Dirk Tirez is ontslagen bij Bpost, het overheidsbedrijf moet op zoek naar een nieuwe CEO. De huidige interim CEO, Philippe Dartienne, maakte op een persconferentie gisterenavond een bepaald zwakke indruk. Ster van dat moment was Audrey Hanard, de voorzitster van de raad van bestuur, die duidelijk het dossier naar haar getrokken heeft, en de grote kracht achter de schermen blijkt: zij kreeg de initiële tip dat er iets mis was met het krantencontract, en zij dreef een interne audit door, die leidde tot een onderzoek van de BMA, de concurrentiewaakhond, zo claimde ze.

Zo vergroot de PS haar greep manifest op het overheidsbedrijf: het is wel duidelijk dat zij zo uiteindelijk Dirk Tirez naar de exit begeleidde. Ook de bevoegde minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) haalde hard uit naar haar ex-CEO. Die schoot terug, in een post op LinkedIn: “Ik heb altijd geweigerd, zolang er onduidelijk was, om dat krantencontract te tekenen”. Bizar, en een zaak waar Hanard weigerde op in te gaan, tijdens de persconferentie. Zo blijven een hele reeks vragen, met als meest essentiële: is de overheid jarenlang opgelicht, door haar eigen staatsbedrijf?

In het nieuws: “In 35 jaar heb ik mijn professionele carrière gebouwd rond mijn kernwaarden: integriteit en inclusie.” Dirk Tirez neemt geen afscheid als geslagen hond, integendeel. Hij “weigerde” naar eigen zeggen het krantencontract te ondertekenen.

De details: “Daar kunnen we geen commentaar op geven, dat moet u aan Tirez vragen”, zo wimpelde de voorzitster van de raad van bestuur van Bpost, Audrey Hanard, die uithaal van haar ex-CEO af.

• Zelden gezien: de kracht en energie waarmee een hoogzwangere Audrey Hanard de pers kwam toespreken, na een rampdag voor Bpost, waarvan de 37-jarige voorzitter is van de raad van bestuur. Het contrast met het zwakke optreden van de CFO en huidige ad interim-CEO Philippe Dartienne kon niet groter zijn: terwijl Dartienne enkel z’n blad kon aflezen, met wat voorbereide, nietszeggende zinnetjes, ging Hanard in detail in op de zaak, die Bpost doet daveren op haar grondvesten.
• Daarbij lag een scenario gisterenochtend klaar om na beurstijd Tirez en twee andere topmensen van Bpost in stilte naar de uitgang te duwen. Een bericht van Business AM dwong Bpost ertoe haar beurskoers op te schorten in Brussel, en te versnellen: exit Tirez dus, al in de namiddag.
• Een paar uur later trotseerden Hanard en Dartienne de pers. De interim-CEO beantwoordde geen enkele vraag, Hanard nam doodleuk alles, in vlot Nederlands en Frans voor de rekening. Daarbij legde ze fijntjes uit dat Tirez moest gaan “zonder enige ontslagvergoeding“, wat wijst op ernstige fouten. “We hebben deze beslissing niet lichtzinnig genomen, maar een intern onderzoek toont onomstotelijk aan dat het bedrijfsbeleid overtreden is”, zo haalde ze uit naar haar voormalige CEO.
• Daarbij gaf Hanard een chronologie mee, van wat binnen Bpost is gebeurd. Uit haar versie van de feiten blijkt dat zij zichzelf een hoofdrol toedicht:
  • “Voor de zomer heb ik bepaalde signalen gekregen, en na overleg met onze chief legal officer is er een initiatief genomen om een intern onderzoek te starten.” Dat onderzoek, geleid door de dienst Compliance bij Bpost, begon op 28 augustus.
  • “Dat team werd bijgestaan door advocaten van Jones Day, en rapporteerde enkel aan mij, en aan de voorzitter van het ‘Audit en Risk’-comité. De CEO werd daar niet van op de hoogte gehouden.”
  • “Op 27 september gaven de eerste resultaten geen indicaties dat er iets strafbaar was gebeurd“.
  • “Begin oktober zijn er nieuwe elementen aan het licht gekomen, waar ik niets meer over kan zeggen. Maar het onderzoek is verbreed, met nieuwe, intrusieve forensische methodes, die het mogelijk maakten om ook mailboxen intern te gaan bekijken.”
  • In de tijdslijn die Hanard gaf, werden volgens haar op 20 oktober dan “nieuwe elementen gevonden, die vragen opriepen over inbreuken tegen de Bpost-regels”.
  • Opvallend, want exact op die dag vielen ook de Parlementaire vragen vanuit de Kamer bij Bpost in de mailbox: Kamerlid Michael Freilich (N-VA) wilde weten hoe het zat met die interne audit.
  • Die vragen stonden in de Kamer op 25 oktober op de agenda, om aan minister De Sutter gesteld te worden.
  • Toen ook De Standaard op 24 oktober vragen begon te stellen aan het bedrijf, versnelde Bpost, zo moest ook Hanard toegeven: “Er was een lek, inderdaad. Dat heeft ons wel doen versnellen.” Zo werd ’s avonds, enkele uren na beurstijd de CEO Tirez “tijdelijk aan de kant gezet”.
  • “Het onderzoek heeft uiteindelijk schendingen van de policy’s van de onderneming, evenals indicaties van schending van de toepasselijke wetgeving, blootgelegd“, zo herhaalde Hanard wat Bpost ook al in een officieel communiqué liet weten, enkel uren daarvoor. Exit Tirez, ook al bleef onduidelijk wat hem dan precies aangewreven wordt.
• Met die uitleg weerlegde Hanard alvast kritiek, die van interne bronnen kwam, dat ook zij niet zou hebben gehandeld, als er geen ‘mol’ geweest zou zijn, die aan Kamerlid Freilich zou gelekt hebben. “Al een tijd voor die vragen waren er bij ons extra elementen in het onderzoek aan het licht gekomen.”
• Mogelijk komt er ook een gerechtelijk staartje aan hele de zaak. Want Bpost deelde alle info die zij hebben ook met het parket. Maar daarover wou Hanard verder niets kwijt.

Opvallend: De gevallen CEO komt met een heel andere versie.

• Tegelijk lastig voor Hanard: Tirez kwam zelf ook met communicatie. Op LinkedIn poste hij zijn versie van de feiten:
  • “Vandaag is m’n laatste dag bij Bpost er een van grote emotie en van diepste dankbaarheid naar de 36.000 collega’s toe.”
  • “Ik zal in alle toekomstige onderzoeken naar het krantencontract actief meewerken, met Bpost en met de autoriteiten.”
  • “Ik heb de afgelopen 35 jaar mijn carrière gebouwd op twee kernwaarden: integriteit én inclusie. Ik heb nooit enige afwijking van die waarden aanvaard, en heb daarom net zelf gevraagd om de zaak dieper te onderzoeken.”
  • “In dat verband weigerde ik ook om het krantencontract met de Belgische staat te tekenen, zolang er onduidelijkheid was.”
• Het duidt minstens op stevige ruis op de lijn tussen Tirez en Hanard: was het dan toch de CEO zelf geweest die het onderzoek had bevolen? En weigerde hij daarom het contract te tekenen? Hanard danste op haar persconferentie rond de vragen: “Dat moet u aan Tirez zelf vragen, wat hij precies bedoelt”, en ook dat ze “in het belang van het onderzoek niets kon zeggen”.
• Vanuit politieke hoek kwam in elk geval een stevige sneer naar Tirez. De bevoegde minister De Sutter gaf hem in een reactie een stevige veeg uit de pan: “Tirez had de opdracht om de rust aan de top te doen wederkeren en het bedrijf verder te transformeren, maar opnieuw worden we geconfronteerd met wantoestanden.” Op Terzake eiste ze van Bpost “volledige transparantie” over wat is gebeurd.
• Daarbij staat diezelfde Freilich al te trappelen: hij wil zo snel mogelijk nu Hanard horen, in de Kamer, over heel de affaire. De voorzitster antwoordde met de glimlach: “Ik zal kijken of dit nog in te plannen is voor mijn moederschapsverlof“.
• Feit is zo wel dat de nieuwe CEO, voor wie al een profielschets gemaakt werd, er een wel heel zwaar profiel van voorzitter van de raad van bestuur naast zich krijgt: Hanard heeft de afgelopen maanden wel bijzonder haar stempel gedrukt, afgaande op haar verklaringen. De vraag werd al openlijk gesteld, bij een voormalige kabinetsmedewerker van Vincent Van Quickenborne (Open Vld), “of ze dan niet beter zelf CEO zou worden?“

De essentie: Is de overheid jarenlang opgelicht?

• Ten gronde veel belangrijker dan de vraag hoe de nieuwe krachtsverhoudingen aan de top straks liggen: wat met al die miljoenen overheidsgeld, die sinds 2015 en de toekenning van het krantencontract betaald zijn? Wat deze nieuwsbrief al eerder meldde, werd gisteren officieel: het onderzoek van zowel Bpost als de concurrentiewaakhond BMA loopt niet enkel over het nieuwe contract, maar ook over de vorige gunning.
• In 2014 verplichtte de Europese Commissie immers de Belgische staat om een openbare aanbesteding voor dat contract uit te schrijven. Die won Bpost in 2015, maar ook die procedure wordt onderzocht. Dat zorgt in de hoogste kringen van de Wetstraat voor ernstige vragen: “Hoeveel jaar lang zijn we dan door ons eigen staatsbedrijf dan om de tuin geleid?”, zo was bij een vicepremier te horen gisterenavond.

Ongezien: naar een juridische clash tussen Bpost en de Wetstraat?

• ’s Ochtends was Hanard al hoogstpersoonlijk aan het kernkabinet toelichting komen geven, op de Zestien.
• Er komt mogelijk een bijzonder juridisch gevecht: in regeringskringen wordt overwogen of Belgische staat zich burgerlijke partij moet stellen omwille van de geleden schade, zo meldt De Tijd. Diezelfde staat is tegelijk de meerderheidsaandeelhouder van Bpost.

De fall-out:

• Het is voorlopig onduidelijk wat er in 2015 dan precies onderzocht wordt. Maar voor de nieuwe gunning, die vanaf 2023 had moeten ingaan, is er sprake van een systeem, waarbij de concurrent PPP overtuigd werd om niet mee te bieden, in ruil voor wat extra business van de krantenconglomeraten. Zowel bij PPP als DPG Media viel de waakhond BMA al binnen voor huiszoekingen.
• De vraag is zo of er, na een grote reshuffle en drie ontslagen aan de top, ook bij de top van DPG Media en PPP niet snel transparantie moet komen: hoe langer dat duurt, hoe meer dat zeker voor een mediabedrijf een kwalijke zaak wordt. Vanuit de BMA, die kon rekenen op spijtoptanten bij Bpost, dreigden de boetes stevig te worden voor de betrokken bedrijven: die kunnen oplopen tot tien procent van de jaaromzet.
• Voor het krantencontract zelf is de hele affaire een ramp. Jarenlang wilden zowel de politiek, als de mediasector en Bpost zo weinig mogelijk aandacht op de zaak: het grote publiek was absoluut niet op de hoogte van het feit dat daar elk jaar miljoenen euro’s aan besteed werden. Doordat nu zo hard de spotlight op de hele constructie staat, en het beeld bijzonder onfraai oogt, erodeert het draagvlak verder.
• Vanuit de oppositie herhaalde Vlaams Belang vanmorgen nog eens in een vlammend persbericht: “Dit zijn onecologische en onverantwoorde hand-en-spandiensten voor de mediabazen in dit land.” Ook N-VA zit op de lijn van de subsidies gewoon af te schaffen, wat binnen de meerderheid ook het standpunt is van zowel Open Vld en MR. Het gevoel leeft zo in de Wetstraat dat de periode 2023-2027 de laatste keer is, voor dat krantencontract.
• De vraag is nu of dat nog haalbaar is: “De druk om het gewoon te schrappen is niet min“, zo erkennen ook de sleutelspelers in de federale kern.
• Komt daarbij dat ook de grote mediagroepen al langer eigenlijk af willen van het odium van “op de kap van de overheid hun bedrijf te hebben gebouwd”. Bij DPG Media zou men de subsidie liefst willen doen verdwijnen. Zeker in Nederland, waar DPG Media en Mediahuis actief zijn, wordt de zaak met argusogen gevolgd: die twee groepen kochten zowat alle Nederlandse kranten samen op.

Bijzonder pijnlijk (1): Het Europees Parlement is in een diepe crisis verzeild door een Belgisch onderzoek naar omkoping, waarbij WK-organisator Qatar genoemd wordt.

• Het Belgische federaal parket voerde gisteren 16 huiszoekingen uit in Elsene, Schaarbeek, Kraainem, Vorst en Brussel en pakte vijf personen op voor verhoor, waaronder Eva Kaili, een ondervoorzitter van het Parlement. Zij hebben allemaal professionele banden met het Europees Parlement.
• Daarbij vond ook een huiszoeking plaats in het kantoor en de woning van een Italiaanse assistente van Belgische Europarlementslid Marie Arena (PS), zo bevestigt Arena aan persbureau Belga. De medewerkster werkte eveneens eerder voor Fight Impunity.  
• Het onderzoek richt zich op mogelijke omkoping en beïnvloeding van Europese parlementsleden door een niet nader genoemde Golfstaat. Volgens Knack en Le Soir is het duidelijk dat het gaat om Qatar, de organisator van het WK voetbal.
• Formeel gaat het om een onderzoek naar bendevorming, witwassen en corruptie. Het zou gaan om klassieke omkoping: in ruil voor grote geldsommen en geschenken aan parlementsleden of hun strategische medewerkers zou de Golfstaat proberen om de economische en politieke besluitvorming te beïnvloeden.
• Dat de zaak ernstig is, bewijst de snelle reactie van haar partij Pasok. Kaili, een voormalige tv-presentatrice, werd gisterenavond meteen uit haar partij gegooid. Ook de Europese fractie S&D distantieerde zich meteen van haar.

Bijzonder pijnlijk (2): Paul Magnette (PS) duwt Jean-Claude Marcourt (PS) naar de uitgang, maar hij niet alleen.

• PS-voorzitter Paul Magnette greep eindelijk in, gisterenavond. Na dagen van pijnlijke onthullingen over een spilzieke cultuur bij het Waals Parlement, en met name voorzitter Jean-Claude Marcourt, kwam er dan toch reactie van de grote baas. Marcourt zelf is een machtig man in de PS, in het Luikse. Niet evident dus voor Magnette om hem aan te pakken, die had zelf aangegeven zeker niet op te stappen, ook al eisten coalitiepartners MR en Ecolo zijn ontslag.
• Maar in ‘De Afspraak op Vrijdag’, bij Ivan De Vadder, legde Magnette gisteren het collectieve ontslag van heel het politiek bureau van het Waals Parlement tafel. “Ik vind dat het Bureau van het Waals Parlement politiek verantwoordelijk gesteld moet worden”, zo stelde hij. En meteen zou de oppositie dan ook in dat bureau mogen komen zetelen, iets wat in de Kamer of het Vlaams Parlement maar de normaalste zaak is.
• Een handige zet, want zo worden ook MR en Ecolo mee in bad gesleurd. Die hebben met ondervoorzitters Jacqueline Galant (MR) en Manu Disabato (Ecolo) ook leden in het bureau. Sophie Pécriaux (PS), die naast Marcourt voor de PS nog in het bureau zetelt, nam prompt ontslag, na de oproep van Magnette. Vraag is hoe MR en Ecolo gaan reageren, en Marcourt zelf.

Bijzonder pijnlijk (3): “Kris Peeters? Die zit niet echt meer in de organen van onze partij.”

• Sammy Mahdi (cd&v) worstelt met de wederopstanding van zijn partij. Maar ook met de media. Want in een gesprek met Het Nieuwsblad dit weekend, wordt hem uiteraard gevraagd naar de bocht die zijn partij nam over de werkloosheidsuitkeringen. Die bocht was opvallend, omdat toenmalige kopman Kris Peeters (cd&v) in 2014 nog fel campagne voerde tegen N-VA, net op dat punt, van het beperken van die uitkeringen in de tijd. “Geloof ze niet”, sneerde hij naar N-VA op een congres in Brugge. En nadien in de Zweedse regering hield hij ook een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd radicaal tegen.
• Op de vraag van Het Nieuwsblad of Mahdi dan Kris Peeters daarover gehoord had, publiceerde de krant het volgende antwoord: “(lacht aarzelend) Kris Peeters? Die zit niet echt meer in de organen van onze partij.”
• Vanmorgen al tweette Mahdi over de bewuste uitspraak: “Kwaad om deze passage in mijn interview. Nooit heb ik willen zeggen dat Kris niet meer in organen van de partij zit. Onze arbeidsnota is uitgebreid besproken in partijbestuur, een orgaan waar Kris geen deel van uitmaakt. Dàt en niets anders heb ik geduid. Net om Kris er niet bij te sleuren.”
• Vraag is op wie Mahdi dan kwaad is. Op de pers, die z’n uitspraken weergaf? Of z’n woordvoerder die te tekst niet nalas of niet corrigeerde (wat toch gebruikelijk is). Of zichzelf, om het toch maar gezegd te hebben…