich in de meeste appellaties misschien net nog in een te vroege rijpingsfase om echt zwaar gecontamineerd te worden. De druifjes zijn er nog klein en hard. Ook de duur van de rookontwikkeling of de nabijheid van de vuurhaarden vormt natuurlijk een sleutelfactor bij het schaderisico.
Als de bushfires echter nog weken blijven aanslepen, verandert het plaatje wel dramatisch. De meest risicovolle periode voor rookschade in Australië begint immers eind januari, wanneer de meeste wijngaarden in hun veraison-fase belanden, namelijk het échte begin van de rijping. Want dan zijn de trossen het meest kwetsbaar.
‘De wijnindustrie Down Under heeft nog een pak meer kopzorgen’
Maar niet iedereen is ondertussen zo gelukkig, want Hunter Valley – nochtans een van de paradepaardjes – kent een vroegere cyclus waarbij de druiven nu reeds verkleuren. Daar vreest men dus wel de rookduivel.
Wat met de voorraden?
Scenario 3: er wordt veel minder over gespeculeerd en geschreven, maar wat met de voorraden van vorige oogsten in de wineries? Wijngebieden en domeinen waar flessen en eiken vaten gestockeerd liggen maar die zich nu al wekenlang binnen de actieradius van deze verschroeiende rookontwikkeling bevinden, kunnen toch niet heelhuids ontsnappen? De zware rook zal op termijn toch doordringen in de natuurkurken of barriques, en zo misschien een geur- en smaaknefaste invloed hebben?
Misschien klink ik wat pessimistisch, maar zelfs als we niet moeten vrezen voor een tsunami van Australische asbakwijnen en het verlies aan productiecapaciteit uiteindelijk nog meevalt, heeft de wijnindustrie Down Under nog genoeg kopzorgen. Want wekenlange hittegolven met pieken tussen 40 en 50°C in vooral South Australia en Victoria, zijn hoe dan ook een gesel voor wijngaarden. Zonnebrand, waterstress en overrijpheid vormen de volgende kwelduivels die de Aussies zullen moeten verwerken. Irrigatie wordt in de ‘rookvrije’ appellaties daar dus zeker een hot issue.
