De week vakantie die de federale onderhandelaars inlassen, komt niets te vroeg. Want de regeringsformatie bereikt een kookpunt nu Conner Rousseau (Vooruit) aangeeft te twijfelen. Voor formateur Bart De Wever (N-VA) ligt er werk op de plank.

In het nieuws: Rousseau twijfelt openlijk aan hoe de formatie loopt.

• Dat Vooruit wat twijfelend in de formatiegesprekken was gestapt, was duidelijk vanaf het allereerste begin op 9 juli. Bart De Wever mocht formateur worden, maar van de achterban hadden hoofdonderhandelaars Rousseau en Melissa Depraetere (Vooruit) slechts een mandaat tot een “inspanningsverbintenis” gegeven. Als de voorstellen van formateur De Wever teveel naar rechts helden, dan zou Vooruit “de onderhandelingen verlaten”, in de woorden van Rousseau.
  • Rousseau herhaalde toen zijn vragen tot meer koopkracht, een vermogenstaks en het afzien van ferm besparen op de gezondheidszorg.
• Die eisen blijven nu ook nog altijd overeind. De poging van De Wever om, op vraag van cd&v, een aantal hervormingen aan elkaar te koppelen, werd niet op gejuich onthaald. De pensioenplannen moesten het ontgelden bij de socialistische vakbond ABVV. Cd&v-voorzitter Sammy Mahdi noemde de teksten “onevenwichtig”. En ook Les Engagés was nog niet aan boord.
• Maar de grootste afwijzing komt nu toch weer van Rousseau, via zijn geliefkoosde medium Instagram. “Ik zit met enorm veel twijfel”, reageert hij openlijk. “Iedereen verwacht snel een regering. (…) Maar we moeten wel voldoende geloven dat we de mensen helpen met een beleid. En ik vind nog geen evenwichten. Of nog niet veel terug waarvoor ik ooit in de politiek stapte”.
• Kort gezegd: de kritiek op de nota’s van N-VA is nog altijd niet weggenomen. Omdat N-VA als grootste partij uit de bus kwam, vinden De Wever en de zijnen dat de nota’s best een gele signatuur moeten hebben. Maar wat in de Vlaamse regeringsonderhandelingen wel lukt, lukt niet bij de federale: de donkergele nota’s ombuigen naar compromissen die voor iedereen werkbaar zijn. Rousseau had het eerder al over een ‘signaal’ dat er moest komen van N-VA naar Vooruit, en dat is er duidelijk nog niet.

Profileringsdrang

De details: Iedereen is beducht voor de eigen achterban en de volgende verkiezingen.

• Dat ‘signaal’ dat Vooruit wil, is niet onbegrijpelijk. Vooruit voelt de druk toenemen. Niet alleen van de socialistische vakbond ABVV, maar ook van de eigen achterban. Rousseau speelt open kaart op Instagram: “Meedoen en toegevingen doen zal veel mensen teleurstellen. Stoppen met onderhandelen en nog meer asociale zaken laten gebeuren waarschijnlijk nog meer”. Het woord ‘asociaal’ komt rechtstreeks van ABVV-topvrouw Miranda Ulens, die de voorstellen in De Wevers supernota zo noemde.
  • Vooruit vreest al geruime tijd dat de partij als enige linkse speler in de te vormen coalitie teveel naar rechts geduwd zal worden. En dan is de kans op een electorale afstraffing in 2029 natuurlijk groot: Groen en met name PVDA kunnen dan inhakken op het gevoerde beleid en dat afzetten tegen de eigen linkse standpunten.
• Aan de andere kant van het electorale spectrum wil N-VA zich ook profileren. Het werd tegen de verwachtingen in toch de grootste politieke partij, maar voelt Vlaams Belang in zijn nek hijgen. Door stevige onderhandelingsteksten naar voren te brengen, wil de partij aan de achterban laten zien dat het de rechterflank niet zomaar loslaat.
• Ondertussen is er van de discretie de De Wever predikte, nog maar weinig over. Dat wekt irritatie op bij cd&v, weet De Morgen. Ondanks de uitspraken van Mahdi vinden de christendemocraten dat geven en nemen nu eenmaal bij onderhandelingen horen. De situatie op Instagram gooien hoort daar voor hen niet bij. De contacten tussen Mahdi en Rousseau zijn ook niet erg goed, dus er speelt nog een menselijk aspect mee.

Gemeenteraadsverkiezingen zijn geen deadline meer

Om te volgen: Komt de ‘natuurlijke deadline’ van De Wever in gevaar?

• De Wever zag een “natuurlijke deadline” voor de regeringsonderhandelingen: 20 september. Dat is immers het moment waarop de Europese Commissie van België wil weten hoe het land het begrotingstekort wil aanpakken. Door het buitensporig tekort moet België een saneringstraject van vier of van zeven jaar voorleggen. Verregaande hervormingen opgesteld door een volwaardige regering leiden makkelijker naar het zevenjarig traject. Een regering in lopende zaken heeft minder slagkracht en zal misschien verplicht worden voor het vierjarig traject te moeten kiezen.
• En dan zijn er nog de gemeenteraadsverkiezingen op 13 oktober. Dat was voor De Wever een tweede deadline, maar dat idee van een harde datum wordt stilaan losgelaten. Vooruit wil niet dat Groen en PVDA kunnen focussen op een beloofde deadline die niet gehaald werd. En N-VA denkt, door de verkiezingsoverwinning in juni, dat Vlaams Belang nu een minder groot gevaar vormt.
• Het is dus aan De Wever om zijn teksten toch wat bij te schaven, om water bij de wijn te doen. Na de week verlof moeten de verschillende hervormingen weer besproken worden, ditmaal met het nodige cijfermateriaal erbij. Aangenomen wordt dat de regeringsformatie dan een niveau hoger zal schakelen. De Arizonapartijen zijn tot elkaar veroordeeld, dat wel. Cd&v staat er niet om te springen om er nu plotsklaps nog Open Vld bij te halen in plaats van Vooruit. Daardoor kan Vooruit ook eisen blijven stellen.
• De vaart erin houden blijft de boodschap voor de onderhandelaars. Maar op een ‘snelle landing’ moeten we dus allicht niet meer hopen. Of het vóór de gemeenteraadsverkiezingen lukt, zelfs dat is nu onzeker.