In het nieuws: de grote winnaar van de Slowaakse verkiezingen van afgelopen zaterdag is ongetwijfeld Robert Fico. Zijn partij, Smer-SD, voortgekomen uit een linkse coalitie, behaalde 23,37 procent van de stemmen bij de parlementsverkiezingen. President Zuzana Čaputová heeft hem daarom benoemd tot premier en belast met de vorming van een regering.

Uitgestoten uit zijn politieke familie?

• Maar het belang overstijgt de Slowaakse politiek. Fico heeft herhaaldelijk beschuldigingen van neonazisme geuit tegen de Oekraïense regering en haar leger, een verhaallijn afkomstig uit Moskou. Fico ging zelfs zo ver om de NAVO-troepen in Slowakije te vergelijken met de nazitroepen, zoals Euractiv opmerkt. Hij heeft sindsdien zijn toon gematigd en volgt het standpunt van zijn linkse nationalistische partij. 
• Hij veroordeelt “het gebruik van geweld door Rusland in Oekraïne”, maar blijft pleiten voor onderhandelingen. Hij vindt ook dat de Europese Unie naar een diplomatieke oplossing moet zoeken en een vredesakkoord moet onderhandelen in plaats van wapens naar Oekraïne te sturen. Dit komt ook Moskou ten goede. Onderhandelingen zouden op dit moment degenen ten goede komen die vrezen dat ze de confrontatie niet kunnen volhouden tegen de Oekraïense druk.
• De Slowaakse verkiezing heeft het Europees Parlement in het algemeen en de Europese Socialistische Partij (PSE), waartoe Smer-SD behoort, verontrust. De leider van de PSE, de Zweed Stefan Löfven, heeft gedreigd de Slowaakse partij te verwijderen als deze retoriek aanhoudt.

Nationale verkiezingen die voorrang krijgen op hulp aan Kiev

De crisis is een geschenk uit de hemel voor de socialist uit Bratislava en iedereen die zijn voorbeeld wil volgen. Fico kan de kaart van “autoritarisme” van zijn politieke familie op Europees niveau uitspelen. Dit zou een geplaveide weg kunnen zijn voor andere populistische partijen, zowel links als rechts, die willen profiteren van de vermoeidheid rond de oorlog. En dit zou een golfbeweging kunnen worden in het Europese politieke landschap. Als de verkiezingen naderen, kan Oekraïne als zondebok worden gebruikt, van Bratislava tot Washington via Warschau.

• In Polen werd vorige maand het probleem van de Oekraïense graanexport (die de prijzen voor lokale producenten ondermijnt) als voorwendsel gebruikt om militaire hulp op te schorten. In Warschau probeert de regerende conservatieve partij PiS de ultraconservatieven en ontevredenen achter zich te krijgen in aanloop naar de parlementsverkiezingen op 15 oktober. 
• De Poolse conservatieve partij presenteert Duitsland en de NAVO steeds meer als zondebokken. Ondertussen pleit ze voor bewapening van het land als prioriteit, in plaats van onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne.

Het slechtste moment voor Kiev

Dit alles komt zeer ongelegen voor Zelensky. De Oekraïense president moet Europese steun achter zich zien te krijgen als hij het initiatief in deze oorlog wil behouden. Maar Europeanen raken vermoeid van een voortdurend conflict, terwijl ze deze zomer een doorbraak van Oekraïne hadden verwacht.

• Dit biedt een vruchtbare voedingsbodem voor de retorische tactieken van Poetin, die beweert dat zijn leger zegeviert. In werkelijkheid proberen de Oekraïners niet zozeer door te breken. Ze proberen wel enorme druk uit te oefenen op het Russische leger, in de hoop dat het door gebrek aan middelen zal instorten. De operaties kunnen doorgaan tot de herfstregens een pauze afdwingen, minstens tot het vriespunt. Maar om de inspanning vol te houden, heeft Kiev wapens en munitie nodig van zijn bondgenoten. Hoe wisselvallig ze ook mogen zijn.

(nd)