Opnieuw een donker rapport voor België vanuit de internationale financiële markten. “De stijgende populariteit van populistische partijen en de toenemende polarisatie kunnen het opmaken van een begroting nog complexer maken.” Het staat letterlijk in de nieuwste beoordeling van ratingbureau Fitch, over België. Die verlaagden in maart 2023 de vooruitzichten voor België al naar ‘negatief’, wat betekent dat men de huidige rating van AA- op Belgisch schuldpapier onder druk ziet komen. Bovendien is Fitch erg hard voor de Belgische pensioenhervorming, die “geen impact heeft gehad”, en dus de begroting niet zal verbeteren. Maar bij de PS, de partij waarvan de meeste waarnemers verwachten dat ze met Paul Magnette (PS) straks de nieuwe eerste minister zullen gaan leveren, is men niet onder de indruk van het negativisme rond de begrotingscijfers. “De Italianen gaan de Europese normen ook nooit halen. Dan zal de Europese Commissie wel weer zeggen, ‘Ja dat is jammer’, en we gaan verder. Dat is de politieke realiteit, dan past men zich daaraan aan.” De PS beziet het heel realistisch: “Als we aan 3 procent tekort geraken in de volgende legislatuur zal het in orde zijn.”

In het nieuws: De Belgische kosten van vergrijzing worden niet aangepakt, merkt ratingbureau Fitch.

De details: Het is het zoveelste signaal van een grote financiële instelling dat de Belgische financiën stevig onder druk staan. Maar zeker aan Franstalige kant leeft het begrotingsdebat nauwelijks. Al zeker niet bij de top van de politici daar.

• “Hoewel maatregelen zoals de invoering van de pensioenbonus of een hogere drempel voor een minimumpensioen ervoor zorgen dat de pensioenkosten wat dalen, wordt het effect op de begroting helemaal te niet gedaan door de verhoging van de minimumpensioenen.” 
• Bij Fitch draaien ze niet rond de pot: de pensioenhervorming, die begin deze maand in de Kamer finaal werd goedgekeurd, gaat niets helpen aan de noodlijdende begroting van dit land. Het ratingbureau, dat België op dit moment een hoge score van AA- geeft, waarschuwt al langer. In maart vorig jaar veranderden de vooruitzichten naar ‘negatief’, en dat houden ze aan. 
• Indien Fitch dus de score van België zou verlagen, geeft dat meteen negatieve gevolgen: de rente op de vele staatsschuld die België heeft, zou dan gaan stijgen. Overigens merkt de beoordelaar ook op “dat België met 105 procent schuldgraad ten opzichte van het bbp ongeveer het dubbele heeft van wat de norm is bij landen die een AA- rating hebben”.
• Specifiek over de pensioenen, die via de sociale zekerheid een enorme hap van de federale begroting nemen, baseert men zich op de cijfers van de Belgische Nationale Bank. Die becijferde onlangs de impact op lange termijn van de drie laatste regeringen, op de pensioenen:
  • De regering-Di Rupo saneerde tussen 2010 en 2014 voor 0,4 procent van het bbp.
  • De Zweedse ploeg van Michel deed tussen 2014 en 2020 liefst 1,6 procent van het bbp af, van de kosten.
  • De regering De Croo hervormde wel de pensioenen, maar het nettoresultaat is dat in 2070 de kost weer met 0,15 procent van het bbp gestegen zal zijn.  
• En Fitch maakt ook ramingen: ze verwachten dat van de 4,2 procent aan tekort nu, België er in slaagt om naar 3,5 procent tekort in 2027 te gaan. Maar daarbij meteen een flinke waarschuwing: als er een “politieke standstill” komt, lukt dat niet. “En dat is al meermaals gebeurd in België”.
• “De verkiezingen van 9 juni kunnen een politieke impasse veroorzaken. Dat zou leiden tot uitstel van de sanering van de overheidsfinanciën. De stijgende populariteit van populistische partijen en de toenemende polarisatie kunnen het begrotingsbeleid nog complexer maken”, zo schrijven ze letterlijk. 

Wat dit betekent: Bij de PS, straks naar alle waarschijnlijkheid weer een cruciale regeringspartner, blijft men onderkoeld over de doemberichten.

• In de komende debatten in de campagne zal het ongetwijfeld nog over de begroting gaan. Zeker aan Vlaamse kant is dat een stevig thema, in Franstalig België is er veel minder interesse in de cijfers. 
• Goed om weten is dat de PS het alvast heel zakelijk benadert, zonder enige paniek of onder de indruk van de bloedrode cijfers. Hun analyse, intern:
  •  “We gaan nooit naar een evenwicht gaan, in de volgende legislatuur. Als we die 3 procent-norm halen, is het al goed.”
  • “De Croo en de Open Vld doen nu alsof ze mega-inspanningen willen, maar in de feiten gaan die ook niet naar dat evenwicht willen gaan, maar gewoon naar die 3 procent. Meer doen is gewoon onhaalbaar, en iedereen weet het.”
  • “Die 3 procent tekort halen, betekent concreet van 21 miljard tekort nu naar zo’n 15 miljard tekort gaan, in één legislatuur. Dat is zo’n 2 miljard aan inspanningen per jaar, dat is niet onhaalbaar. Als we daar aan geraken, zal het goed zijn.”
  • “En bovendien, in Europa is er altijd de bredere context. De Italianen gaan de Europese normen ook nooit halen. Dan zal de Europese Commissie wel weer zeggen, ‘Ja, dat is jammer, de volgende keer moeten jullie beter doen’. Dat is de politieke realiteit, dan past men zich daaraan aan.”
• In de kiescampagne zal de PS vooral zoveel mogelijk praten over extra inkomsten, om die 2 miljard per jaar te gaan vinden. Enige opening, zelfs naar de huidige Vivaldi-partners toe, zal er niet zijn over de begroting.

Waarom dit ertoe doet: Het zal toch over de harde cijfers en de doemberichten gaan, zeker in de Vlaamse kiescampagne. 

• Bij Open Vld is het Fitch-rapport niet per se slecht nieuws. Zeker omdat het ratingbureau expliciet waarschuwt voor een “impasse”, net de reden waarom premier De Croo zo hard hamert op “meteen een regering maken, na de verkiezingen”. Daarbij waarschuwen de liberalen al langer “dat we geen weken gaan verliezen door ons op te sluiten in een kasteel”. 
• “We hebben geen keuze, we moeten echt al in de zomer aan de begroting van 2025 tegen oktober in volle bevoegdheid kunnen voorbereiden”, herhaalde De Croo begin deze week nog aan de pers. 
• Op de achtergrond speelt dat de slechte cijfers zo de reden zijn om discussies over een “Vlaamse meerderheid”, en de koppeling aan het Vlaamse niveau, weg te duwen, en eerder gewoon snel verder te doen met Vivaldi, of een soortgelijke ploeg, aangevuld met Les Engagés. 
• Net dat wil de N-VA tegen elke prijs vermijden. Vandaar dat ze al eerder een soort “minikabinet” lanceerden: een noodregering meteen na de verkiezingen, die de begroting kan maken. Maar tegelijk wél met het oog op daarna dan een grote communautaire hervorming te organiseren. Realistisch is dat scenario allerminst: waarom zouden de partijen die in lopende zaken de kabinetten bemannen, dat zo snel gaan opgeven? 
• Ten gronde heeft de N-VA tegelijk weer een extra argument in de discussie over “Vlaamse welvaart”, met het rapport van Fitch: “De Europese commissie toonde al aan dat de pensioenen in Frankrijk en Griekenland vandaag beter gegarandeerd zijn dan bij ons. De pensioenen zijn vandaag dus minder zeker dan toen de regering De Croo begon. Fitch bevestigt dit nu. Zelfs Di Rupo deed destijds beter dan deze regering. En dan blijft De Croo zijn verdraaide goed-nieuwsshow maar opvoeren”, reageert begrotingsspecialist Sander Loones (N-VA).  

Dé vraag: Wie clasht dan met wie, in de campagne?

• “Een debat met De Wever? Dat moet u hem vragen hé, ik wil zeker”. Dat premier De Croo en Open Vld de strijd met de N-VA willen aangaan, is overduidelijk, en liefst zo veel mogelijk in een persoonlijke tweestrijd. Het is zo dat de eerste minister zijn partij “in de match wil boksen”.
• Bij de N-VA is men wat spaarzamer met die duels: is De Croo de échte vijand, of is het toch de machtige PS, aan de overkant van de taalgrens? In de feiten zoekt De Wever duidelijk het duel opnieuw met Magnette. Er staan nog debatten gepland bij onder meer VTM en RTL.
• Voor De Tijd en L’Echo daagt het duo dit weekend al op. Daarbij loste De Wever al een fragment, dat best grappig is: “Ik heb uw programma gelezen, en zou u de vraag willen stellen: hoeveel nieuwe belastingen zitten erin, onze studiedienst heeft het proberen te berekenen, ze komen aan minimum 10 miljard nieuwe belastingen”, zo haalt De Wever uit.
• “Een beetje meer”, zo stelt Magnette laconiek. “Dank u”, antwoordde De Wever. “Het kan oplopen tot 15 miljard, al naar gelang, zo vertelden ze mij.”

On the campaign trail (1): De Brusselse regering ging “meteen in beroep” tegen de vergunning voor de luchthaven van Zaventem. En toen niet meer.

• “Na analyse door onze advocaten zijn er voldoende elementen die een beroep tegen de vergunning rechtvaardigen.” Daarmee kondigde Ecolo-minister van Milieu in Brussel, Alain Maron, gisteren via Belga aan dat de Brusselse regering zich dus zou verzetten tegen de nieuwe vergunning voor de luchthaven in Zaventem.
• Die luchthaven ligt op Vlaams grondgebied, en dus was het Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) die de vergunning voor de paasvakantie had afgeleverd. Maar daarbij was “geen rekening gehouden met de Brusselaars”.
• “Gezien de impact van de vergunning op de Brusselse bevolking en het geen rekening houden met de vragen van de Brusselse regering, zal ik volgende donderdag voorstellen om de procedure van een belangenconflict te starten tegen de vergunning”, zo liet Maron weten. 
• Maar daarmee zette Maron de Open Vld wel helemaal in haar blootje: die had met collega-minister Gwendolyn Rutten (Open Vld) net forse kritiek gehad op de vergunning van Demir, die toch wel strengere normen oplegt. Voor Rutten ging dat net te ver, en zou men “verdere groei in Zaventem zou fnuiken”. 
• De Open Vld’er in de Brusselse regering, Sven Gatz (Open Vld), kon dus moeilijk anders dan reageren: “We hebben gisteren een Brusselse regering gehouden van twee uur, daar heeft Maron met geen woord over gerept over Zaventem, een uur later kondigt hij dat aan, dat vind ik niet correct.” 
• En meteen kondigt Gatz ook aan dat zo’n beroep tegen de vergunning van Zaventem een collectieve beslissing van de Brusselse regering is. En die gaat Open Vld tegenhouden. “Het kan zijn dat ik de enige ben die daar niet mee akkoord is, maar daarmee stopt het”, zo stelde Gatz vanmorgen op Radio 1. 
• Het gedoe leidde meteen tot een zoveelste relletje tussen Open Vld en N-VA. Want de liberale voorzitter Tom Ongena steunde meteen de beslissing van Gatz en voegde er op X aan toe: “Het is al erg genoeg dat Demir de groeikansen en de jobkansen van de luchthaven beperkt, de Brusselse groene minister wil nu nog verder gaan. Onbegrijpelijk dat sommigen zo hun best doen om onze welvaart naar de verdoemenis te helpen.”
• Daarop haalde uiteraard Vlaams minister Demir dan weer hard uit: “Of het nu onwetendheid of dommigheid is, laat ik in het midden. De waarheid is: de luchthaven kreeg alle groei vergund die ze in haar eigen aanvraag stak: 13 procent extra tegen 2032. In tegenstelling tot jouw tweets, zuig ik geen dingen uit mijn duim, Tom.”

On the campaign trail (2): Nog gênanter voor de Brusselse en Waalse regering: na dagen geklaag over werken aan het Léonard-kruispunt, blijkt dat ze wél op de hoogte waren. 

• In de Franstalige pers, en zeker bij de Franstalige partijen MR, Les Engagés en DéFI, is het al dagenlang een thema: de werken aan de Brusselse ring, uitgevoerd door de Vlaamse overheid. Daar veroorzaken die werken bij het Léonard-kruispunt lange wachttijden en hinder.
• Zodanig zelfs dat de Franstalige pers sprak van “enclaves” die voor de bewoners van Waterloo gecreëerd zouden worden. ‘Vlaamse pesterijen’ dus, en erger: de bevoegde minister van Openbare Werken in Vlaanderen, Lydia Peeters (Open Vld) zou “niet overlegd hebben”. 
• Meteen kwamen daarbij de grote verklaringen dat “het federale België zoals het nu is toch niet werkt”, en de onvermijdelijke vraag “of het niet beter allemaal bij één niveau zou zitten”.
• Het leidde tot zelfs vragen in de Kamer gisteren, allemaal aan Franstalige kant, waarbij ook Ecolo-minister van Mobiliteit Georges Gilkinet het nodig vond uit te halen naar de Vlaamse regering, en aan te duiden “dat minister Peeters had geweigerd in te gaan op de vraag, ook van mij, om de werken op te schorten”.
• Extra pijnlijk nu: uit extensief mailverkeer dat ook deze nieuwsbrief kon inkijken, blijkt dat de Vlaamse administratie netjes op tijd, in februari al, de diensten van Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) en die van Waals minister van Mobiliteit Philippe Henry (Ecolo) op de hoogte werden gebracht.
• Het Agentschap Wegen en Verkeer nam het initiatief, en hield zelfs een vergadering met Brussel Mobiliteit, op 7 februari, over die werken. Op 12 februari laat die Brusselse administratie ook weten “dat ze geen weet hebben van andere grote werken in die zone, in de voorgestelde periode.” Daarna drong het Vlaams Agentschap nog aan op vergaderingen en overleg, via mails.
• Alles lijkt erop te wijzen dat de eigen administraties van Van den Brandt en Henry hun ministers niet op de hoogte hebben gebracht, wat hen nu in een kwetsbare positie zet. 
• Bij Van den Brandt reageerde het kabinet dan weer fel, in La Libre: “Dit is de wereld op z’n kop”. Want daar spreken ze van “vage informatie uit Vlaanderen”, die “niets vertelde over de impact van de werken”
• Maar tegelijk is die situatie wel al langer aan het aanslepen. Al dagenlang was er Franstalige kritiek, en bekeek de Vlaamse administratie zelfs de mogelijkheid om de werken op te schorten, maar bleek dat na een advies van veiligheidsexperten niet verantwoord.
• Overigens merken nogal wat politici in de Wetstraat op dat Van den Brandt en een pak Brusselse politici toch iets lijken te vergeten, in deze discussie: de jarenlange hinder die hun Brusselse werken veroorzaakt hebben voor pendelaars richting de hoofdstad, door hun werken aan de kleine ring en de tunnels. “Eén keer hinder in omgekeerde richting, en het kot is al te klein”, zo is in de Vlaamse regering te horen.

On the campaign trail (3): Vooruit blaast het stof van een oude hit af: het ‘gratis-verhaal’.

• De volgende regering moet de huisarts, tandarts en psycholoog gratis maken voor jongeren tot en met 24 jaar: dat is een voorstel waarmee Vooruit naar de kiezer trekt. Uit cijfers blijkt namelijk dat 13.000 jongeren uit financiële overwegingen een bezoek aan de huisarts uitstellen, voor een tandartsbezoek zijn dat zelfs 33.000 jongeren.
• “Dat leidt tot grotere gezondheidsproblemen en een veel hogere factuur”, duidt Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere in het Nieuwsblad. “De uiteindelijke behandeling is dan ook veel intensiever en veel duurder. Zowel voor de jongere als voor de samenleving. Voorkomen is beter dan genezen.”
• Het voorstel is duidelijk een voortzetting van het beleid van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Die zorgde al voor lagere tarieven bij de geconventioneerde zorgverleners, al geldt dat niet voor alle ingrepen. Jongeren kunnen zelfs gratis naar de psycholoog.
• Gezondheidszorg wordt op die manier een speerpunt voor Vooruit bij de verkiezingen. De partij zal alvast niet willen raken aan het budget, en het zelfs omhoog willen duwen. En daarbij is het oude toverwoord ‘gratis’, dat onder de illustere Steve Stevaert zo vaak gebruikt werd, dus terug van nooit helemaal weggeweest.

Straf: Meryame Kitir heeft haar lidmaatschap bij Vooruit opgezegd.

• Ex-minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir is niet langer lid van Vooruit, weet het Belang van Limburg. Ze kwam in oktober 2022 in opspraak nadat bekend raakte dat er een moeilijke werksfeer heerste op haar kabinet en er een groot verloop was van medewerkers. Kitir nam aanvankelijk “een mentale pauze”, maar werd uiteindelijk vervangen door Caroline Gennez (Vooruit).
• De breuk die was ontstaan tussen de partij en Kitir kon nadien nooit meer helemaal worden gelijmd. Vooruit voerde een onderzoek naar de gebeurtenissen op haar kabinet, maar Kitir heeft dat dossier nooit kunnen inkijken. In maart 2023 keerde ze desondanks toch terug in de Kamer in de Vooruit-fractie, om vervolgens in juli aan te kondigen dat ze na de verkiezingen zou stoppen met politiek.
• Nu pas blijkt dat Kitir sinds begin dit jaar geen lid meer is van Vooruit. ”Op het moment dat Meryame heeft aangekondigd dat ze stopte met politiek, heeft ze ons laten weten dat ze haar lidmaatschap niet meer zou vernieuwen”, legt Vooruit-woordvoerder Niels Pattyn uit. Kitir stuurde dan ook begin dit jaar een mail om de partij te laten weten dat ze de domiciliëring voor haar lidmaatschap wenste stop te zetten. Toch wel een niet mis te verstaan signaal dus.
• Kitir blijft tot de verkiezingen wel in de Vooruit-fractie zetelen in de Kamer. Volgens de statuten van de partij is er geen bezwaar tegen ex-leden die in de fractie zitten.

Opgemerkt: Een afwezige De Croo, die op ‘zijn’ Europese top bleef, veroorzaakte boze reacties.

• “Ik stel voor dat wij Alain Remue opbellen. Die spoort immers vermiste personen op. We zouden ook Child Focus kunnen contacteren, maar dat zou te beledigend zijn voor de premier. Het is beschamend, om eerlijk te zijn. Als men weet dat men niet kan komen, dan moet men de eerlijkheid hebben om te zeggen dat men niet kan komen.” Jean-Marie Dedecker was gisteren zijn snedige zelf, in de Kamer. 
• Daar was de premier aangekondigd voor het vragenuurtje, met een batterij aan stekelige onderwerpen die klaar lagen. Maar geen Alexander De Croo te zien: de Kamer moest wachten. En wachten. En nog meer wachten.
• “Ik denk dat we hem nog niet te snel moeten verwachten, want hij zal blijkbaar ook een persconferentie geven. Ik heb ook vernomen dat hij in Limburg de opening van een gebouw moet bijwonen, dus misschien zien we hem zelfs helemaal niet.” N-VA-fractieleider Peter De Roover kon daarbij moeilijk zijn irritatie verbergen. “Aan het lijntje worden gehouden, is voor niemand aangenaam en is geen deftige manier van werken. Er is helemaal geen elementaire beleefdheid meer.”
• Daarop wilde Kristof Calvo (Groen), die voor de gelegenheid de Kamer voorzat, toch wel repliceren: “‘Het enige verschil is dat dat wat later op de dag is en dat de camera’s van Villa Politica er niet bij zijn. Ik begrijp ook dat dat minder prettig is, maar wie vandaag een vraag wil stellen aan de eerste minister zal dat kunnen doen.”
• Waarom Dedecker toch nog eens uithaalde: “Het doet mij bijna denken aan iemand die op de lappen is en die belt naar zijn vrouw om te zeggen dat hij er om 22 uur zal zijn, maar die er om 23 uur nog niet is, en om 24 uur ook niet.”
• Overigens, rond 21 uur 30 was de premier er dan toch, terwijl hij normaal om 14 uur al aangekondigd was. 

Om te volgen: Na de verkiezingen meteen een meerderheid om de wet op de kernuitstap terug te draaien? 

• Gisteren in de Kamer werd finaal ook de wet gestemd om Doel 4 en Tihange 3 tien jaar langer open te houden. Dat is het sluitstuk van een enorme strijd die binnen Vivaldi gevoerd werd over kernenergie. Daar stapten de groenen aanvankelijk in de regering met de belofte dat ze voor eens en altijd de kerncentrales zouden sluiten, en kreeg de MR een soort zoethoudertje in de teksten van het regeerakkoord.
• Maar gaandeweg werd dat zoethoudertje het breekijzer, waarmee de Franstalige liberalen koppig verzet pleegden, en finaal iedereen over de streep trokken, geholpen door een internationale crisis, om toch twee kerncentrales open te houden. De meerderheid stemde gisteren daar dus officieel mee in.
• Maar daar stopt het niet: een heleboel partijen wil meer dan die twee centrales behouden. En zeker fors gaan investeren in nieuwe centrales. Maar de oude wet op de kernuitstap, ooit nog in de paars-groene regering gestemd begin deze eeuw, bestaat nog steeds. Die houdt zo’n initiatieven nu tegen, juridisch gezien.
• “Wij gaan meteen na de verkiezingen al een voorstel neerleggen in deze Kamer om die wet definitief terug te draaien”, zo kondigde Theo Francken (N-VA) aan, bij Villa Politica gisteren. 
• En opvallend, zijn tegenstander in het debat, Kris Verduyckt (Vooruit) liet meteen weten dat zijn partij dan zou meestemmen. “Wij gaan dat steunen, ja”, zo liet hij weten. Dat zou meteen voor een vervelend moment voor de groenen kunnen zorgen, wanneer de Kamer terug samenkomt na 9 juni. Een meerderheid voor  kernenergie zou dan makkelijk kunnen gevonden worden. 

Opgemerkt (2): Vincent Van Quickenborne (Open Vld) haalt zijn gelijk voor de Raad van Journalistiek.

• Het gebeurt niet vaak dat een politicus zo openlijk clasht met een krant of journalist, meestal is er een boos telefoontje of mail, of weigert men een hand te geven in de wandelgangen van de Kamer. 
• Maar voor Van Quickenborne zat het blijkbaar heel hoog, de berichtgeving van Het Nieuwsblad, die leidde tot het zogenaamde ‘Pipigate’. Tijdens een tuinfeestje van de minister van Justitie gingen gasten plassen tegen een leegstaande politiecombi, die voor het huis van de minister geparkeerd stond.
• De ondertussen ex-minister diende klacht in tegen de krant, en krijgt nu gelijk van de Raad. “Het is de eerste keer in 25 jaar actieve politiek dat ik een klacht indiende tegen een journalist. Ik diende de klacht in omdat het artikel expliciet scheef dat ik getuige zou geweest zijn van het plasincident”, zo schrijft Van Quickenborne op Instagram. Dat bleek niet zo te zijn.
• Niet alleen oordeelde de Raad dat de feiten niet genoeg gecheckt waren, maar ook dat de politicus niet genoeg tijd kreeg om te reageren (20 minuten) én dat ook de rechtzetting niet expliciet genoeg gebeurde nadien.
• “Dit artikel lag aan de basis van alles wat volgde. Een zaak met buitenissige proporties, die de clowneske naam ‘plasincident’ kreeg. Met zelfs een Parlementaire commissie die in vakantietijd werd bijeen geroepen”, zo schrijft Van Quickenborne nog. 

Ook dat nog: De Franse president Emmanuel Macron kent blijkbaar het koninklijk protocol niet goed.

• Een receptie op het Paleis gisteren, waar koning Filip in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap alle Europese regeringsleiders even ontving en een speech gaf. Die waren immers in Brussel voor de Europese top, en dat liep dus handig samen.
• En kijk, de Franse president heeft daarbij de kolommen van Sud Info gehaald. Want wat blijkt? Macron schudde niet alleen de hand van koning Filip, maar hij pakte ook zijn arm vast, tijdens dat contact. “Not done”, want een koning mag je niet aanraken, zo weet de krant. “Dat zou men nooit gedaan hebben met Boudewijn”, is meteen ook in de titel te lezen.