De privacywaakhond Ministry of Privacy trekt naar het Grondwettelijk Hof om een verdere inperking van het bankgeheim aan te vechten. “Als we ons nu niet verzetten tegen de maatregel, staat straks het saldo van elke bankrekening, van elke burger, vrij te kijk voor ambtenaren”, waarschuwt privacyjurist Matthias Dobbelaere-Welvaert.

Ministry of Privacy zag in 2008 het levenslicht. De organisatie werd toen opgericht om fondsen van de crowdfundingactie ‘Stop de Vingerafdruk’ te beheren. Met die campagne vocht de bezieler, Dobbelaere-Welvaert, vergeefs de digitale vingerafdrukken op de elektronische identiteitskaart aan. In een persbericht laat de privacywaakhond weten dat er wel beperkingen werden ingevoerd. Zo gelden er strikte regels voor wie de vingerafdrukken kan raadplegen.

Inperking bankgeheim

Hoe dan ook heeft Ministry of Privacy een nieuw doelwit in het vizier: de inperking van het bankgeheim. De financiële instellingen moeten uiterlijk op 31 januari 2022 de saldi van bankrekeningen en effectenrekeningen, en de afkoopwaarde van beleggingsverzekeringen melden aan het centraal aanspreekpunt (CAP) van de Nationale Bank. Dat is het resultaat van een programmawet uit december 2020.

“Die wet is er vrij geruisloos gekomen”, merkt de privacyjurist op in een persbericht. “Als we ons nu niet verzetten tegen de maatregel, staat straks het saldo van elke bankrekening, van elke burger, vrij te kijk voor ambtenaren. Het principe is alweer: iedereen is verdacht, en iedereen is een potentiële fraudeur. Zo werkt het recht niet.”

Volgens Ministry of Privacy heeft de belastingdienst voldoende tools in handen om fiscale fraude aan te pakken. Tegelijk waarschuwt de stichting dat de verdere inperking van het bankgeheim en de financiële privacy leidt tot een de facto vermogenskadaster. De privacywaakhond herinnert er bovendien aan dat er naar aanleiding van de bepaling in de programmawet een uiterst negatief advies van de GBA (de Gegevensbeschermingsautoriteit) kwam.

Saldi raadplegen

Charlotte Lardenoit van Sansen International Tax Lawyers, een van de advocatenbureaus die aan de zaak werken, merkt op dat de maatregelen buitenproportioneel zijn. Dankzij de nieuwe maatregel kan de fiscus zonder dat de rekeninghouder het weet zijn gegevens opvragen.

Volgens de huidige regeling moet de fiscus in een normale situatie een “vraag om inlichtingen” sturen naar de belastingplichtige. Pas als je na een maand nog altijd niet of onvolledig hebt geantwoord, mag de belastingdienst zich tot je bank wenden. De fiscus kan het CAP aanspreken als die niet weet bij welke bank(en) je een rekening hebt. Momenteel krijgt de fiscus enkel je identiteit en je rekeningnummers te zien. Volgens het nieuwe programmawet kan die dus ook je saldi bekijken vanaf 2022.

“Deze wetswijziging raakt élke burger die een bankrekening heeft, of eender welk financieel product. We kunnen deze aanfluiting van ons recht op privacy niet zomaar laten passeren”, zegt Lardenoit.

Reële kans op slagen

Nele Somers van Artes Law, een tweede advocatenbureau die aan de zaak werkt, merkt op dat er onvoldoende procedurele waarborgen worden genomen om de data van burgers effectief te beschermen tegen risico’s op misbruik en onrechtmatige toegang en gebruik ervan. “Wat doen we bijvoorbeeld wanneer er zich een cyberincident voordoet, en deze gegevens plots voor iedereen zichtbaar worden?”

Volgens Lardenoit is de kans reëel dat de privacywaakhond zijn gelijk zal halen bij het Grondwettelijk Hof: “Het noodzakelijk karakter van deze privacyschending blijkt nergens uit de wettekst of parlementaire voorbereiding. Ook de Gegevensbeschermingsautoriteit (de vroegere privacycommissie) deelt deze mening en heeft een negatief advies afgeleverd. De wetgever heeft dit negatief advies genegeerd en toch het vermogenskadaster ingevoerd.”

Lees ook:

• Privacyactivist wil cookies-banner overbodig maken
• ‘Privacyplannen Facebook voordelig voor slechtste mensen in onze samenleving’

(jvdh)