Praat eerst over welvaart, en dan pas over statuten

Praat eerst over welvaart, en dan pas over statuten
Werknemers – Getty Images

Het was een opmerkelijk voorstel van Voka vorige week om het statuut van zelfstandigen en werknemers te harmoniseren. Voka baseerde dat op de vaststelling dat er in de praktijk toch steeds minder verschil is, nu freelancers met werknemers samenwerken en werknemers “side gigs” opstarten als zelfstandige.

Al even opmerkelijk was de bliksemsnelle respons van Unizo om het voorstel af te schieten met het argument dat het onderscheid werknemer-zelfstandige wél nog relevant is.

Wat is het nu? Ons gevoel is dat de discussie niet heel relevant is en niet ten gronde wordt gevoerd.  

Qua sociaal en financieel risico zijn er recent wat scherpe kantjes van het zelfstandigenstatuut afgevijld. Het pensioen voor zelfstandigen is verhoogd, en er is een “overbruggingsrecht” voor zelfstandigen gecreëerd, dat met wat goede wil op een soort werkloosheidsvergoeding lijkt. Op dat vlak lijken de statuten inderdaad wat naar elkaar toe te groeien, zoals Voka zegt.

Anderzijds zien we de laatste jaren dat arbeidsrecht eerder meer gebetonneerd geraakt in regeltjes dan minder. Flexibiliteit op vlak van werktijden is nog altijd een moeilijke discussie en slechts mondjesmaat toegestaan.

We zien ook dat nieuwe maatregelen bijna automatisch gekoppeld worden aan een bescherming tegen ontslag – zoals bijvoorbeeld in geval van geboorteverlof. In dat opzicht lijken de statuten eerder uit elkaar te groeien. Dat lijkt meer in lijn met wat Unizo repliceert.

Maar ons lijkt de grootste uitdaging niet te liggen in het bestaan van de statuten.

Dat hoogopgeleiden kiezen voor een bestaan als freelancer ligt aan de hoge lasten op arbeid in ons land én aan het feit dat er een tekort aan arbeidskrachten heerst. Voor sommige profielen maakt dat het relatief risicovrij om als zelfstandige aan de slag te gaan. En financieel komt het zowel de freelancer als de “werkverschaffer” goed uit.

Zoals vaak is de onderliggende oorzaak het feit dat ons systeem – de welvaartsstaat – heel duur is geworden, en dat men zoekt naar manieren om de druk te verlichten. Je kan dat proberen oplossen door aan de statuten te sleutelen – door er één statuut van te maken, of zelfs door een derde statuut te creëren van “autonoom medewerker”, zoals we bij Partena Professional ooit zelf voorstelden.

Maar daarmee los je de onderliggende vraagstukken niet op, en die gaan over welvaart – hoe we die creëren, hoe we die verdelen, en hoe we ze behouden.

We zitten met een record aan langdurig zieken in dit land. Hoe kunnen we dat doen dalen?

Onze bevolking veroudert. Is het wenselijk en verantwoord om hen langer aan de slag te houden? Hoe gaan we zorgen dat dat ook fysiek en psychologisch kan?

Hoe gaan we om met technologische verschuivingen, zoals AI? En wie gaat dat betalen?

Het gaat over werkbaar werk, flexibilisering, levenslang leren maar ook over activatie van al ons potentieel in de arbeidsmarkt.

De politiek en de sociale partners zullen een akkoord moeten sluiten over hoe we de evenwichten tussen arbeid, ondernemerschap en overheid organiseren in een nieuw tijdperk. Wie gaat wat betalen en bijdragen? Kortom: welke maatschappelijke keuzes gaan we nemen? En hoe gaat dat er dan uitzien in de praktijk? In Nederland, waar Voka naar verwijst, is een dergelijke brede reflectie wél aan de gang.

Door een discussie op te starten over statuten voordat er een groot akkoord is over de maatschappelijke keuzes en de verdeling van onze welvaart, spannen we de kar voor het paard. Maar misschien is dat een bewuste keuze, omdat de sociale partners en de politiek er niet meer in slagen om maatschappelijke akkoorden te sluiten?


Auteur Katia De Wilde is hoofd van de juridische dienst van Partena Professional en specialist arbeids- en sociale zekerheidsrecht en auteur Rudy Van den Bossche is authorities & USS Relations manager bij Partena Professional


? Luister ook naar het interview dat Business AM had met Katia De Wilde over het zelfstandigenstatuut:

Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.

04:00