PS-voorzitter Paul Magnette trommelt vanmiddag de pers op, om een nieuw eisenpakket van sociale maatregelen binnen Vivaldi op tafel leggen: “De huidige maatregelen volstaan niet voor een groot aantal families en arbeiders.” Daarbij zet hij opnieuw premier Alexander De Croo (Open Vld) onder druk, “men moet verder gaan om de levens van ieder te verbeteren”, zo klinkt het op de Keizerlaan, het PS-hoofdkwartier. Opvallend: Magnette zal zijn oproep doen, samen met de federale vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS), een regeringslid. De oproep komt er op moment dat de Europese Commissie alweer de groeiverwachtingen negatief moet bijstellen: die gaat naar 2,7 procent groei in 2022, ver onder de verwachte 5,4 procent. Meer slecht nieuws voor Vivaldi, dat al weken ‘koopkrachtmaatregelen’ aankondigt, maar waar een expertengroep momenteel het dossier vertraagt. Hoe lang nog, vragen de coalitiepartners zich af.

In het nieuws: Vanmiddag spreken Paul Magnette en Pierre-Yves Dermagne.

De details: “De PS, de motor van de sociale kracht, is van oordeel dat we verder moeten gaan in het leven van elke burger verbeteren.”

• “Welke maatregelen? Hoe gaan we ze concreet maken? Met welk tijdspad? En voor wie? Vandaag antwoord op al die vragen”, zo laat de PS in een uitnodiging voor hun persconferentie weten. Ze willen een heus “koopkrachtplan” op tafel leggen, een eisenpakket, maar ook een concrete route, die Vivaldi kan nemen.
• De uitnodiging belooft alvast: ze staat bol van de ambitie om de federale regering tot de orde te roepen:
  • “Verschillende maatregelen zijn genomen om de stijgende inflatie te counteren. En het mechanisme van de automatische indexering van de lonen werkt volop.”
  • “Maar door de aanhoudende oorlog in Oekraïne en een voortdurende sterke inflatie op langere termijn, volstaan de huidige maatregelen niet. We moeten verder gaan.”
• En meest opvallend daarbij: de vicepremier van de PS schuift ook mee aan. Dat is niet meteen gebruikelijk, maar Pierre-Yves Dermagne is na twee jaar nog steeds wat zoekend naar een scherp profiel in de federale ploeg. Met grote ogen stond hij te kijken naar hoe met name de liberalen het spel ruw spelen, en de PS in de federale ploeg soms vastzetten bij nachtelijke discussies: het aankondigen van een “begrotingsakkoord” in november vorig jaar, bij het begrotingsoverleg, door Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne blijft legendarisch. Die stond buiten voor de micro’s victorie te kraaien, terwijl Dermange binnen helemaal niet akkoord was gegaan, en zijn voorzitter aan de telefoon al helemaal niet.
• Door nu schouder aan schouder te gaan zitten, Magnette en Dermagne, stuurt de PS meteen wel een duidelijk signaal: ze menen het serieus met hun eis, er moet ‘iets’ ondernomen worden.

Ook in het nieuws: Slechte vooruitzichten voor heel de Europese economie.

• Donkere economische wolken pakken steeds meer samen boven het geheel: de Europese Commissie kwam vanmorgen met nieuwe vooruitzichten, en die beloven niet veel goeds. Om te beginnen blijft de inflatie razen: de Commissie verwacht dat die boven de 6,8 procent blijft dit jaar voor heel de EU, met 6,1 procent voor de eurozone, om pas in 2023 naar 2,7 procent te zakken, nog steeds stevig boven de limiet van 2 procent die de Europese Centrale Bank (ECB) hanteert.
• De bedoeling is meteen dat de ECB nog voor de zomer eindelijk de intrest gaat verhogen, en zo de inflatie zal proberen te temperen. Maar dat dreigt meteen de staatskas te kosten: de rentebetalingen dit jaar zullen in de kering, door de grote schuldenberg, mogelijks tot 1 miljard euro meer kosten. Niet goed dus voor de begroting.
• Maar veel erger: de economische afkoeling in Europa is volop bezig. De Commissie stelt de verwachtingen bij van 5,4 procent groei voor de eurozone dit jaar, naar 2,7 procent. Dat is een nieuwe, serieuze bijstelling.
• Dat betekent slecht nieuws voor de Belgische cijfers: geen enkel land in de EU heeft zo’n ‘open’ economie. De exploderende energiekost en de oorlog hebben het vertrouwen aangetast. In België is de klap voor de economie nog groter: de verwachtingen van de Europese Commissie gaan voor ons land van 6,2 procent vorig jaar, naar amper 2 procent dit jaar en 1,8 procent in 2023. De inflatie is tegelijk torenhoog, met 7,8 procent. Enkel Estland en Litouwen doen slechter in de eurozone. 
• Niemand spreekt het al openlijk uit, maar het is duidelijk dat de Europese economie zo op een hellend vlak zit: in de wandelgangen van de grote banken fluistert men al over mogelijke recessie, voor de VS en Europa. Dat wordt dan een horrorscenario van stagflatie: de economie die krimpt, terwijl de inflatie hoog blijft. Zo ver zijn we nog niet, maar iedereen kan zien dat het niet de goede richting uitgaat.
• Voor de Belgische begroting is de Europese Commissie dan ook pessimistisch: men verwacht een tekort van 5 procent op de begroting, nauwelijks beter dan de 5,5 procent vorig jaar, en ver weg van de 3 procent-norm van de EU. Zonder drastisch ingrijpen eindigt men volgend jaar, volgens de Commissie op 4,4 procent tekort.
• Interessant bovendien: de Commissie becijferde wat kan gebeuren als de gaskraan met Rusland nog dit jaar dicht gaat. Dan zou de Europese economie verder ineenzakken met 2,5 procent, waardoor er nog 0,2 procent groei zou overblijven. De inflatie gaat dan met 3 procent extra de hoogte in. Niet bepaald aantrekkelijk dus, en meteen de verklaring waarom de EU met de voeten sleept.
• Symbolisch: de benzineprijs gaat vandaag voor ‘benzine 95’ ook voor het eerst boven de twee euro per liter. Niet bepaald prettig voor Vivaldi: aan de pomp wordt een deel van het volkssentiment bepaald.

The Big Picture: Vivaldi zal toch vroeg of laat sociaal-economisch aan de bak moeten.

• Vrijdag parkeerde de kern het dossier van het verbod op gokreclame. Na een lastige week, waarbij vicepremier Van Quickenborne eenzijdig aankondigde zo’n verbod te installeren, via een koninklijk besluit om de MR te omzeilen, moest de premier in de Kamer volop het hoongelach van de oppositie trotseren op donderdag. De volgende dag op de kern kon de MR triomferen: het dossier wordt ‘herbekeken’. “Zo’n verbod kan zonder culturele en sportprojecten te ondermijnen”, zo liet ad-interimvicepremier David Clarinval (MR) nog fijntjes weten.
• Maar de frictie rond dat dossier illustreert de ongemakkelijke sfeer die er hangt rond het groter geheel: hoe zal de federale ploeg zich nu opstellen, ten opzichte van de huidige sociaal-economische uitdagingen?
• Zowat elke partij op links in die coalitie heeft al aangekondigd dat er nieuwe sociale maatregelen zitten aan te komen. Iedereen wil werken aan de “koopkracht”. Op 1 mei werden al heel wat voorstellen in die zin gelanceerd, plus de manier waarop men die wil betalen: een bijkomende taks op vermogens keert telkens terug.
• Dat Egbert Lachaert, de Open Vld-voorzitter, begin mei nog aankondigde dat de lage tarieven van 6 procent voor btw op gas en elektriciteit gehandhaafd zullen blijven in het najaar, werd door de socialisten en groenen nauwelijks op reactie onthaald. Veelzeggend: daar zien ze die tariefverlaging, permanent dan, eigenlijk al als “verworven”. Met andere woorden: het zal veel verder moeten gaan dan dat.
• Zowel Ecolo als de PS dringen daarbij aan op het openbreken van de wet van 1996, die de loononderhandelingen regelt. Maar ook bij cd&v wijst men erop dat het effect van de automatische indexering niet oneindig de middenklasse zal beschermen tegen de inflatie. Ook daar, bij het kabinet van vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v) dringt men aan op nieuwe maatregelen.
• De cd&v-vicepremier en zijn partij zien in een grote fiscale hervorming een mogelijk antwoord: een stevige verschuiving van lasten op arbeid naar kapitaal zou een pak gezinnen uit de middenklasse een fiscale bonus kunnen geven, netto op hun loon. Voor de zomer wil Van Peteghem met voorstellen komen. Om maar te zeggen: de voorzitterswissel bij cd&v leidt er wel toe dat de christendemocraten bij Vivaldi ook boter bij de vis willen. Het palmares moet straks toch rijker ogen dan pakweg een mislukte volksbevraging over de staatshervorming, wil men die federale ploeg deftig kunnen blijven verdedigen.
• Maar het grote probleem, dat verschillende coalitiepartners vaststellen: niets loopt nog in die regering, een pak dossiers zitten gewoon geblokkeerd. Enkel op specifieke domeinen, zoals de hervormingen in de gezondheidszorg, met nu ook de maatregelen rond langdurig zieken, gaat het nog vooruit.

Bijkomende moeilijkheid: Een bijbaan op Buitenlandse Zaken, en tegelijk een groepje experten om de economische uitdagingen op te lossen: het is geen winnende formule voor de premier.

• “Tja, de premier zit blijkbaar vrij vast met zijn buitenlandjob, zo lijkt het toch?”, klinkt het ook vanmorgen droog bij coalitiepartners in Vivaldi. Want uitgerekend vandaag komen in Brussel de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU samen. Voor ons land is Sophie Wilmès (MR) afwezig, omwille van haar zieke man. Premier Alexander De Croo (Open Vld) neemt voorlopig haar taken over.
• Maar ideaal is die situatie niet, zeker nu de eerste minister al langer onder vuur ligt omdat hij “te veel met zijn hoofd in het buitenland zit“, zo kreeg hij vorige week voorgeschoteld, bij een gesprek op Radio 1. “Neen, mijn hoofd zit steeds in eigen land”, zo repliceerde hij.
• Die meeting van de buitenlandministers in Brussel zal overigens opnieuw gaan over de nieuwe sancties tegen Rusland: een zesde pakket maatregelen ligt voor. Maar Hongarije blokkeert de zaak, rond een verbod op import van olie uit Rusland. Overigens zal ook de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba deelnemen aan de vergadering.
• Tegelijk probeerde de premier eind april de sociaaleconomische discussie wat te verleggen van de regering, door een ‘expertengroep‘ in te roepen. Die zou “net zoals de GEMS bij de COVID-crisis, de regering nu gaan begeleiden bij de economische toestand”. Maar de expertengroep heeft toch een heel andere dynamiek dan die GEMS, waar de prominente leden niet uit de media weg te branden waren, waardoor men stevig woog op het publieke debat.
• Om te beginnen is de groep stevig ideologisch gekleurd én verdeeld, met een blauwe voorzitter, de directeur van de Nationale Bank Pierre Wunsch, maar ook rode academici zoals Mathias Dewatripont en Paul De Grauwe. Dat maakt dat het ideologisch debat van binnen Vivaldi eigenlijk naar die ‘expertengroep’ is verschoven.
• Bovendien lijken de experten niet bepaald haast te maken: pas in juni verwacht de premier een eerste economische analyse van de werkgroep. Wunsch spreekt van “een academisch werk op langere termijn”. Zo lijkt het voor een pak coalitiepartners van Vivaldi te veel “alsof de Zestien die werkgroep gebruikt als excuus om niets te moeten doen“, zo is in de wandelgangen te horen.
• En dat is niet aanvaardbaar. De PS geeft vandaag nog eens openlijk gas, Ecolo deed dat al vorige week: “De komende weken staat koopkracht zeker op de agenda”, zo stelde vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) fel in Het Nieuwsblad. Of dat de liberalen in beweging zet, is maar de vraag.
• Tegelijk blijft overigens MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez maar stoken. Hij is volop actief met bezoeken in Vlaanderen. Bij Terzake liet hij vorige week nog een ballontje op, dat VRT-journalist Ivan De Vadder vanmorgen op Radio 1 nogmaals loste: “Ik droom ervan om opnieuw één nationale liberale partij op te richten, een partij die dan overal zou kunnen opkomen”, zo stelde Bouchez. Het is maar zeer de vraag of men daar bij Open Vld op zit te wachten, dat soort ‘nationaal’ vehikel. Maar het zou alvast een behoorlijke plotwending kunnen betekenen, als de MR ook in Vlaanderen lijsten indient.

Genoteerd: Sammy Mahdi en Hilde Crevits nemen samen de zaak in handen bij cd&v.

• Vanavond moet de partijraad van cd&v één naam naar voor schuiven om in de Vlaamse regering te stappen. Dat is een nieuwigheid, die net onder afscheidnemend voorzitter Joachim Coens (cd&v) is ingevoerd: niet meer de partijvoorzitter, maar de partijraad (een soort parlement van de partij) moet met twee derde van de stemmen een nieuwe kandidaat-minister goedkeuren.
• De plek van Wouter Beke (cd&v) moet worden ingevuld. Dat is alvast wat vandaag formeel moet gebeuren. Want informeel regelt men tegelijk ook al de opvolging van Mahdi, die partijvoorzitter wordt. Dit weekend was Walter De Donder (cd&v), burgemeester van Affligem en kabouter Plop-acteur, die zich eerst opzichtig wat ruimte had gelaten voor een tweede poging als kandidaat-voorzitter, duidelijk in een videoboodschap: ook hij steunt Mahdi.
• En ook Hendrik Bogaert (cd&v), het buitenbeentje van de partij op rechts, stelt zich geen kandidaat, zo vernemen we: ook hij “laat het nu helemaal” aan de huidige staatssecretaris voor Asiel en Migratie.
• Die post wordt vanavond meer dan vermoedelijk ook informeel al ingevuld: zo kan men een grotere puzzel leggen en een tweede naam naar voor schuiven. Meer dan vermoedelijk wordt het een fris gezicht. In praktijk kan de nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie dan pas binnen een maand aan de bak, als Coens formeel opstapt, en Mahdi na één verkiezingsronde en zonder tegenkandidaat op het schild wordt gehesen.
• Wat de namen betreft, is het een beetje tasten in het duister. Wat wel duidelijk opvalt: in praktijk heeft het duo Mahdi-Crevits duidelijk de handen in elkaar geslagen, zij zetten de lijnen uit en doen straks een voorstel. Dat moet formeel gedaan worden door afscheidnemend voorzitter Joachim Coens, maar hij is nu echt een “sitting duck”: iedereen weet dat hij vertrekt na bewezen diensten, hij kan moeilijk nu nog gaan bepalen hoe de toekomstige casting eruitziet.
• En Mahdi en Crevits laten maar een heel klein beetje in hun kaarten kijken. Op een wandeling van een cd&v-afdeling raakte VTM gisteren aan een quote van de toekomstige voorzitter: “Je hebt nood aan mensen die dossierkennis hebben, maar daarnaast heb je ook nood aan vernieuwing”, zo stelde Mahdi langs Vlaamse velden. Daarbij gaf hij aan dat Crevits hoe dan ook vice-ministerpresident blijft. Een combinatie dus, zoals gesteld, van één nieuwkomer en één ervaren persoon.
• Wat ondertussen wel een scenario is dat steeds meer circuleert: Crevits zou haar bevoegdheid van Landbouw houden, maar geeft Werk door aan iemand anders, en neemt dan de zware portefeuille van Welzijn. Destijds, bij de vorming van de Vlaamse regering, paste Crevits voor dat laatste, waarna het bij Beke belandde. Over Welzijn lijkt er immers meer en meer een consensus dat dit geen bevoegdheid is voor een broekie, of iemand die het klappen van de zweep nog niet voldoende kent.
• Dat betekent dat er een nieuwe naam op Werk zou komen: één kandidaat heeft daar al ministeriële ervaring, federaal dan, Nathalie Muylle (cd&v). Maar of de Vlaamse fractie daar dan weer enthousiast op zal reageren is maar de vraag: ze wil graag iemand van haar in de regering zien schuiven. De naam Vera Jans (cd&v) valt daarbij, zij is Limburgse en heeft dossierkennis op Welzijn. Maar geen ervaring als minister, en is geen wissel op de toekomst.
• Maar logischerwijze wordt er wel naar West-Vlaanderen en zeker Limburg gekeken: een regionale spreiding van de kopstukken is aangewezen. En met Coens (West-Vlaanderen) en Beke (Limburg) verdwijnen uit twee belangrijke provincies boegbeelden.
• Vandaar dat ook de naam van Nawal Farih (cd&v) blijft terugkeren, in de puzzel. Zij is potentieel een nieuw boegbeeld in Limburg, en kan straks een nieuwe rol spelen, in de strijd met Zuhal Demir (N-VA) in die provincie.
• Maar zoals gezegd, dat is allemaal behoorlijk speculatief: het is vanavond niet uit te sluiten dat er een verrassing uit de puzzel komt.

Ook genoteerd: De vrouw van Wouter Beke (cd&v) blijft op het voorplan. En verandert zo wat de spelregels over families in de politieke beeldvorming.

• Vrijdag was ze al erg prominent in beeld bij het afscheid van minister Beke, ze stond met haar dochter naast haar man op de persconferentie. Dit weekend gaf Leen Desmyter, de vrouw van, nog eens een interview, aan Het Belang van Limburg.
• Daarmee verzet het gezin Beke een beetje de bakens: dat een gezin een rol gaat spelen in de politieke communicatie en beeldvorming, is relatief ongekend in de Belgische politiek. Al is het niet helemaal nieuw: zo duikt de vrouw van premier Alexander De Croo (Open Vld), Annik Penders, ook regelmatig op bij publieke events en in de media, in weekendbijlages.
• Maar Desmyter kwam met een uitgesproken politieke boodschap ook, dit weekend: “Ik ben heel teleurgesteld en voel me machteloos, vooral tegenover de media. Ik sta ervan versteld dat er nog altijd jour­nalisten zijn die niet beseffen dat ze duidelijk over de schreef zijn gegaan. Daarom wilden de kinderen en ik op de persconferentie het signaal geven dat wij er staan voor Wouter.”
• En nog meer: “Wat hij goed doet, wordt amper vermeld. Dat verkoopt blijkbaar niet. Ik vraag me echt af wie emotionele intelligentie mist: zij of wij?”
• Het ontslag, met de enscenering van het gezin, met dochtertje Nette die zwaaide met een oranje trui met daarop “nothing to prove” was een heel bewuste keuze van Desmyter: “Ja, we wilden dit doen als gezin. Ik ben niet alleen met Wouter getrouwd, ik ben dat ook met de politiek. Ook zijn ontslag moesten we dus samen doen. Trouwens, Wouter is ook zo: hij wil het liefst alles samen doen. Als voorzitter stond hij ook nooit alleen op het podium, hij wilde burgemeesters en partijleden aan zijn zijde”, zo stelt ze.