‘Oplichting’ en ‘misbruik van de coronamaatregelen.’ Zo wordt op Chinese sociale media gereageerd op de onthulling dat banken het coronabeleid op slinkse wijze misbruiken om zo boze klanten buiten de deur houden.

De ophef ontstond eerder deze maand, toen een groep klanten van vier verschillende banken in de provincie Henan verhaal wilden halen over hun tegoeden. Eerder dit jaar was er al massaal geprotesteerd bij de banken. Volgens lokale media ging het om zo’n 800 klanten, die van plan waren hun tegoeden bij de banken op te nemen.

Plotseling een rode QR-code

Toen de klanten naar de bankfilialen wilden reizen, bleek ineens dat ze allen een rode QR-code in hun coronaregistratie hadden. In China betekent zo’n code dat je óf besmet bent, óf in de buurt van een besmetting bent geweest. Het betekent ook verplichte quarantaine, en dat maakt reizen onmogelijk. Dus konden de gedupeerden hun geld niet opnemen.

Een vrouw uit Henan met de familienaam Wang is een van de gedupeerden. Op 12 juni was zij onderweg naar een van de bankfilialen, waar ze omgerekend tienduizenden euro’s aan tegoeden heeft. Ze werd echter bij aankomst op het treinstation geweigerd, zo vertelde ze aan lokale media. Wat bleek: ze had ineens een rode QR-code.

“Vertrekken of quarantaine”

De lokale autoriteiten stelden voor om 14 dagen in quarantaine te gaan in Henan, óf rechtsomkeert te maken naar haar thuisprovincie. De vrouw besloot de eerste trein terug te nemen, om het twee dagen later weer te proberen, maar dan met de auto. Op die manier is er minder kans op QR-code controles, was de redenering.

Echter, zodra Wang en een aantal mede-gedupeerden in de buurt van de bank waren, werden ze staande gehouden door de verkeerspolitie. Er werd ze dringend gesommeerd te vertrekken. En aan die oproep gaven ze gehoor. Nog altijd hebben ze hun geld niet kunnen terughalen.

Hoe kon dit gebeuren?

Het verhaal van mevrouw Wang en haar mede-gedupeerden roept vele vragen op, maar vooral: Waarom kregen gedupeerden plotseling een rode QR-code van de gezondheidsautoriteiten, oftewel de overheid?

Het lijkt er sterk op dat er fraude en vriendjespolitiek in het spel is, zo meldt staatskrant The Global Times. Kennelijk is een verzoek vanuit de banken om bepaalde klanten rode QR-codes te geven door de plaatselijke overheid gehonoreerd is.

Op donderdag werd bekend dat tot nu toe vijf ambtenaren gestraft zijn voor het manipuleren van de QR-codes: minstens een van hen is ontslagen en uit de Communistische Partij gezet.

Mogelijke fraude met QR-codes om de belangen van financiële instellingen te dienen kan volgens analisten schadelijk zijn voor het publieke vertrouwen. Hu Xijin, voormalig hoofdredacteur van The Global Times en tegenwoordig populair commentator, spreekt van een ‘duidelijke wetsovertreding’ en voegt toe: “Het beschadigt de steun van het volk in ons gevecht tegen het virus.”

Wachten op groen licht

China-correspondent Roland Smid ziet ook een risico voor de staat: “Tot nu toe namen de meeste mensen aan dat de QR-codes op op medische data gebaseerd waren. Nu blijkt dus dat het voor allerlei doeleinden gemanipuleerd kan worden. Massaal wantrouwen in het systeem kan China echt niet gebruiken, ook niet omdat het de besmettingen nog altijd naar nul wil krijgen.”

Voor de gedupeerden zit er ondertussen niets anders op dan wachten tot hun QR-codes weer op groen springen. En dan maar hopen dat ze dan wél aanspraak kunnen maken op hun geld.