In Polen heeft de hoogste rechterlijke instantie het beginsel van de voorrang van het EU-recht boven de nationale wetgeving in bepaalde gerechtelijke zaken verworpen. De uitspraak is een klap voor het rechtskader van de EU. Het Grondwettelijk Hof zei in een langverwachte uitspraak “dat sommige EU-verdragsartikelen onverenigbaar waren met de Poolse grondwet“. Volgens het Hooggerechtshof mogen Poolse rechters het EU-recht niet gebruiken om de onafhankelijkheid van hun collega’s in twijfel te trekken.

De Europese Commissie zegt dat de uitspraak “zorgwekkend”is. “Het EU-recht heeft voorrang op nationaal recht, met inbegrip van grondwettelijke bepalingen. Alle uitspraken van het Europese Hof van Justitie zijn bindend voor de autoriteiten van alle lidstaten. Met inbegrip van de nationale rechtbanken,” voegde de EC eraan toe.

De EC waarschuwt dat zij “niet zal aarzelen om gebruik te maken van haar bevoegdheden op grond van de Verdragen om de uniforme toepassing en integriteit van het recht van de Unie te waarborgen”.

Het beroep was aangetekend door de Poolse premier Mateusz Morawiecki (links op de foto).

Het is de eerste keer in de geschiedenis van de Unie dat een leider van een lidstaat voor een grondwettelijk hof de EU-Verdragen op grote schaal ter discussie stelt. De uitspraak kan als een oorlogsverklaring aan het adres van Brussel worden geïnterpreteerd.

Het Grondwettelijk Hof van Polen wordt gedomineerd door rechters die de regerende partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) een warm hart toedragen. Sommigen van hen zijn voormalige partijleden. Om die rechters benoemd te krijgen heeft  Polen de EU-wetgeving overtreden door de pensioengerechtigde leeftijd van rechters te verlagen.

Wat met de voor Polen bestemde 57 miljard euro?

Op de achtergrond speelt het Poolse herstelplan van 57 miljard euro, dat Brussel nog moet goedkeuren. De onderhandelingen zijn aan de gang. De Europese Commissie heeft gezegd dat dit juridisch geschil de goedkeuring van het plan vertraagt.