Het ‘Progress Lawyers Network’, ooit opgericht als ‘Advocaten voor het Volk’, wint andermaal een slag: de Raad van State fluit in een behoorlijk baanbrekend arrest de Vlaamse regering terug. Die regering had in 2021 beslist om de zorgbudgetten voor personen met een beperking ‘af te schaven’, als besparing. Maar de Raad van State vindt dat een schending van artikel 23 van de Grondwet: verleende sociale rechten mogen niet verminderd worden. Meteen betekent dit wel een forse juridische aanslag op elke toekomstige besparing in de sociale zekerheid of welzijnsbudgetten: een stevige politieke impact dus, van een juridische actie. En daar is het de advocaten net om te doen, net als PVDA zelf. Voorzitter Raoul Hedebouw (PVDA) maakte van die strijd tegen de ‘culturele hegemonie’ ook een speerpunt: de communisten moeten niet enkel politiek, in de Kamer, actief zijn, maar ook ‘op het veld’. Dat wil zeggen in culturele middens, op de werkvloer, maar ook in de rechtbanken. En liefst zonder daarbij de vlag en wimpel van de partij te dragen. Advocate Lies Michielsen kreeg vanmorgen op de VRT-radio uitgebreide quotes, net als in De Standaard. Nergens werd erbij gezegd dat ze voor ‘Progress Lawyers’ werkt.

In het nieuws: De tussenregeling in de hervorming van het zorgbudget voor gehandicapten is door de Raad van State naar de prullenmand gestuurd.

De details: Een oud besluit van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (cd&v) houdt geen stand: een nieuw arrest vernietigt de overgangsperiode in de hervormingen van 2021. Nu dreigt de Vlaamse regering plots een deel budget extra te moeten betalen, retroactief. Het budget is er alvast niet, zo legt de oppositie de vinger op de wonde. 

• “De Raad van State fluit de Vlaamse regering terug over de vermindering van de budgetten voor personen met een handicap. Keer op keer schendt die regering de rechten van kwetsbare mensen. Dit is een belangrijke overwinning van de vzw GRIP en Progress Lawyers”. Het was een triomfantelijke Lise Vandecasteele (PVDA), Vlaams Parlementslid voor de communisten, die het nieuws als ‘breaking’ aankondigde. 
• Meteen reageerde ook Hannes Anaf (Vooruit), de specialist zorg voor de socialisten, met een terechte opmerking: “De Raad van State dropt meteen een bom van jewelste in het nieuwe werkjaar. Het besparingsbeleid van de Vlaamse Regering op de kap van zorg voor personen met een handicap wordt terecht teruggefloten. En nu, minister Hilde Crevits (cd&v)?  Want er is 0 euro voorzien in begroting om dit op te lossen.”
• Alles draait daarbij rond een arrest waar de Raad van State gisteren mee kwam. Daarbij waren ze vernietigend voor het zogenaamde “actualiseringsbesluit” dat toenmalig minister van Welzijn Wouter Beke (cd&v) nam in 2021 over het ‘persoonsvolgend zorgbudget’ voor mensen met een handicap.
  • Initieel was die zorgnood in verschillende schalen verdeeld, met 12 andere zorgcategorieën.
  • Beke paste dat aan naar 24 zorgcategorieën. En daarbij zou er financieel niets veranderen, het zou ‘meer op maat’ worden.
  • Maar uiteindelijk bleek toch dat die ‘actualisering’ voor een pak mensen betekende dat ze in een andere, budgettair minder interessante categorie terechtkomen.
  • Want voor twee van de 12 categorieën bleek het een verbetering, maar 10 van de 12 zagen hun budget krimpen.
  • In totaal gaat het om bijna 15.000 personen met een handicap. Daarvan zijn er een kleine 3.000 getroffen door de hervormingen: initieel zouden zij dus meer krijgen. 700 mensen kregen ook effectief meer dan voorzien.
  • Het gaat om verliezen van budgetten van 615,43 tot zelfs 10.261,57 euro per jaar.
• De Raad van State oordeelt nu dat het ‘actualisatiebesluit’ wordt vernietigd, met terugwerkende kracht. De overgangsperiode van het oude naar nieuwe systeem moet anders. Het zou gaan om meer dan 11 miljoen euro, die zo bespaard werd, en nu dus wel door de Vlaamse overheid moet betaald worden. “De bestreden ‘actualisatie’ komt in de feiten neer op een lineaire vermindering van het budget van bijna alle gerechtigden”, zo schrijven ze in hun arrest.
• Juridisch interessant is de redenering van de Raad van State zeker:
  • Het is de eerste keer dat ze die rechters zich beroepen op het zogenaamde ‘standstill-principe in van artikel 23 van de Belgische Grondwet. Dat is een juridische interpretatie van dat artikel.
  • Dat artikel luidt (onder meer) “Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden”, met daarin de passage: “Het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand.” 
  • Maar het houdt, volgens de advocaten die de zaak aankloegen en nu ook de Raad, in dat verleende sociale rechten niet zomaar geschrapt kunnen worden. Daarvoor moet er een goede reden zijn, “in het algemeen belang”.
  • “De Raad van State stelt vast dat uit geen enkel stuk enige reden of verantwoording blijkt die verband houdt met het algemeen belang die deze aanzienlijke vermindering verantwoordt”, zo schrijven de rechters in hun arrest.
  • Daarmee vinden ze dat de Vlaamse regering “haar materiële motiveringsplicht schendt”. 

En nu? Elke besparing in de sociale zekerheid of op welzijn moet voortaan wel stevig bekeken worden.

• Dat PVDA en Vooruit nu inhoudelijk bijzonder enthousiast zijn over het arrest is niet onlogisch: plots heeft de Raad van State nu voor het eerst dat ‘standstill-principe’ juridisch toegepast.
• Op het kabinet van bevoegd minister van Welzijn Crevits spreekt men van “een belangrijk precedent”. “Wouter Beke, die de nieuwe regeling had uitgewerkt, was ervan overtuigd dat dit de toets met de Grondwet zou doorstaan”, zo is te horen. 
• Want meteen is elke toekomstige oefening in besparingen in welzijnsbudgetten, maar breder in elk budget van de sociale zekerheid, de gezondheidszorg of de juridische bijstand (die allemaal in de Grondwet vermeldt worden) toch wel wat lastiger geworden: de politiek moet die plots dan allemaal veel beter gaan motiveren ten opzichte van ‘het algemeen belang’. Dat wordt geen evidente oefening, zowel Vlaams als federaal.
• Voor de Vlaamse regering is het hoe dan ook politiek weer een klap: het beeld van de hardvochtige ploeg van rechtse rakkers, aangeblazen door PVDA en Vooruit, ook weer in het verhaal van de hervormingen bij De Lijn, wordt zo nog eens bevestigd.
• Extra lastig is het voor cd&v, die net de linkerflank van de regering zou moeten zijn: het is op hun departement Welzijn, onder Beke en nu Crevits, dat de besparingen gebeurden. “We zitten nu met onze advocaten samen om de effecten te bekijken”, zo laat Crevits weten. 

The Big Picture: De overwinning smaakt extra zoet voor de PVDA’ers.

• Het is geen toeval dat Vandecasteele zo expliciet de advocaten van ‘Progress Lawyers Network’ feliciteerde: ooit werd dat kantoor, een collectief van advocaten zonder hiërarchische leiding, geboren als ‘Advocaten voor het Volk’, naar analogie met onder meer ‘Dokters voor het volk’ van de PVDA. 
• Vandaag zijn de banden minder expliciet: de advocaten presenteren zichzelf graag als “sociaal geëngageerd”, maar kunnen moeilijk ontkennen dat bijvoorbeeld Ivo Flachet, lid van het kantoor als advocaat, ook gewoon partijmedewerker van PVDA is. 
• Telkens duikt het ‘Progress Lawyers Network’ ook op in erg politieke zaken: het kantoor bepleit erg veel asielzaken, en zeker om daarbij aan te tonen dat het beleid van de Belgische staat “illegaal” is. Dat leverde al talloze juridische overwinningen op.
• Ook op het sociaal beleid willen ze juridisch wegen, via de vzw Grip, die het kantoor als advocaat nam, gooide Lies Michielsen van Progress Lawyers zich op de zaak van het actualisatiebesluit. 
• Zowel in De Standaard als bij de VRT-nieuwsberichten op de radio kreeg de advocate gisteren en vandaag daarbij een pak quotes: “Het is nu aan de Vlaamse regering om de nodige budgetten te voorzien. Indien niet, dan kunnen de getroffen mensen nog juridische stappen ondernemen, maar wij gaan ervan uit dat die nu gaan krijgen waar ze recht op hebben”. 
• Daarbij vermelden de media niet dat Michielsen advocaat is bij het bewuste kantoor met PVDA-banden: expliciet wat de partij graag ziet. In het mainstream discours komen, met de eigen boodschap.
• Want onder het leiderschap van Raoul Hedebouw (PVDA) is de oude communistische theorie van Antonio Gramsci, over ‘culturele hegemonie’ helemaal terug.
  • Gramsci stelt dat de ‘heersende klasse’ ook heel de cultuur beheerst, de “overtuigingen, percepties, waarden en normen”. 
  • Wil het communisme winnen, dan moet ze daar ook de strijd dus aangaan, breder dan enkel in de politieke arena. Het gehanteerde discours in de media veranderen, en ombuigen in de eigen logica, is daarbij primordiaal: Gramsci vond dat communisten hun eigen media nodig hadden: kranten, radio en later televisie. 
  • Die oude communistische ideeën op moderne leest toepassen, doet de PVDA bovenmatig, via sociale media: het is niet louter uit opportunisme dat men gigantische budgetten in Facebook gooit, maar de oude theorie van ‘culturele hegemonie’.
  • Dat het “woord van het jaar” ook de ‘graaiflatie’ werd, rechtstreeks gesteund in de online stemming door militanten van PVDA, maakte Hedebouw bijzonder blij: hun ‘lingo’ wordt zo mainstream.
  • Net zo goed is het bijzonder handig om een schijnbaar neutrale expert, de betrokken advocate, te laten pleiten voor het betalen van uitkeringen “waar mensen recht op hebben”. Felicitaties van de partij volgen dan.

Genoteerd: De ongelijkheid in België tussen vermogens neemt af en is minder significant dan in andere Europese landen. 

• Een opvallend nieuw rapport van de Nationale Bank: de ongelijkheid is de afgelopen tien jaar afgenomen in België. De totale rijkdom van de rijkste 10 procent bedroeg in 2011 59 procent. Vandaag is dat nog 55 procent. Tegelijkertijd is het aandeel van de 50 procent armste gezinnen in dezelfde periode gestegen van 7 naar 8,4 procent.
• Bovendien zijn de ongelijkheden minder groot dan in andere Europese landen. Gemiddeld bezitten de rijkste 10 procent van de gezinnen in de EU 56 procent van de totale rijkdom, tegenover 55 procent in België. Het land bevindt zich sinds 2019 onder het Europese gemiddelde: een opvallende evolutie. De 50 procent armste gezinnen in Europa bezitten gemiddeld slechts 5 procent van de totale rijkdom, tegenover 8,4 procent in België.
• Het blijkt dat vastgoed een cruciale rol speelt in de totale rijkdom van Belgische gezinnen. In het tweede kwartaal van 2023 hadden ze een totaal netto vermogen van 2.852 miljard euro. Maar onroerend goed vertegenwoordigde alleen al 1.596 miljard euro, meer dan de helft.
• Belgische gezinnen staan ​​bekend om hun passie voor vastgoed. 70 procent van de huishoudens is eigenaar van hun woning. Met de stijgende vastgoedprijzen heeft een meerderheid van de Belgen hiervan kunnen profiteren, wat heeft bijgedragen aan het verkleinen van de ongelijkheden.
• Bovendien hebben de financiële papieren en waarden, die voor 80 procent in handen zijn van de rijkere families, dit jaar niet goed gepresteerd in België. De Bel20 heeft aanzienlijk slechter gepresteerd in vergelijking met de rest van de Europese markten.
• Het rapport valt natuurlijk zoals altijd op verschillende manieren te lezen: “10 procent van de rijkste gezinnen bezit 55 procent van de totale rijkdom,” is evengoed een kreet om andermaal de sociale strijd aan te gaan. Dat is immers meer dan voorheen werd gedacht. Eerder werd geschat dat dit in 2021 46 procent was, maar het blijkt dat rijke families vaak hun vermogen onderschatten, zo stelt de Nationale Bank.
• Interessant is dat die Nationale Bank vanaf nu elk kwartaal deze cijfers zal publiceren, wat telkens het debat over rijkdom en de verdeling ervan kan aanwakkeren. De linkse partijen pleiten systematisch voor een hogere belasting op vermogen of rijkdom. 

Opvallend: Het nieuwe logo van België, voorzitter van de EU, is al beklad met slogans pro-Palestina.

• Op de Kunstberg, in hartje Brussel, kwamen vrijdag premier Alexander De Croo (Open Vld) en Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, het nieuwe logo van het Belgische voorzitterschap van de EU onthullen. Bijster origineel is dat logo niet: een hartje, met be en EU ernaast.
• Maar ondertussen is het logo al beklad: ‘Stop Genocide, stop apartheid, Gaza’, staat er nu in graffiti op te lezen. Een tweede keer dat het EU-voorzitterschap van België een actie pro-Palestina moet ondergaan.
• Want dat de Palestijnse zaak stevig verdedigd wordt, onder meer zelfs door zangeres Laura Tesoro, zullen de politici nu wel al geweten hebben: het feestje van de Vlaamse overheid rond Europa in Mechelen afgelopen weekend, dat als eerder apolitiek gezien werd, verloor op een bepaald moment de regie door pro-Palestijns protest. 
• Slam-poëet Hind Eljadid moest normaal een haiku van Herman Van Rompuy komen voordragen, maar ging helemaal weg van het script. “Duizenden doden in Gaza, Europa doet niets. Raise your flags. Dit soort Europa is geen feest waard”, zo stelde ze. Daarna herhaalde ze talloze keren de erg omstreden slogan “From the river to the sea, Palestine will be free”. 
• Die oude slogan, die alludeert op het verdrijven van de staat Israël, is in Duitsland zelfs ronduit verboden. Ook de Nederlandse Tweede Kamer stemde in met een motie dat het om “een oproep tot geweld gaat”. Onder meer de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema maakte onlangs heel expliciet waarom zij de slogan niet in haar stad wil: “De leus is in 2017 opgenomen in het handvest van Hamas en wordt gebruikt door Hamas en Hezbollah. Daarmee is de leus alle onschuld kwijt en dat maakt hem voor mij onaanvaardbaar.”
• In Brussel is het hanteren van die slogan schering en inslag op elke pro-Palestijnse betoging. Ook in de kranten kreeg Eljadid, die een paar uur in de Mechelse cel moest na haar optreden en daarover haar verontwaardiging uitschreeuwde, geen vragen over haar meermaals gebruik van de leuze. 
• Gisterenavond in De Afspraak was het analist Noël Slangen die haar erop wees: “Die slogan is toch zeer discutabel, want het komt erop neer dat Israël dan geen reden van bestaan heeft. U kan vinden dat dat een andere betekenis heeft, maar er zijn ook mensen die vinden dat ‘Arbeit macht frei’ ook iets anders betekent. Dat kan gewoon niet.” 
• “Ik ben een dichter en een poëet, en als je naar die woorden kijkt, naar die zin, er staat letterlijk van de rivier en de zee, laat de Palestijnen vrij”, zo verdedigde Eljadid zich.  
• De discussie zet de vraag op scherp of dergelijke slogans niet net scherper veroordeeld moeten worden door de politiek, net zo goed als de vraag of organisaties als Samidoun, die een discours hanteren dat Hamas verdedigt, een vrij podium in België blijven krijgen. Ook die organisatie is in Duitsland verboden.
• Tegelijk is er de vaststelling dat België op diplomatiek vlak binnen de EU allerminst een pro-Israelische koers vaart. Dat “Europa helemaal niets doet” zoals Eljadid stelde in haar protest-actie, is manifest fout. 
• Samen met landen als Ierland en Spanje, ging de federale regering van Alexander De Croo (Open Vld) net het verst in het veroordelen van het geweld dat Israël hanteert. Toen De Croo samen met zijn collega Pedro Sanchez uit Spanje aan de poorten van Gaza opriep tot een verlengd staakt-het-vuren, kreeg hij net bijzonder forse kritiek vanuit de Israëlische regering. In die zin is het protest tegen het EU-voorzitterschap van België wel erg bizar.

Opvallend (2): Het proces tegen Dries Van Langenhove (ex-Vlaams Belang) is begonnen. Hij verdedigt zich niet, maar gaat hoe dan ook in beroep.

• Geen Van Langenhove te zien, vandaag op de rechtbank in Gent, waar naast het ex-Kamerlid nog zes verdachten een proces krijgen, allen voormalige leden van Schild & Vrienden. Die kwamen in opspraak na een Pano-reportage, waarbij de interne communicatie en geheime chat-groepen van de extreemrechtse groepering naar buiten kwamen. 
• Op basis van wat daar gezegd en geschreven werd, kwamen een hele reeks tenlasteleggingen: aanzetten tot discriminatie op basis van racisme of xenofobie, en het verspreiden van denkbeelden die gegrond zijn op rassuperioriteit of rassenhaat, maar ook over inbreuken op de negationismewet. Daarop staan stevige straffen, zelfs gevangenisstraffen.
• Maar Van Langenhove, met sterrenadvocaat Hans Rieder als z’n raadsman, gaat blijkbaar niet laten pleiten namens hem op het proces. Hij gaat uit van een veroordeling in eerste aanleg, en gaat hoe dan ook in beroep. 
• Rieder probeerde via een heuse procedureslag de afgelopen maanden de rechters in Gent te wraken, omdat ze vooringenomen en niet-objectief zouden zijn. Het Hof van Beroep en finaal Cassatie verwierpen die verzoeken. 
• “Nu blijkt dat een eerlijke kans mij in eerste aanleg wordt ontnomen. Met rechter Jan Van den Berghe, die overduidelijk van uiterst linkse signatuur is en met gesjoemel werd aangesteld, kan ik geen eerlijk proces krijgen. Daarom zal ik vandaag niet aanwezig zijn in de rechtbank en heb ik in samenspraak met mijn advocaat besloten om ons pleidooi te behouden voor het Hof van Beroep, waar we hopelijk wel een eerlijke kans zullen krijgen”, zo stelt Van Langenhove op X.
• Met zijn houding lijkt Van Langenhove de rol van een soort martelaar te willen nemen, van een “niet-objectief justitie-apparaat”. Dat hij daarbij dreigt zwaar veroordeeld te worden, is een risico dat hij erbij lijkt te nemen. Of de gevolgen ook politiek worden, valt te bezien: tussen Van Langenhove en Vlaams Belang, zijn voormalige partij, lijkt alvast in de perceptie ondertussen wel wat afstand te zijn.
• Ondertussen zijn de pleidooien in Gent volop aan de gang. Opvallend daarbij zijn de burgerlijke partijen in de zaak: dat zijn niet alleen de Universiteit Gent, waar Schild & Vrienden actief was als studentenvereniging, en het eerder te verwachten Unia, het centrum voor gelijke kansen, net als de Liga voor Mensenrechten. 
• Want daarnaast is er Jihad Van Puymbroeck, een oud-medewerkster van de VRT-nieuwsdienst, die naar eigen zeggen slachtoffer werd van “een georkestreerde haatcampagne”, en voormalig Gents magistraat Henri Heimans, zoon van een Joods koppel dat de Duitse concentratiekampen overleefde.

Gevolgd: De nieuwjaarsreceptie van Voka levert geen verrassingen op: ze willen een staatshervorming en minder regeltjes.

• Onderwijs, de arbeidsmarkt én gezondheidszorg: dat moet allemaal volledig naar de deelstaten. Dat standpunt herhaalde Voka, de Vlaamse werkgeversorganisatie, gisteren nog eens op hun jaarlijkse nieuwjaarsreceptie. Verrassend is het niet, en het is ook het standpunt van N-VA, en officieel ook nog altijd van cd&v.
• “De komende jaren moeten we meer dan ooit hervormen om beter te kunnen ondernemen”, zo onderstreepte Voka-baas Rudy Provoost. “Ik besef ten volle dat het thema staatshervorming delicaat en controversieel is, maar de status quo is een onhoudbaar zwaktebod. Nu is het moment om komaf te maken met de geïnstitutionaliseerde inertie en om inefficiëntie en de systeemfouten ten gronde aan te pakken.
• Daarbij duwde die niet alleen op de (federale) staatshervorming, maar ook op de overdreven regeldrift van de regeringen, met een stevige knipoog naar de Vlaamse ploeg van Jan Jambon (N-VA). Die was samen met premier Alexander De Croo (Open VLD) de belangrijkste politieke gast.
• Jambon hoefde maar binnen te koppen nadien: “Geef ons de volledige bevoegdheid over de Vlaamse arbeidsmarkt. Dan kunnen we echt werk maken van de eisen die Voka op tafel legt.”

Om te volgen: Het aandeel Bpost stond de hele voormiddag onder zware druk in een reactie op een somber analistenrapport van het beurshuis Jefferies.

• Niet bepaald prettig nieuws voor de federale regering en bevoegd minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) bij de start van het nieuwe jaar: Bpost verkeert op de beurs in zwaar water.
• De analisten van Jefferies verlagen hun koersdoel voor het aandeel van het overheidsbedrijf in één ruk van 5,00 euro naar 3,80 euro. Analist David Kerstens schat in dat de uitdoving van het veelbesproken krantencontract zware financiële gevolgen zal hebben voor het postbedrijf, omdat de concurrentie een flink deel van de kranten- en tijdschriftenbedeling die nu nog bij Bpost zit, zal kunnen inpikken.
• Jefferies verlaagt zijn schatting voor Bposts bedrijfswinst (EBIT) voor 2024 van 240 miljoen naar 200 miljoen euro en voor 2025 van 228 miljoen naar 160 miljoen euro.
• De beursreactie: Het aandeel donderde van 4,70 euro naar 4,06 euro rond de middag, of een klap van ruim 13 procent.

Tenslotte: Een gênant hoog budget uit de gemeentekas, voor een signeersessie met Thomas Dermine (PS) doet stof opwaaien.

• Neen, goed hebben ze er toch niet over nagedacht, de lokale PS in Châtelet, een gemeente in de schaduw van Charleroi. Daar kwam natuurlijk wel de held van het moment langs: Thomas Dermine, federaal staatssecretaris, maar toch ook de kopman van de streek en rechterhand en vertrouweling van grote PS-baas Paul Magnette en straks lijsttrekker.
• Dermine kwam er zijn boek signeren: “Wallonië-Vlaanderen, voorbij de clichés”. Alleen, de lokale PS verviel meteen wel in een stevig cliché: ze hadden een drank- en hapjesbudget (“boissons et zakouzi’s”, staat in het budget) voorzien van liefst 1.000 euro voor de signeersessie in het ‘Maison de la Poterie’, die morgen plaatsvindt. De zaak wordt immers georganiseerd door ‘Châtelet Animé’, een gemeentelijke organisatie. Met overheidsgeld dus.
• De lokale oppositie schreeuwde meteen moord en brand: “Zoveel geld? Voor een politiek evenement? Neemt men ons voor imbecielen dan?”, wat meteen ook tot in de lokale pers raakte. Ondertussen bleek wel al dat Dermine zelf niet op de hoogte was van de heisa en het budget. Maar bon, over clichés rond de PS gesproken dus… (cv/ddw)