Grote industrielanden, zoals de VS, Duitsland, Frankrijk en Japan willen een prijsplafond op Russische olie invoeren, om er zo voor te zorgen dat Poetin straks minder geld binnen krijgt voor zijn oorlog in Oekraïne. Maar het valt nog niet mee om zoiets te regelen en het succes is ook nog niet verzekerd.

“Het is een experiment dat nog nooit is uitgevoerd. Er zijn in het verleden wel allerlei embargo’s en blokkades geweest, maar hoe dit gaat uitwerken is moeilijk in te schatten”, denkt Aad Correljé, energie-expert en universitair hoofddocent aan de TU Delft.

Minder geld voor oorlog

Om ervoor te zorgen dat de Russische inkomsten uit olie dalen en het land dus minder geld heeft om oorlog te voeren in Oekraïne willen de G7-landen (de VS, Canada, Japan, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Italië) een prijsplafond (een maximumprijs dus) invoeren voor olie uit Rusland.

De G7-landen willen hun doel bereiken door te bepalen dat bedrijven alleen bepaalde diensten mogen leveren die de export van Russische olie en olieproducten mogelijk maken, als deze worden verkocht tegen een prijs die niet boven het prijsplafond liggen.

Verbod op verzekeren

Belangrijk daarbij is een verbod op het verzekeren van tankers die olie of olieproducten uit Rusland vervoeren die is verkocht tegen een prijs die boven zo’n prijsplafond ligt. Landen willen graag dat tankers zijn verzekerd, voor het geval er een ongeluk gebeurt en er bijvoorbeeld milieuschade ontstaat. En veel scheepvaart wordt nu verzekerd via verzekeringsmarkt Lloyd’s of London, in het VK.

Vooral door de verzekering van tankers erbij te halen kun je goed in de gaten houden of de hand niet wordt gelicht met de maatregel, zegt Correljé. Je hebt dan immers te maken met slechts een beperkt aantal spelers, die dus makkelijker zijn te controleren. Je kunt namelijk wel vrij goed nagaan waar schepen naartoe varen, maar soms wordt olie gemengd en dan wordt het lastig om te bepalen of een lading olie wel of niet deels uit Rusland komt, legt hij uit.

Correljé denkt overigens niet dat alle export van Russische olie boven een bepaalde prijs zo is te ondervangen, maar wel een aanzienlijk deel, verwacht hij, “en dat heeft al een belangrijk effect op de inkomsten van Rusland.”

China en india

Rusland heeft niet genoeg tankers om zelf al die olie en olieproducten te vervoeren, voegt energie-expert Jilles van den Beukel van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) daar aan toe. “En China en India kunnen wel gaan verzekeren, maar dat wordt toch wat lastiger”, denkt hij.

“Het is wel de vraag wat grote importeurs van Russische olie, zoals China en India gaan doen”, zegt Van den Beukel. “Het succes van de maatregelen valt of staat met de vraag of je de rest van de wereld mee krijgt.”

Hoogte prijsplafond

De hoogte van het prijsplafond moet overigens nog wel worden bepaald. Daarbij moet je wel met allerlei belangen rekening houden, ook die van andere olieproducenten, zoals de Opec-landen, waarschuwt Correljé. Voor hen komt een lagere prijs immers evenmin goed uit. 

En als het prijsplafond lager is dan de prijs die landen als China en India nu betalen, dan is dat zuur voor hen. Maar als zij zich wel committeren aan het prijsplafond, dan komt hun relatie met Rusland onder druk te staan, vat Correljé de problemen voor die twee grote afnamers van Russische olie samen.

Poetin gedwongen korting te accepteren?

Door sancties is het nu lastiger voor Rusland om olie te verkopen. China en India kopen het nu tegen een korting van circa 20 dollar. Maar het prijsplafond dat de VS en Europa voor ogen hebben zal wel wat lager liggen, denkt Van den Beukel. “Maar de VS willen het beste van twee werelden: Rusland pijn doen, maar geen hogere olieprijs, want dat zou president Biden niet goed uitkomen.”

Als je de olie-export van Rusland helemaal lam zou leggen, dan zou dat tot een hogere marktprijs kunnen leiden. Maar ja, misschien wordt Rusland toch gedwongen om bepaalde kortingen te accepteren. Bij veel Russische oliebronnen komt namelijk ook heel wat water mee. Als je die bronnen zou stilleggen, omdat je niet tegen een lage prijs wilt verkopen, dan krijgt je zo’n bron mogelijk nooit meer aan de gang, legt Van den Beukel uit.