Minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open Vld) heeft met het Gevangeniswezen enkele afspraken gemaakt in de hoop de werkdruk te verlichten. Volgens voorganger Koen Geens (cd&v) zal het niet echt helpen. En ook Zuhal Demir (N-VA) geeft kritiek.

• Gisteren ontving minister van Justitie Van Tigchelt de vakbonden van de gevangenissen, om te proberen een serieuze crisis het hoofd te bieden. Een hele reeks gevangenissen weigeren immers om nog nieuwe gedetineerden op te nemen: ze zitten overvol, en de vakbonden zijn het meer dan beu.
• Daarbij kwam Van Tigchelt met twee maatregelen. De belangrijkste is opnieuw het zogenaamde “verlengde penitentiair verlof” uit te breiden: daardoor kunnen gedetineerden in een regime komen van één maand in gevangenschap, afgewisseld met één maand erbuiten. Een kleinere maatregel bestaat erin om geen geïnterneerden uit forensische psychiatrische centra (FPC) over te plaatsen naar de gevangenissen.
• Maar of daarmee echt de crisis bezworen kan worden is maar de vraag: men zit aan ruim 12.700 gedetineerden voor een systeem dat eigenlijk maar dik 10.000 gedetineerden aan kan. Het penitentiair verlof kan zo’n 300 plaatsen vrijmaken, de geïnterneerden in gespecialiseerde centra houden, zijn eerder een symbolische ingreep
• “Een gezond lapmiddel. Dat is niet waar iedereen van droomt, maar wel een conjuncturele maatregel, die tijdelijk verluchting kan brengen”, zo vatte voormalig minister van Justitie Koen Geens (cd&v) het mooi samen op Radio 1. Niets structureel dus, bedoelde hij vooral. 
• Ook hij kampte met overlopende gevangenissen in zijn periode als minister. En hij waarschuwde dus Van Tigchelt meteen voor de mogelijke gevaren. “Want als ze (gedetineerden, red.) tijdens dat verlof iets verkeerd doen, moet Barbertje hangen. En dan krijg je repercussies”, zo vatte hij het goed samen. 
• Fundamenteel blijft het probleem dat het idee van de kleinschalige Justitie, met overal in het land detentiehuizen, waar gedetineerden op het eind van hun straf voorbereid worden op herintegratie in de maatschappij, gewoon veel te traag van de grond komt: er zijn maar twee van de geplande 15 detentiehuizen open. En dat terwijl Van Tigchelt absoluut wel alle effectieve straffen wil laten uitvoeren. 
• “Men wil enkel gevangenissen, liefst in een moeras, dicht bij de grens, zoals de kerncentrales. We zijn zeker repressiever geworden, en dat maakt het voor een minister van justitie moeilijk om nog maatregelen te nemen”, alsnog Geens.

Demir schiet met scherp

On the campaign trail: Vanuit de Vlaamse regering heeft Zuhal Demir (N-VA) wel forse kritiek op Van Tigchelt. 

• Men zou haast vergeten dat de bevoegdheid Justitie ook al een deeltje gesplitst is, en dat Vlaanderen dus ook bevoegd is voor delen ervan. Met Zuhal Demir, die onder andere ook Omgeving en Energie heeft als bevoegdheden, als “Vlaamse minister van Justitie”.
• In die hoedanigheid schiet ze wel met scherp, geheel wat men van haar gewoon is. “De federale regering wordt geconfronteerd met het resultaat van haar eigen doorschuifpolitiek en haar gebrek aan structurele oplossingen. Het resultaat is de puinhoop waarmee we nu geconfronteerd worden. Dit kan niet blijven duren”, zegt Demir.
• Daarbij wijst ze erop dat er te weinig plekken zijn in de gevangenissen, en dat men dat bij Justitie donders goed weet. “Een onderzoeksrechter of rechter gaan dus vaker een enkelband opleggen, om straffeloosheid te vermijden. De laatste jaren ontvingen we een tsunami aan enkelbanden, van 3000 in 2021 naar meer dan 6700 in 2023. Er staan nergens in Europa zoveel mensen onder een enkelband als in Vlaanderen. En ja, een enkelband kan soms een gunst zijn, maar het is onverstandig ze zomaar van toepassing te maken voor elke crimineel.”
• En daarbij de klassieke eis: “De federale regering heeft al genoeg bewezen dat ze de problemen van de gevangenissen niet aankunnen. Tijd dat de bevoegdheid volledig naar Vlaanderen komt.”