Ja, de plannen voor de grote fiscale hervorming zijn klaar. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem heeft z’n huiswerk gedaan, én vooral: hij is in stilte z’n voorstellen ook gaan aftoetsen bij de coalitiepartners zelf, niet in het minst bij Georges-Louis Bouchez (MR). De MR-voorzitter zou niet langer negatief staan tegenover een vergaande hervorming, zolang die maar “een evenwicht zit” in het geheel. Met andere woorden: geen hervorming om de belastingen dan te verhogen, en de begroting te laten sluiten. Deze maand zou Van Peteghem de plannen officieel aan de regering presenteren, maar men wacht “op het juiste moment”. Dat premier Alexander De Croo (Open Vld) aan de sociale partners al een agenda gaf met de grote sociaal-economische dossiers tot maart, waarop men wil gaan hervormen, is een “goed signaal”, zo stellen verschillende coalitiepartners. Maar komt er tegen dan een zogenaamd “groot akkoord”, een pakket waar zowel fiscaliteit, arbeid, energie als pensioenen inzitten? De Zestien laat niet in de kaarten kijken, ook niet aan de vicepremiers: “Geen ballonnetjes”.

In het nieuws: Bloeit er iets mooi tussen MR en cd&v, over de fiscale hervorming?

De details: Deze maand moet het startpunt van de fiscale hervorming worden. Maar die kan haast alleen geregeld worden in een “groter pakket”, zo geloven verschillende regeringsbronnen.

• “De regering verzoekt de minister van Financiën tegen december een gedetailleerde en ambitieuze eerste fase van de belastinghervorming voor te leggen”, zo sprak premier De Croo op zijn State of the Union in oktober: tegen december al de plannen, en dan zou het “de bedoeling zijn om tijdens deze zittingsperiode met de uitvoering van deze hervorming te begonnen”, zo waren zijn woorden.
• Daarmee verscherpte Vivaldi voor zichzelf de ambities wat: in het regeerakkoord stond enkel dat de fiscale hervorming zou voorbereid worden, voor een volgende regering. Maar druk van cd&v, dat zelf met Vincent Van Peteghem de bevoegde minister levert, maar ook de socialisten en de groenen (die hameren op de ‘rechtvaardigheid’ en meer vermogens willen belasten), maakte dat de liberalen in oktober toch plooiden: de hervorming werd onvermijdelijk, en kwam dus mee in de State of the Union.
• Nu, acht weken later, zijn de plannen zo goed als klaar, zo bevestigt men in regeringskringen. “Van Peteghem is rond, maar wacht blijkbaar toch op het juiste moment om ze te lossen. Want dat er in fiscaliteit altijd gevoeligheden zitten, is wel duidelijk: kijk nog maar naar de hele discussie recent rond de auteursrechten. Het heeft dus geen zin om alles met een plof op tafel te gooien“, zo stelt een insider.
• “Het zal binnen Vivaldi ongetwijfeld tot discussie leiden, dat is niet erg. Maar we hebben alles goed uitgewerkt, en er zijn een heel pak verkennende gesprekken gevoerd, met alle betrokkenen, om de gevoeligheden in te schatten”, zo erkent men in kringen rond vicepremier Van Peteghem.
• Over wie dan de gesprekspartners waren, wil men niet veel kwijt. Maar indiscreties leren dat Van Peteghem deze keer zelfs rechtstreeks met partijvoorzitters ging praten, waaronder de MR-baas Georges-Louis Bouchez. Die toonde zich in het verleden al bijzonder sceptisch over de plannen van Van Peteghem: de MR-voorzitter hield persoonlijk een regeling van fiscaliteit in het profvoetbal tegen, én ook recent in de discussie rond de hervorming van de auteursrechten, ging hij openlijk in het verzet.
• Maar deze keer zal het anders lopen, zo is de positieve spin die binnen Vivaldi te horen is: “Bouchez en de MR zijn mee, de reacties waren positief, er zit een evenwicht in de plannen, en dat is ook goed zichtbaar.” Zo uitte Bouchez al eerder z’n bezorgdheid over de farma-industrie, die sterk staat in Antwerpen én Waals-Brabant, en die van een aantal gunstregimes kan genieten. “Daar is rekening mee gehouden“, zo is te horen binnen Vivaldi. En ook: “Bij de auteursrechten zijn we er uiteindelijk wel uitgeraakt.”
• “Kijk, iedereen zal wel bezwaren kunnen vinden, zo zit er ook niet meteen iets in over de bedrijfswagens. De groenen kunnen dan ongelukkig zijn. Maar de vraag is: wat gunnen we elkaar, en wat gunt de premier zijn ploeg?“, zo werpt een vicepremier op.
• Verschillende bronnen wijzen eerder naar Open Vld als potentieel gevaarlijkste klant in de discussie die er onvermijdelijk komt: in de Zevende Dag maakte Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne in oktober al eens brandhout van de fiscale hervorming van cd&v, zoals hij die interpreteerde.
• Zowel over de technische methode (Open Vld wil werken met de belastingschijven), als het doel, waarbij Van Quickenborne stelde dat de hervorming ook non-actieven en werklozen zou belonen, ging door de gehaktmolen. “Dat waren gewoon leugens“, zo klinkt vandaag bij de christendemocraten.
• Dat bij een succes het uiteindelijk de premier zal zijn, eerder dan Van Peteghem, die zal gaan lopen met de eer, daar maalt men binnen cd&v niet om: “Dat is van onderschikt belang. Niemand onthoudt ook dat de vorige fiscale hervormingen van Johan Van Overtveldt (N-VA) waren, men onthoudt de regering Michel, die het deed. En dit is voor ons én voor De Croo de laatste kans om echt een regering te zijn die hervormt.”

De essentie: Met welke methodiek komt de premier op de proppen? Een ‘grote’ of ‘kleine’ deal?

• Verschillende partijen vragen ondertussen dat de premier zijn aanpak bijschaaft. Niet in het minst de cd&v van Van Peteghem zelf, waar voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) plots vorige week met een uitgebreide theorie kwam over de ‘Fosbury Flop’, een destijds revolutionaire nieuwe springtechniek, die records opleverde voor een zekere Richard Fosbury in 1968. Een hele lange aanloop dus van de 34-jarige partijvoorzitter met twee jaar beleidservaring, om uiteindelijk gewoon te komen zeggen dat De Croo ook z’n werkmethode moest omgooien.
• Daarbij pleitte Mahdi voor een “groot akkoord”, een pakketdeal, waar de premier tal van moeilijke dossiers zou bijeen brengen. Geen echt originele vraag overigens: onder meer Vooruit met Conner Rousseau vraagt ook al veel langer om zo te gaan werken. En eerder uitte PS-baas Paul Magnette, in zetels het zwaargewicht van deze coalitie, een soortgelijke kritiek: de methode van de premier, die telkens heel strak de regie enkel bij zich houdt, en de anderen laat sudderen, deugde niet.
• Of men op de Zestien de kritiek van Mahdi geapprecieerd heeft, is maar de vraag. De ergernis over balorige partijvoorzitters, die van buitenaf staan roepen op de regering, is niet nieuw: Mahdi mocht achteraan gaan aanschuiven in een steeds langer wordend rijtje, zo voelde het daar aan.
• Een nota van de Zestien aan de sociale partners, waarin een agenda wordt geschetst van de komende maanden, leidde tot wat opwinding gisteren: daarin somde de premier vier ambities op, die allemaal tot hetzelfde moeten leiden, namelijk de werkzaamheidsgraad opkrikken. Het magische cijfer van 80 procent, de norm in Scandinavië, blijft immers boven de hoofden van Vivaldi zweven. En het is de simpelste en snelste methode om ook de begroting gezond te krijgen.
  • Een fiscale hervorming is dus één van die ambities: de lasten op arbeid moeten daarin stevig naar beneden. Logische einddatum daar is de begrotingscontrole in maart, maar “er zal al veel vroeger één en ander uitgeklaard moeten worden, in december én in januari”, zo is nu al te horen.
  • Daarnaast zijn er de pensioenen, die de nota ook logischerwijze vermeldt: Europa is ontevreden met de hervorming die Vivaldi net voor de zomer deed. Die gaat netto immers net méér kosten: het tegendeel van wat de Commissie eist. Wil men Europees relancegeld behouden, dan moet er terug naar de tekentafel gegaan worden.
  • Ook het sociaal tarief, vandaag een enorme factor in de werkloosheidsval, moet herbekeken worden, en hervormd zodat het meer werken gaat stimuleren.
  • En tenslotte moet ook de arbeidsmarkt op zich nog eens goed herbekeken worden, om bijkomend maatregelen te nemen, volgens de nota.
• Mahdi ging meteen over tot een eigen interpretatie van dat nieuws: “Dossiers worden alsnog in groot akkoord gegoten. Wij staan klaar om hervormingen te realiseren en het land weer op de rails te krijgen. Belangrijke afspraak voor de welvaart van toekomstige generaties in maart, geboortemaand van ene Richard Fosbury“, zo tweette hij.
• Maar bij de vicepremiers weet men alvast van niets: van een ambitie over “groot akkoord” is vooralsnog geen sprake vanuit de Zestien, laat staan van timing. En dat houdt men liefst ook zo, bij de premier: “Geen ballonnetjes. Geen grote en geen kleine“, zo is daar te horen met de knipoog.
• Het doet wat denken aan het voorjaar. Toen kwam er ook initieel het nieuws rond Vivaldi dat men werkte aan een groot “Zomerakkoord”, wat verschillende partijvoorzitters toen ook bevestigden. Het was toen ook de Zestien die dat soort semantiek radicaal afzwakte, en niet met grote verwachtingen wilde van gesprekken ingaan.
• Dat hij op die manier de regie strak bij zich houdt, leidt tot wat irritatie bij de coalitiepartners: “‘Eerst zaken op tafel leggen intern, en dan pas communiceren’, zegt De Croo nu plots. Maar hij doet niet anders dan ballonnetjes naar het publiek sturen, zonder dat iemand aan tafel echt weet hoe het zit”, zo merkte een partijvoorzitter met de nodige ironie op vanmorgen.

Gevolgd: De Kamer bespaart op de partijen. Alleen is dat relatief.

• Hoeraberichten uit de Kamer, waar een wetsvoorstel van Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) een ruime meerderheid haalde: de financiering van de politieke partijen vermindert volgend jaar met zo’n 5,32 procent of bijna twee miljoen op twee jaar. Enkel N-VA en PVDA-PTB stemden niet mee: zij onthielden zich.
• Uiteindelijk is die besparing het resultaat van de vraag van de regering, om te besparen. Het was destijds ongeveer de kost van de extra indexeringen. De partijdotaties stijgen immers, zoals ook de lonen, mee met de index. Die klom na de begrotingscontrole in oktober nog veel verder.
• In die zin bespaart men dus wel, maar is het nettoresultaat, door de index, uiteindelijk dat de partijen in 2023 en 2024 toch weer méér geld krijgen. In 2023 zal er voor in totaal 47 miljoen euro aan de partijen uitgekeerd worden. Daarbij zijn de werkingsmiddelen voor de politieke fracties, die zo’n 11 miljoen euro bedragen. De dotaties zelf, waarbij de partijen rechtstreeks geld op hun rekening krijgen, zijn goed voor 36 miljoen euro. Het is dat laatste bedrag dat nu met 5,32 procent verminderd wordt.
• De kritiek van de oppositie was niet min: ”Het heeft weinig zin om 5,32 procent te besparen, als de bedragen eerst telkens aan de index worden aangepast en dus eerst verhoogd worden. Vandaar ons voorstel om de partijdotaties niet meer te indexeren, en te bevriezen op het niveau van 2019”,  zo reageerde Kamerlid Wim Van der Donckt (N-VA).
• “Als dit het enige voorstel is van de Vivaldi-coalitie over partijfinanciering, dan is het een fantastisch staaltje van rook en spiegels“, zo sneerde ook PVDA-fractieleider Sofie Merckx.
• “De PTB heeft met dat geld wel al miljoenen euro’s uitgegeven ten gunste van de multinational Facebook, die overigens een deel van zijn geld in belastingparadijzen onderbrengt. We zullen hierover ook voorstellen moeten indienen”, zo schoot meteen PS-fractieleider Ahmed Laaouej terug.
• In de Commissie Grondwet zijn in de Kamer nu ondertussen wel deskundigen aan de slag om toch wat voorstellen rond een betere (en lagere) partijfinanciering uit te werken. Midden december komen ze met een verslag. Destijds werd het systeem ingevoerd, na het Agusta-schandaal, om politieke partijen minder kwetsbaar te maken voor corruptie. Maar het systeem lijkt doorgeschoten, met een pak partijen die veel te veel middelen lijken te hebben. 

Bang afwachten: Straks opnieuw rellen? Bart Somers (Open Vld) voorspelt van wel.

• “De kans dat het straks in Brussel opnieuw ontspoort, is groot. Waarom zouden ze het niet doen? Ze worden daar toch niet gestraft. Ze worden daar toch niet aangepakt.”
• Bart Somers (Open Vld), Vlaams minister van Integratie, maar ook nog altijd wel de facto Mechelse burgemeester, haalde gisteren op de banken van het Vlaams Parlement wel opvallend hard uit. Want volgens hem werden de relschoppers in Brussel ook deze keer veel te laks aangepakt.
• “Als het waar is dat een 11-jarige relschopper is opgepakt, en daarna gewoon naar huis is gestuurd, dan kan dat echt niet? Want als de ouders zeggen “wij kunnen het niet meer aan”, dan zijn er manieren om in te grijpen, vanuit de overheid. Maar die ouders moeten op gesprek geroepen worden, er moet ingegrepen worden”, zo stelde hij.
• De vingerwijzing naar Brussel, met haar gemeenten en Brussels Gewest, was wel heel duidelijk: ”In de meeste steden in Vlaanderen, waar ook mensen met Marokkaanse roots samenkwamen, vonden die rellen níet plaats. Zelfs in Antwerpen, waar ook rellen begonnen, werd er veel kordater en korter op de bal gereageerd. Lokale besturen kunnen een verschil maken. En het is de taak van Brussel en de Brusselse gemeenten om hun verantwoordelijkheid op te nemen op het vlak van veiligheid.”
• Zo kanaliseerde Somers handig de kritiek van Vlaams Belang, dat met Sam Van Rooy scherp uithaalde, en het een paar keer “een Marokkanenprobleem” noemde, richting de hoofdstad. Want hoewel iedere partij de rellen scherp veroordeelde, sneerde men ook terug naar Vlaams Belang, die meteen “alle Marokkanen in één zak staken”.
• Door zijn kritiek komt er uiteraard ook wel een vinger naar minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld), van de federale regering. Want Somers had het over “straffeloosheid” en een ”politioneel én justitioneel probleem”. Een stevige test dus wanneer vanmiddag om 16 uur de Marokkanen opnieuw spelen: de kans is groot dat ze zich kwalificeren voor de volgende ronde, en dan kunnen er opnieuw ‘feestelijkheden’ uitbreken.

Opvallend: Net nu gaat Charles Michel langs bij de Chinezen.

• Het was een trip die al langer gepland stond, maar toch: China beleeft de grootste protesten sinds jaren, tegen het bijzonder harde en repressieve regime van sterke man Xi Jinping. De draconische maatregelen rond COVID blijven daar de bevolking teisteren: steeds meer raakt het regime haar greep kwijt. Want wat bijzonder zeldzaam is in China, net omwille van de methodes van gezichtsherkenning op camera en allerlei andere digitale opsporingsmethodes, gebeurt nu toch: mensen komen op straat, en uiten hun protest.
• Het is afwachten of de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, zich daarover gaat uitspreken. Want zonder zijn politieke tegengewicht van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is Michel afgereisd naar Beijing. Ook een mandaat van ‘zijn raad’, waarin alle 27 regeringsleiders zetelen, ontbreekt. Namens wie spreekt hij dan precies, sneert men al vanuit het kamp van von der Leyen, die op voet van oorlog leeft met Michel.
• Bedoeling is dat Michel vandaag drie uur lang met Xi Jinping doorbrengt: eerst een werkmeeting, daarna nog een lunch.  “Er is dus genoeg tijd om alles te bespreken”, zo gaf een diplomaat al sussend mee aan Politico. Daarbij staan de klassiekers op de agenda: COVID, maar ook de oorlog in Oekraïne, en uiteraard de handelsbetrekkingen.
• Dat Michel niet echt met één mandaat kan spreken, heeft ermee te maken dat Europa stevig verdeeld is over China. In Oost-Europa, de voormalige communistische landen, heeft men een niet al te hoge pet op van Beijing, en kijkt men veel meer naar Washington. Maar onder meer de Duitsers en ook de Fransen, die veel meer exporteren naar China, houden de Chinezen toch liever wat dichterbij.
• Genoteerd overigens: Michel heeft gewoon een PCR-test bij de Chinese autoriteiten gedaan, bij het binnenkomen van China. Dat weigerden eerder Olaf Scholz in Beijing, maar ook in Moskou deed Emmanuel Macron het niet: ze vrezen dat die landen dan hun DNA zouden stelen en misbruiken.