Het zal niemand verbazen: de referenda in de bezette regio’s van Oekraïne, die bedoeld waren om de bevolking te vragen naar hun wens om zich bij Rusland aan te sluiten en die duidelijk vanuit Moskou werden gestuurd, zijn allemaal met een overweldigende overwinning voor het ‘Ja-kamp’ afgesloten. Annexatie is een uitgemaakte zaak voor Moskou. Maar het is ook de weg naar een volledig isolement, en nucleaire chantage lijkt de vastberadenheid van de Oekraïners niet aan te tasten.

De volledige stemresultaten in de vier provincies variëren van 87 procent tot 99,2 procent pro toetreding tot Rusland, volgens door het Kremlin aangewezen functionarissen. Het hoofd van het Russische hogerhuis zei dat het parlement op 4 oktober al de annexatie zou kunnen overwegen. “De resultaten zijn duidelijk. Welkom thuis in Rusland”, zei Dmitry Medvedev, voormalig president, plaatsvervangend voorzitter van de Russische Veiligheidsraad en een sterke bondgenoot van president Vladimir Poetin, op Telegram.

Parodie op de democratie

Natuurlijk ziet de rest van de wereld, te beginnen met Oekraïne, het anders: “Deze farce in de bezette gebieden kan niet eens een imitatie van een referendum worden genoemd”, zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in een toespraak gisteravond. Alles wat uit de betrokken gebieden komt, geeft hem gelijk: een inderhaast georganiseerde stemming, zonder een echt stemhokje, soms in aanwezigheid van soldaten of gewapende huurlingen. Moskou heeft niet eens de moeite genomen om deze parodie op de democratie geloofwaardig te maken.

De VS zullen in de Veiligheidsraad van de VN een resolutie indienen waarin de lidstaten worden opgeroepen geen territoriale wijzigingen in Oekraïne te erkennen en Rusland te dwingen zijn troepen terug te trekken, zo stelt de Amerikaanse gezant Linda Thomas-Greenfield. “De schijnreferenda van Rusland zullen, als ze worden aanvaard, een doos van Pandora openen die we niet zullen kunnen sluiten”, zei ze tijdens een bijeenkomst van de Raad, volgens Euractiv.

Groeiend isolement

Tot dusver lijkt de wereldgemeenschap ongewoon eensgezind: zelfs trouwe Russische bondgenoten als Servië en China en geopolitiek eerder ambigue staten als India, dat vaak de kat uit de boom kijkt als het over Rusland gaat, hebben de referenda veroordeeld. Rusland heeft de mogelijkheid een veto uit te spreken over een resolutie van de Veiligheidsraad waarin de annexaties worden veroordeeld. Maar Thomas-Greenfield zei dat dit de VS zou aanmoedigen de kwestie voor te leggen aan de Algemene Vergadering van de VN.

Intussen houden de Russen voet bij stuk. Vasily Nebenzia, de Russische VN-ambassadeur, vertelde op een vergadering dat de referenda “transparant en in overeenstemming met de verkiezingsnormen” waren verlopen: “Dit proces zal doorgaan als Kiev zijn fouten en strategische vergissingen niet erkent en zich niet begint te laten leiden door de belangen van zijn eigen volk in plaats van blindelings de wil uit te voeren van degenen die met hen spelen.”

Nieuwe wapens voor Kiev

Voor Poetin gaat het er natuurlijk om dat hij elke nieuwe Oekraïense opmars in deze gebieden kan beschouwen als een agressie tegen Rusland zelf. Maar dit betekent dat hij zich nog meer dan voorheen isoleert op het internationale toneel, zonder daarbij de vastberadenheid van de Oekraïense regering aan het wankelen te brengen – ondanks zijn nucleaire chantage.

Mykhailo Podolyak, een adviseur van Zelensky, zei tegen Reuters dat Kiev zich niet zou laten beïnvloeden en zou doorzetten met zijn plannen om alle, door de binnengevallen Russische troepen bezette gebieden te heroveren. Hij opperde dat Oekraïners die de referenda helpen organiseren, zullen worden beschuldigd van verraad en minstens vijf jaar gevangenisstraf zullen krijgen. Oekraïners die werden gedwongen te stemmen, zouden niet worden vervolgd.

Aan westerse zijde is het ook een duidelijk signaal dat de steun aan Oekraïne continueert: zo wordt een nieuw programma opgezet voor het sturen van militair materieel, dat HIMARS-lanceerinrichtingen, munitie, verschillende soorten antiterreinsystemen en radarsystemen, alsmede reserveonderdelen en technische ondersteuning zal omvatten.

(lb)