En als niets meer zo is als vroeger? In een context van crises met allerlei oorzaken die onze strategische afhankelijkheden en kwetsbaarheden aan het licht gebracht hebben, krijgt de wereldeconomie opnieuw gestalte. Russische energie, Chinese geneesmiddelen, Taiwanese microchips: de globalisering had ons afhankelijk gemaakt. Een van de oorzaken hiervan was de extreme concentratie van de productielocaties in strategische sectoren en expertisegebieden over de hele wereld. Zo is 75% van de werkzame stoffen die in Europa worden verkocht nu afkomstig uit China en India, tegen 20% dertig jaar geleden. In de wetenschap dat meer dan 90% van de halfgeleidercomponenten uit Azië komt, begrijpen we waarom de orderportefeuille van de Zwitserse halfgeleiderfabrikant Meyer Burger, die in Europa componenten voor zonnepanelen ontwikkelt en produceert, snel volloopt.
De nieuwe situatie reorganiseert de goederen- en dienstenstromen tussen zones. Bij de huidige stand van zaken krijgt de veerkracht van de toeleveringsketens prioriteit om de afhankelijkheid te verminderen in cruciale sectoren zoals technologie en industrie, energie, voedsel en gezondheidszorg, en om een eind te maken aan de versnippering van productieprocessen over verschillende continenten en de enorme tekorten door spanningen in de toeleveringsketens waardoor 80% van de wereldhandel passeert. Deze nieuwe mondiale situatie, die berust op de fundamentele behoefte aan autonomie, speelt in op een wereldwijd probleem en biedt een waaier aan kansen voor bedrijven en beleggers.
Gezonde risicoafbouw
De impact van de covidcrisis op de wereldwijde toeleveringsketens wisselde per sector en regio. Daarom hebben bedrijven nog eens nagedacht over hun toeleveringsketens en het spreiden van hun toeleveringsbronnen om hun afhankelijkheid van bepaalde landen of leveranciers te verminderen. Bedrijven proberen nu flexibeler te worden en een gezonde risicoafbouw uit te voeren, zoals Eli Lilly[1] laat zien. Het Amerikaanse farmaceutische bedrijf, dat de afgelopen drie jaar ruim zes miljard dollar heeft geïnvesteerd in de productie van werkzame stoffen in de Verenigde Staten, kondigde in maart 2023 aan dat het een miljard dollar zou investeren in een productielocatie in Ierland, in combinatie met studiebeurzen voor een programma van 45 miljoen op het gebied van farmaceutische productie.Wereldwijd zien we hier steeds meer voorbeelden van.
De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitieke risico’s waarmee de wereldwijde toeleveringsketens geconfronteerd worden aan het licht gebracht. De gevolgen voor de energiesector zijn groot, vooral voor aardgas en de energie-infrastructuur, aangezien Oekraïne een sleutelrol speelt in de doorvoer van Russisch aardgas naar West-Europa en strategische pijpleidingen, zoals de Druzhba-pijpleiding, door het land lopen. De spanningen en verstoringen die resulteerden in volatiele energieprijzen hebben de energiezekerheid op de voorgrond geplaatst. Hierdoor is men zich ervan bewust geworden dat het zaak is om de toeleveringsketens en strategische middelen te diversifiëren. Dit is des te belangrijker omdat het conflict nog altijd grote gevolgen heeft voor de voedselvoorziening, vooral sinds op 17 juli een einde kwam aan de corridor die in juli 2022 onder de VN-vlag aan de Zwarte Zee was ingesteld. Dankzij deze overeenkomst kon meer dan 30 miljoen ton graan uit Oekraïne worden verscheept, waardoor de wereldvoedselprijzen volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) met ongeveer 20% daalden.
De risico’s zijn talrijk en de fundamentele behoefte aan autonomie is groot. De staking in de havens van Brits-Columbia in Canada, die op 1 juli begon en Nutrien dwong zijn potasproductie te verminderen, en de staking bij vervoersbedrijf UPS, dat zegt elke dag ongeveer 6% van het Amerikaanse bbp te vervoeren, zijn allemaal voorbeelden van factoren die de wereldwijde logistiek kunnen verstoren.
Golven van relocalisaties
Vanuit geografisch oogpunt zullen regio’s in de buurt van een groot aantal eindgebruikers, met transportinfrastructuur, een productiecultuur en knowhow – en opleidingsfaciliteiten op dit gebied – en handelsovereenkomsten waarschijnlijk als winnaars uit de bus komen. Zuidoost-Azië is ongetwijfeld een van de meest aantrekkelijke regio’s voor relocalisatie. Landen zoals Vietnam, Indonesië, Thailand, Maleisië en de Filipijnen profiteren van een overvloed aan concurrerende arbeidskrachten, een ontwikkelde infrastructuur en aanhoudende economische groei. Maar ook sommige Oost-Europese landen, zoals Polen, Tsjechië, Hongarije en Roemenië, bieden geschoolde arbeidskrachten en een strategische geografische ligging, waardoor ze zich in een goede positie bevinden voor relocalisaties in de productiesector. Tot slot profiteren sommige Latijns-Amerikaanse landen, vooral Mexico, Brazilië, Colombia en Peru, van preferentiële handelsovereenkomsten, een geschoolde beroepsbevolking en concurrerende productiekosten, waardoor investeringen worden aangetrokken om bepaalde sectoren te herhuisvesten. Specialist in industrieel vastgoed FIBRA Macquarie Mexico, een dochter van de Australische Macquarie Group, ontwikkelt een portefeuille met opslagplaatsen en productielocaties in het noorden van Mexico, een snelgroeiende regio dankzij de Amerikaanse regionalisering, en een gebied dat in aanmerking komt voor de Inflation Reduction Act (IRA). Mexico krijgt namelijk steeds meer belangstelling van de Verenigde Staten als vestigingsplaats, met name voor de Amerikaanse maakindustrie. Volgens een onderzoek van Morgan Stanley zou deze nearshoring de exportgroei van de Mexicaanse maakindustrie naar de Verenigde Staten kunnen stimuleren, van 455 miljard dollar nu naar bijna 609 miljard dollar in de komende vijf jaar[2].
Hoewel de productiesector vaak centraal staat bij relocalisaties, kunnen er ook andere sectoren bij betrokken zijn. Voorbeelden hiervan zijn arbeidsintensieve sectoren met concurrerende productiekosten, zoals kleding, elektronica, auto’s, machines en consumptiegoederen, of de gezondheidszorgsector, die getroffen wordt door geneesmiddelentekorten. Eind januari 2023 stonden 862 geneesmiddelen in België als onbeschikbaar geregistreerd op het platform dat ontwikkeld is door het Belgisch Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten. Om deze problematiek te verlichten, reorganiseren bedrijven. Zo heeft Euroapi, een wereldleider op het gebied van werkzame stoffen, geïnvesteerd in de Franse regio Puy de Dôme om de productie van morfine en derivaten tussen nu en 2027 te verhogen.
Hoewel relocalisatie een complex proces is dat van veel factoren afhangt, is het een van de grote structurele trends die de wereldeconomie nu opnieuw gestalte geven.
Disclaimer: De meningen die in dit document worden geuit, zijn de overtuigingen van de beheerder. LFDE kan hiervoor in geen geval aansprakelijk worden gesteld.
[1]De genoemde waarden en sectoren worden als voorbeeld gegeven. Hun aanwezigheid in de portefeuille kan niet gegarandeerd worden.
[2] Mexico is poised to ride the Nearshoring wave, juli 2023
