In Rusland telden de universiteiten en hogescholen twee jaar geleden 229.300 buitenlandse studenten. Dat vertegenwoordigde een sterke groei tegenover vijf jaar voordien, toen aan de Russische onderwijsinstellingen 139.600 buitenlanders cursussen volgden. Dat blijkt uit cijfers van het Russische ministerie van wetenschappen en hoger onderwijs. Tegen het midden van volgend decennium ambieert Rusland zelfs 700.000 buitenlandse studenten te ontvangen.

Het onderwijs is volgens vele analisten voor de Russische regering dan ook een instrument om zijn internationale invloed wereldwijd op een zachte manier uit te breiden.

Sovjet-Unie

“Rusland heeft altijd al een interesse gekoesterd in een toenemende internationale invloed,” betoogt Dan Peleschuk, redacteur bij het online magazine Ozy. “Dat gebeurt vaak op een controversiële en soms bijzonder agressieve manier. Voorbeelden daarvan zijn de invasie van buurlanden of de inmenging in buitenlandse verkiezingen.”

“Maar de Russische leiders hanteren ook zachtere manieren om hun wereldwijde invloed te versterken. Daarbij kan worden gewezen naar de Olympische Winterspelen in Sochi vijf jaar geleden en de organisatie van de World Cup in Rusland vorige zomer. Maar ook het onderwijs is voor Rusland een instrument om een grotere invloed in de wereld te verwerven.”

In eerste instantie blijken de buitenlandse studenten aan Russische onderwijsinstellingen vooral afkomstig te zijn uit naties die vroeger onderdeel van de Sovjet-Unie uitmaakten. Kazakhstan heeft met 71.000 studenten de grootste buitenlandse vertegenwoordiging in het Russische onderwijs, gevolgd door Oezbekistan (24.500) en Oekraïne (23.000).

Ook China heeft met meer dan 27.000 studenten een grote aanwezigheid in het Russische onderwijs. “Dat is niet toevallig,” zegt Peleschuk. “Al deze landen hebben met Rusland nauwe politieke, economische en historische banden en worden door de Russische overheid als geprivilegieerde partners beschouwd.”

Belangen

“De vorming van toekomstige elites in deze naties is voor het Russische beleid steeds een prioriteit geweest,” benadrukt Peleschuk. “Deze studenten kunnen dan ook genieten van aanzienlijke studiebeurzen. Voor het binnenlandse imago van de Russische scholen is het aantal buitenlandse studenten zelfs een belangrijke parameter.”

“De instellingen voelen zich dan ook aangezet om actief in het buitenland te gaan rekruteren. Deze jongeren pikken niet alleen het Russische denken op, maar raken tijdens hun verblijf in het land ook vertrouwd met de politieke, economische en sociale systemen van het Russische model. Die lessen zullen ze later mee naar hun thuisland meenemen.”

“Ook de Sovjet-Unie hanteerde zijn onderwijs om zijn communistische leer over de hele wereld te helpen verspreiden,” benadrukt professor Maia Chankseliani, onderwijsspecialiste aan de Oxford University. “Toen was het echter vooral de bedoeling om de internationale proletarische revolutie te promoten.”

Vandaag wordt het concept volgens Peleschuk echter veel meer pragmatisch dan ideologisch ingezet. “Rusland wil immers dat zijn politieke en economische interesses worden gediend,” zegt hij. “De vorming en beïnvloeding van jonge geesten wordt daarvoor als een uitgelezen instrument beschouwd.”