Een Russische patrouilleboot heeft waarschuwingsschoten afgevuurd op een vrachtschip dat de vlag van de Palau-eilanden (Oceanië) voerde, om het te dwingen tot een “inspectie”. Het schip bevond zich echter in Bulgaarse wateren en leek op weg naar een Roemeense haven. Dit is niet onbelangrijk: het gaat om een daad die in strijd is met het zeerecht tegen een niet-oorlogvoerend land.

De feiten: Een Russisch oorlogsschip heeft zondag waarschuwingsschoten afgevuurd in de richting van een vrachtschip in het zuidwesten van de Zwarte Zee.

• Het Russische ministerie van Defensie heeft verklaard dat het patrouillevaartuig Vasily Bykov het vuur heeft geopend “met behulp van automatische wapens” op een schip dat op weg was naar de Oekraïense haven Izmail.
• Volgens de Russen zou de kapitein van het schip niet hebben gereageerd op een verzoek om te stoppen voor een inspectie.
• Het betreffende schip heet de Sukru Okan en voerde de vlag van Palau. Maar volgens gegevens van Refinitiv leek het schip op weg te zijn naar de Roemeense haven van Sulina langs de Bulgaarse kust, meldt The Guardian. Video’s op sociale media lijken te bevestigen dat het vrachtschip daadwerkelijk is onderschept door Russische zeelieden.

Wat dit impliceert: Dit is een duidelijke escalatie vanuit Rusland, dat nu schepen die graan uit Oekraïne proberen te vervoeren, daadwerkelijk aanvalt. Tot nu toe was het onduidelijk of het Kremlin daadwerkelijk tot actie zou overgaan.

“Dit is een duidelijke schending van het internationaal zeerecht, een daad van piraterij en een misdaad tegen civiele schepen van een derde land in de wateren van andere staten. Oekraïne zal alle noodzakelijke conclusies trekken en de best mogelijke reactie kiezen.”

Mykhailo Podolyak, adviseur van het Oekraïense presidentschap, via Twitter

Piraterij en intimidatie

Maar waarom nu en waarom dit schip? De Russische marine treedt op, maar op de meest verontrustende manier mogelijk: ze valt een neutraal schip aan buiten de nationale wateren van de strijdende partijen, terwijl er op dit moment geen bekende elementen zijn die suggereren dat de Sukru Okan een legitiem doelwit kon zijn, of zelfs maar enige band had met Oekraïne.

• Veel vrachtschepen varen in de buurt van Oekraïense wateren, in afwachting van toestemming om aan te meren. Tientallen schepen varen voortdurend door de regio, waarvan sommige wachten op een akkoord dat altijd nog kon worden gesloten. Dat is nu niet meer het geval.
• Na het afvuren van schoten, zelfs waarschuwingsschoten, zullen reders ongetwijfeld minder geneigd zijn om hun schepen in de Zwarte Zee te riskeren, of er nu een overeenkomst over graan is of niet. Dit is een manier om Oekraïne feitelijk te isoleren. Zelfs als dat betekent dat er een illegale daad wordt gepleegd voor de ogen van de hele wereld.

Risico van escalatie

Een typisch aspect van de Russische strategie: onverwachts en groots toeslaan om de internationale gemeenschap voor voldongen feiten te stellen. Vladimir Poetin speelt poker en hoopt dat zijn tegenstander zich zal terugtrekken, maar het is niet zeker of dat zal lukken. Vooral ermee dreigen om elk schip als potentieel doelwit te beschouwen en hun vlagvoerende landen als bondgenoten van Oekraïne te behandelen, grenst aan een oorlogsverklaring. Ook al vormt Palau geen bedreiging voor Rusland.

Het blijft afwachten hoe de internationale gemeenschap zal reageren. Het is zeer waarschijnlijk dat de kwestie van het inzetten van NAVO-schepen in de Zwarte Zee weer ter sprake zal komen. Aan Oekraïense zijde was al aangekondigd dat de doelwitten zouden worden uitgebreid naar Russische havens in de regio en naar bevoorradingschepen. Een Russische olietanker en een oorlogsschip werden vorige week aangevallen voor de basis van Novorossiysk. We stevenen recht af op een ernstige escalatie in de Zwarte Zee, tot grote ergernis van de buurlanden. (as)