De hervorming van de pensioenen, toegespitst op vier punten, leidt tot felle frustratie binnen Vivaldi. “Premier De Croo heeft het weer niet in de hand”, zo klinkt hard, nadat de regering dit weekend niet tot een akkoord kwam. Dat is niet onlogisch: De socialisten en groenen leunen achteruit, want zij hebben hun grote trofee al binnen, en gaan nu voor meer. Maar dat zet hen lijnrecht tegenover de liberalen en cd&v, die grote bekommernis hebben over de betaalbaarheid. “Zet het woord ‘hervorming’ maar flink tussen haakjes. Dit is geen pensioenhervorming, dit gaat gewoon honderden miljoenen per jaar extra kosten”, is binnen Vivaldi te horen. Maar aan de andere kant is er ergernis over “een gebrek aan consistentie” en vooral “het eindeloze theater”. Staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) kreeg een interne uitbrander van Frank Vandenbroucke (Vooruit) daarover.

In het nieuws: Vanavond opnieuw een vergadering van Vivaldi. De ‘koopkracht’ staat op de agenda. En opnieuw de pensioenen, waar men zaterdag niet uit raakte.

De details: Het Planbureau en de Federale Pensioendienst moeten met heldere berekeningen komen voor de pensioenplannen.

• Een helderblauwe Eva De Bleeker dook vrijdagavond op in Brakel, een vestimentaire verschijning die meteen mocht gelden als statement. Want net als vorig jaar was de officiële dresscode gelabeld als ‘Vivaldi’, op de jaarlijkse barbecue van de federale regering. Maar vorig jaar hadden maar weinigen daar aandacht aan besteed, terwijl De Bleeker zich had uitgesloofd om schoenen, jurk en handtas toch in de vier regeringskleuren te krijgen. “Dit jaar ga ik dan maar eens helemaal in het blauw”, zo besliste De Bleeker. Een statement met een streepje humor.
• Dat was er meer dan genoeg vrijdag, op de premier z’n bedrijfsfeestje, bij hem thuis. “Iedereen komt toch deze keer?”, zo was hem plagend op voorhand gevraagd: vorig jaar was (door toeval, beweerden ze), niemand van de PS opgedoken op de informele bijeenkomst. Een beetje gênant als je net een beeld van ‘cohesie’ wil geven. Deze keer tekende de grootste regeringspartij wel present, Pierre-Yves Dermagne (PS), Ludivine Dedonder (PS) en Thomas Dermine (PS) deelden een tafeltje met Georges Gilkinet (Ecolo), op een diner dat overigens iets meer klasse had dan gewoon wat worstjes op de grill. Zoiets doet een De Croo immers niet half.
• Maar de ‘blauwe’ verschijning van De Bleeker ging niet onopgemerkt: vorige week trok de Open Vld-staatssecretaris ferm aan de alarmbel. België had wel een verplichting tegenover de EU, om met serieuze pensioenhervormingen te komen, anders zouden we het Europese relancegeld kunnen verliezen, zo gaf ze als boodschap. Dat schoot volledig in het verkeerde keelgat van de PS, die donderdag in de Kamer fel van leer trok tegen Open Vld en hun staatssecretaris. Het bracht liberalen en socialisten op de bühne van het Parlement tegenover elkaar.
• En kijk, de volgende dag, zaterdagmorgen bij de kern, dook de staatssecretaris van Begroting ook op, om aan te schuiven over de pensioendiscussie. Dat leidde andermaal tot irritatie bij de PS’ers, vicepremier Pierre-Yves Dermagne en pensioenminister Karine Lalieux. Open Vld zat op die manier in de kern met een numeriek overwicht, een trucje dat de premier al eindeloos heeft toegepast binnen Vivaldi (bij cijferdiscussies zijn partijgenote optrommelen), wat al langer de PS de keel uithangt.

De essentie: Het ’theater’ van Open Vld irriteert de coalitiepartners. Die wijzen andermaal naar de kaduke werkmethode van de premier.

• De Open Vld-politica speelt voorlopig een eerder ondankbare rol in de ploeg. Aan tafel zaterdag was ze niet echt gewenst, en zelfs haar eigen partijvoorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) en de premier namen vrijdag al ‘afstand’ van de verklaringen van hun partijgenote in de pers. Zelf zegt De Bleeker “dat het nooit haar bedoeling is geweest om in de spotlights te staan” en dat het helemaal niet bedoeld was als “uithaal”. “Ik zeg in elk interview dat er hervormd moet worden om onze overheidsfinanciën op lange termijn houdbaar te houden, alleen wordt dat meestal minder opgemerkt”, zo duidt ze.
• Daarbij heeft ze een punt. Alleen, zaterdag aan tafel zagen de anderen dat niet zo. Met name Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke, die mag gelden als de nestor van de ploeg, haalde hard uit naar die ‘profilering’ en eiste dat als De Bleeker dan toch kwam aanschuiven, als verantwoordelijke voor de cijfers, dat ze dan wel eens met een deftige becijfering zou moeten komen, eerder dan stevige uitspraken te doen. “Je zegt in de pers best evenveel als hier aan tafel: namelijk niets“, zo zou hij naar verluidt tegen de staatssecretaris gesnauwd hebben. Die liet vervolgens op de meeting niets meer van zich horen.
• Na afloop van de meeting verklaarde De Bleeker wel aan de pers dat, op haar vraag, er nu heldere berekeningen van het Planbureau en de FOD Pensioenen komen. “Dat is belangrijk als we de mensen die heel hun leven hard gewerkt hebben een pensioen willen beloven”, stelde De Bleeker zonder verpinken zaterdagmiddag aan de camera’s van het VRT-journaal en het VTM-nieuws. Bij de coalitiepartners werd eens goed gegniffeld: het Wetstraat-circus rolde voort.
• “De Croo heeft toch echt zijn regering niet in de hand op deze manier. Het duurt een jaar, waarin wij allemaal weten dat die pensioenen eraan komen. En nu gaan we weer helemaal op het eind moeten duwen om dat te onderhandelen. Met tegelijk al die profilering”, zo is bij een Vivaldi-insider te horen.
• Een andere partij beaamt: “De ernst is soms echt zoek in dit dossier. Zet het woord ‘hervorming’ maar flink tussen haakjes. Dit is geen pensioenhervorming, dit gaat gewoon honderden miljoenen per jaar extra kosten. Dan kunnen we beter dat Europees geld gewoon niet krijgen, en geen hervorming doen. De Croo wil maar akkoorden maken, om te tonen dat zijn regering draait, dat het vooruit gaat. Maar het moet wel in de goeie richting vooruit gaan”, zucht een gesprekspartner aan tafel.
• Dat Lalieux het had in de Kamer over “maar één cijfer dat er toe doet, namelijk 2,5 miljoen, de 2,5 miljoen mensen die nu op pensioen zijn”, schoot bij verschillende coalitiepartners in het verkeerde keelgat: “Die mindset is zo fout. Het zou in de eerste plaats net moeten gaan over de betaalbaarheid van de pensioenen van wie vandaag werkt, en een carrière heeft”, zo was bij cd&v te horen.
• In de discussie drongen MR en cd&v al dagen aan op het budgettaire aspect: “Wat gaat dat allemaal kosten?” Open Vld speelt het daarbij opvallend genoeg nooit hard, aan tafel: vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) laat daarvoor liever de MR en cd&v de kastanjes uit het vuur halen. Hij prefereert systematisch om ‘zijn’ premier De Croo volop het compromis te laten maken.
• Alleen, op ‘rechts’ is de consistentie zoek, zo zeggen andere regeringsbronnen. “De MR gedraagt zich zoals altijd als een lobbypartij. En cd&v pleit de ene dag voor een budgettaire voorzichtigheid, en de volgende dag voor extra geld voor deze en gene. Dat is gewoon onsamenhangend.”

The Big Picture: Het duurt vermoedelijk toch wel nog even voor die pensioendeal er is. En echt ambitieus zal hij hoe dan ook niet zijn.

• Zaterdag zat een akkoord rond de pensioenen er dus echt niet in. De premier begon er vroeg aan, om 9.00 uur: hij wilde in de namiddag naar Werchter. Maar om te beginnen is er al wat rumoer rond het afbakenen van de discussie, bij een aantal coalitiepartners. De lijst om over te discussiëren is immers door Lalieux en De Croo herleidt tot slechts vier punten. Drie daarvan gaan gewoon extra geld kosten. “We begonnen hoe dan ook dus met spelregels die al helemaal ingesteld waren op ‘meer uitgeven’. Dat maakt het lastig”, zo duidt een bron aan de rechterkant.
  • Een pensioenbonus voor wie blijft werken na z’n pensionering, is een mooie maatregel om de pensioenen opnieuw wat te verhogen. Want die blijven “structureel te laag in België”, zo vinden de socialisten.
  • Een systeem van toegang tot vervroegd pensioen voor mensen met een loopbaan van 42 jaar. De PS dringt daar al lang op aan, momenteel is het 44 jaar, als je op je 60ste al op pensioen wil, en 43 jaar als je op je 61ste of 62ste wil gaan. Maar dat leidde tot irritatie bij de rechtervleugel: dit lijkt compleet in te gaan tegen de Europese logica van langer aan de slag blijven.
  • Een grotere ‘gendergelijkheid’, een ander stokpaardje van socialisten en groenen. Men wil dat er meer rekening gehouden wordt met het feit dat vrouwen vaker deeltijds hebben gewerkt, om thuis te blijven voor de kinderen. Maar ook dat levert dus een extra instroom op, van vrouwen die meer pensioenrechten krijgen.
  • Naast die drie wortels, is er nog één stok, om mensen dus langer aan het werk te houden: de toegang tot dat minimumpensioen van 1.500 euro netto. Dat kan vanaf een carrière van 30 jaar. Maar de vraag is hoe die geteld worden: de liberalen willen 20 jaar effectief gewerkt, de socialisten zijn tevreden vanaf 10 jaar deeltijds.
• “Alle voorstellen zijn nu besproken en technisch verfijnd, waardoor de interkabinettenwerkgroepen opnieuw aan de slag kunnen”, zo stelde de Zestien na afloop. Daarbij is het dus de vraag of ze tegen vanavond klaar zijn om samen de knopen door te hakken.

Wat nu? Ecolo zoekt nu even de spotlights. Vanavond is er weer een meeting.

• Niet al te goed nieuws voor de premier: Georges Gilkinet, de Ecolo-vicepremier, zocht vanmorgen in Le Soir nog wat extra profilering over het dossier. “Het eisen van zulke lange loopbaanvoorwaarden is puur ideologisch”, zo sneert Gilkinet naar zijn rechtse coalitiepartners. “Het effect ervan op de financiering van de pensioenen is volstrekt marginaal. Dat is niet gerechtvaardigd”, zo vindt hij.
• Echt constructief is dat niet bepaald: het weinige dat erin zit qua hefbomen, willen PS en Ecolo er dus nog uithalen. Terwijl zeker in Vlaanderen nu al vlijmscherpe kritiek dreigt van zowat alle experts, professoren en economen: niemand vindt wat voorligt voldoende.
• De oppositie van N-VA zet ondertussen druk. Zaterdag op hun ‘zomerfeest’, een grote partijhappening ter vervanging van haar nieuwjaarsfeest, haalde voorzitter Bart De Wever (N-VA) uit:
  • “Met een inflatie van bijna 10 procent smelt het Vlaamse spaargeld intussen razendsnel weg. Maar toch blijft de regering-De Croo putten graven om cadeaus uit te delen aan de PS-kiezers.”
  • “Voor het eerst in tien jaar zien we de belastingdruk op arbeid terug stijgen. Geen enkel land belast werken meer dan België. Dat terwijl de uitkeringen voor langdurig werklozen fors werden verhoogd. Uitkeringen die oneindig zijn in de tijd, een unicum in de wereld. Alle studies tonen het aan: wie niet werkt, ziet zijn koopkracht stijgen onder deze regering, terwijl de werkende Vlaamse middenklasse aan koopkracht moet inboeten.”
• Vandaag komt alvast Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, langs op de kern. Daar presenteert hij het definitieve rapport van de experten rond de koopkracht. Het is afwachten in hoeverre dat verschilt van de tussentijdse versie, die een hele reeks ideeën bevatte, maar waar men heel voorzichtig ook pleitte voor structurele hervormingen, onder meer van die arbeidsmarkt.
• De kans is niet klein dat die andere discussie, over de koopkracht, meteen toch ook wat aandacht opzuigt. Tot 21 juli is de federale regering minstens nog zoet met die discussies. De vraag is of er over de koopkracht tegen dan veel beslist zal worden, of dat verschuift naar de begrotingsdiscussie in het najaar. Insiders schatten die kans hoog in.

Om te volgen: Gaat België de terrorist Assadolah Assadi ruilen voor de VUB-professor Ahmadreza Djalali, en ook nog een Fransman?

• België bereidt een gevangenenruil voor met Iran. Zoveel is duidelijk, nadat de Vivaldi-regering bezig is daarrond een nieuw verdrag af te sluiten. Premier Alexander De Croo (Open vld) en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open vld) hebben daarvoor een wetsontwerp klaar, dat woensdag door de Kamer moet worden gejaagd.
• Dat zou dan de deur openzetten voor een gevangenenruil tussen de VUB-docent Ahmadreza Djalali en de Iraanse terrorist Assadollah Assadi, die tot 20 jaar cel veroordeeld is wegens terrorisme. Deze ‘diplomaat’ van Iran plande een aanslag op de Iraanse oppositie in Parijs. Die schreeuwen moord en brand.
• Maar in Le Monde verschijnt een interessante andere toevoeging aan het dossier: ook de Fransman Benjamin Brière zou betrokken worden in de ruiloperatie. Hij zit in een Iraanse cel, waar hij tot acht jaar en acht maanden gevangenisstraf is veroordeeld wegens spionage en propaganda voeren. De man zou foto’s genomen hebben van een “verboden zone”, terwijl hij met z’n drone in een natuurpark filmde.
• Ook hij zou vrijkomen, in ruil voor Assadi. “Is premier De Croo onze nationale belangen aan het ondergraven ten dienste van Emmanuel Macron, in ruil voor een benoeming bij de NAVO? Ik hoop van niet”, zo sneerde Michael Freilich, Kamerlid voor N-VA als reactie op dat nieuws.
• België krijgt ondertussen internationale kritiek op de nakende deal. Het Republikeinse Congreslid Randy Weber uit de Verenigde Staten postte een boos filmpje. “Ik ben geshockeerd erachter te moeten komen dat de Belgische regering een deal gesloten heeft met de wereldwijde leider van overheidsgesponsord terrorisme”. 

Genoteerd: Iedereen van de Wetstraat was op Werchter. Maar hoe zit het met het Waalse politieke zomerfeestje, namelijk Francorchamps?

• Als Werchter een ‘m’as tu vu?’ is voor de Nederlandstalige politici, is Spa-Francorchamps dat zeker voor de Franstalige politiek. Eind augustus is daar de traditionele Formule 1-prijs, en die lokt elk jaar heel veel mooi volk uit de Wetstraat: ook daar vallen immers karrenvrachten gratis tickets uit te delen, onder meer via de Nationale Loterij of andere sponsors zoals Proximus, die ook op Werchter gretig de politieke leden van hun raad van bestuur gratis naar de VIP-ruimte sturen.
• Maar de Grote Prijs van België is andermaal bedreigd. Liberty Media, de Amerikaanse eigenaar van de F1, tevens eigenaar van Telenet in België, heeft grootse plannen: in het Midden-Oosten en de VS zijn een pak nieuwe Grand Prix gepland, en die leveren veel meer geld op dan de Belgische versie.
• Bovendien organiseerden ze op zo’n schabouwelijke wijze de laatste editie (in de regen ging de race eigenlijk niet door, maar men regelde het zo dat men toch de tickets niet moest terugbetalen), dat de reputatie van Francorchamps wat onder druk kwam. En dat blijkt dus nu: op de (voorlopige) kalender van 2023 komt België niet meer voor. Zelfs Monaco is overigens nog niet helemaal zeker.
• Vervolgens zal nu een klassieke reactie op gang komen: de Waalse politiek zal proberen ‘haar’ Grand Prix te redden. In Franstalig België wordt immers massaal naar de autosport gekeken, al lang voor Netflix ze weer populair maakte. Ex-politicus Melchior Wathelet, voorzitter van Spa Grand Prix, is eerder deze week in Londen gaan praten met Stefano Domenicali, CEO van F1.
• Sogepa, een investeringsvehikel van het Waals Gewest, is de enige aandeelhouder van de Spa Grand Prix, het bedrijf dat de Formule 1-race organiseert. Als uitleg daarvoor zijn er de “bredere toerisme-inkomsten” en het “positieve imago-effect voor Wallonië”. Benieuwd hoe Liberty Media daarover denkt.